Ғулҗидики даңлиқ сахавәтчи абдуғаппар абдурусулниң өлүмгә һөкүм қилинғанлиқи илгири сүрүлди
2018.11.13
Илгири радийомиз мухбирлириниң уйғур дияридики даириләргә қаратқан телефон зиярәтлиридин, хотәндә 2017-йили тутқун қилиш вә “йепиқ тәрбийәләш” долқуни башланғандин буян, тутқун қилинған бир қисим кишиләр үстидин қамақ җазаси һөкүми чиқирилип, көпинчисиниң юқири болғанда 20 йиллиқ, аз дегәндә 5 йил 6 айлиқтин кесилгәнлики ашкариланған иди. Бәзи йәрлик даириләрниң җаза муддитиниң төвән чекини 5 йил 6 ай қилип бекиткәнлики дәлилләнгән. Һалбуки бүгүн радийомизға өзини абдусаттар абдурусул дәп тонуштурған бир уйғур, өзиниң, ғулҗидики өз иниси, 42 яшлиқ тиҗарәтчи, көзгә көрүнгән карханичилардин абдуғаппар абдурусулниң йеқинда даириләр тәрипидин өлүм җазасиға һөкүм қилинип иҗра қилиниш алдида икәнлики һәққидә җиддий мәлумат йәткүзди.
Абдурусул әпәндиниң баян қилишиға қариғанда, униң иниси абдуғаппар, 1976-йили 6-айда ғулҗида туғулған, байкөл мәһәллидин болуп, тиҗарәт билән шуғуллиниду, 4 балиниң атиси, у бу йил 7-айда ғулҗида даириләр тәрипидин тутуп кетилгән икән. Йеқинда абдурусул инисиниң ағинилири вә бир қисим уруқ-туғқанлиридин униң йеқинда өлүм җазасиға һөкүм қилинғанлиқидин хәвәр тапқан. Униң сүрүштүрүп билишичә, иниси абдуғаппарни даириләр тарқақ һәҗ қилған дегән әйибләш билән тутқун қилған, әмма һечқандақ сот ечилмастин мәхпий һалда өлүм җазаси һөкүм қилған. Әмма қачан иҗра қилинидиғанлиқи ениқ әмәс икән.
Абдурусул әпәндиниң йеқин туғқан вә қошнилиридин алған хәвиригә қариғанда, йеқинда абдуғаппарниң аяли мәрһаба лагерда җан үзгән, җәсити аилисигә қайтурулмиған икән. Даириләр мәрһаба ханимни тарқақ һәҗ қилдиң дегән баһанә билән еридинму бурун лагерға елип кәткән икән. Бу җәмәтиниң бешиға кәлгән паҗиә була әмәс болуп хитай бу җәмәттин йәнә абдусалам әпәндиниң анисидин башқа һәммә туғқанлирини тутқун қилған, иниси абдуқадир вә униң аялиму абдуғаппар билән охшаш мәзгилдә тутқун қилинған. Абдуғаппарниң бу йил 19 яшқа киргән оғли абузәрму тутқун қилинған, йеши кичикләрниң һазир нәдиликидин мәлум әмәс икән. Нөвәттә йүз милйон доллардин артуқ муқим мүлүккә игә бу җәмәтниң тиҗарәт қиливатқан барлиқ әр вә аяллири тутқун қилинип, мал-мүлүкләр мусадирә қилинған. яшанған ана гөһәр ханим ялғуз қалған икән.
Биз бу учурларни дәлилләш үчүн или областлиқ җамаәт хәвпсизлик идариси вә ғулҗа шәһәрлик сақчи һәмдә әдлийә тармақлириға күп қетим телефон қилған болсақму соаллиримиз җавабсиз қалди,
Абдуғаппар һаҗимниң йиллардин биллә сода қилип келиватқан, һазир чәтәлдә яшаватқан бир ағиниси исмини ашкарилимаслиқ шәрти билән, ағиниси һәққидә өзиниң ениқлиған мәлуматлирини йәткүзди. Униң билдүрүшигә қариғанда, илгири абдуғаппар вә өзи билән шерикләшкән бир қанчә қазақистанлиқ содигәрләр, йеқинда ғулҗидин қайтип келип абдуғаппарниң өлүм җазасиға буйрулғанлиқини, униң аялиниң өлүп кәткәнлики, чоң оғли абузәрниңму илгири түркийәдә оқуп кәлгини үчүн тутқун қилинғанлиқини йәткүзгән.
Абдуғаппар һаҗимниң бу ағинисиниң билдүрүшичә, абдуғаппарниң ялғуз содидила әмәс, мунасивәттиму епи бар болуп, сақчи вә һөкүмәттә хели күп тонушлири вә йоллири бар болғачқа, у илгири 2015-йили, бир қетим тутулуп йәнә қоюп берилгән. Лекин, “йепиқ тәрбийәләш” долқунида һазир униңға пул арқилиқ иш беҗиришип бәргән уйғур кадир вә сақчиларму бирдәк тутқун қилинған. Абдуғапар һаҗим бирликтә тиҗарәт қилип келиватқан 50 тәк ағиниләр топида әң ахирда лагерға елип кетилгини һесаблинидикән, әмма шундақла у бу ронақ тапқан уйғур содигәрләр ичидики өлүмгә һөкүм қилинғанлиқи мәлум болған биринчиси икән.
Һазир түркийәдә яшаватқан турғунай ханим, өзиниң абдуғупур һаҗимниң ғулҗа байкөл мәһәллиси, 16-кочида олтурушлуқ қошниси икәнликини, бу аилини йеқиндин тонуйдиғанлиқини билдүрди. У, өзиниңму бу аилигә кәлгән мусибәт вә күлпәтләрдин толуқ хәвәрдар болғанлиқини ейтти. Униң баяниға қариғанда, абдуғаппар һаҗим интайин кичик пеил, хәлққә көп мәнпәәти тәккән сахавәтчи болуп, у өз хираҗити билән байкөл мәһәллә мәсчитини қайтидин кеңәйтип ясап, юрт җамаәтниң һөрмитигә сазавәр болған. Бу ханим хитайниң бу қол иликидә бар бай аилиниң җениға вә мелиға замин болушиға, “иқтисадини игиливелишни көзлигәнлики ениқ” дәп оттуриға қойди. Униң билдүрүшичә чүнки бу аилидикиләрниң тутқун қилинишиға сәвәб болғудәк башқа гунаһиму йоқ.
Хитайниң 2016-йилиниң ахиридин башланған тутқун долқунида, тутулғанларниң арисида наһайити күзгә көрүнгән сахавәтчи вә карханичиларму зор салмақни игиләйду, уларниң нурғунлириниң тутқун қилинғанлиқи мәлум болсиму, лекин һазирғичә қоюп берилгәнлири һәққидә мәлумат йоқ. Һалбуки уларниң бәзилири “йепиқ лагер” лириға, тутуп туруш орунлириға апирилған, бәзилириниң үстидин һөкүм чиқирилип узун муддәтлик вә муддәтсиз қамақ җазалириға мәһкум қилинғанлиқи мәлум болсиму, бирақ абдуғаппар һаҗи уларниң арисидики өлүм җазаси берилгәнлики мәлум болған биринчиси һесаблиниду. Буниң алдида абдуғаппар һаҗим билән тәң “ғулҗидики 4 сәрхил”, дегән нам билән аталған ғулҗидики мәшһур хәйр-сахавәтчи нуртай һаҗимниңму аз дегәндә 6 айдин бери қамақта икәнлики дәлилләнгән иди.