Ақсу айкөл сақчи хадими: һейт намизиға қанунсиз қатнашқан 170 нәччә киши сорақта

Мухбиримиз шөһрәт һошур
2021.07.28
xitay-saqchi-meschit-charlash.jpg Хитай қораллиқ сақчилири җүмә намизидин бурун мәсчит әтрапини чарлаватқан көрүнүш. 2009-Йили 10-июл, үрүмчи.
AFP

Өткән һәптидики ениқлашлиримиз давамида, уйғур райониниң шәһәр вә наһийә мәркәзлиридики аз бирқисим нуқтилиқ мәсчитләрниң һейт мәзгилидә җамаәткә ечилғанлиқи, көпинчисиниң тақақ һалитиниң давам қиливатқанлиқи һәққидә хәвәр бәргән идуқ. Бу һәптидики ениқлашлиримиз давамида ақсуниң айкөл базирида 50 яштин юқириларниңла һейт намизиға қатнишишиға йол қоюлғанлиқи, бу қаидини бузған 170 нәччә кишиниң сақчиханида сорақ қилиниватқанлиқи сақчи хадимлири тәрипидин ашкариланди.

Биз откән һәптә уйғур райониниң наһийә вә шәһәр мәркәзлиридики аһалиләрниң һейт намизиға қатнишиш әһвали һәққидә ениқлаш елип барғанидуқ. Бүгүн йеза-базарлардики сақчиханиларға телефон қилип, һейтлиқ қаидә-түзүмләр һәққидә мәлумат соридуқ. Куча наһийәсиниң гүлбағ сақчиханиси, бу һәқтики соалимизға җаваб бәрмиди. Вәзийәттин хәвәрдар кишиниң радийомизға инкас қилишичә, бу йилқи икки қетимлиқ һейт мәзгилидә, шәһәр вә наһийә мәркәзлиридә диний чәклимиләр, бәлгилик дәриҗидә юмшиған болсиму, әмма йеза-базарларда йәнила алдинқи йиллардикидәк қаттиқ һаләттә давамлашқан. Көпинчә йеза-базарларда, бурунқиға охшашла, һәрбир аилидин бир вә бирқанчә киши тутқунда болғачқа, һейт кәйпияти вә һейт өткүзүш зөрүрийитиниму һес қилмиған.

Вәзийәттин хәвәрдар кишиниң йәнә әскәртишичә, хитай мәркизи һөкүмитиниң орунлаштуруши бойичә, һәрқайси вилайәтләр, вә һәтта йеза базарлар, бу һейт мәзгилидә өз шараитиға қарап бирқисим алаһидә түзүмләрниму чиқарған. Бу түзүмләрдә муқимлиқни чиң сақлаш, аталмиш алдинқи 4 йиллиқ вәқә чиқмаслиқ һалитигә кепиллик қилишни биринчи орунда тәкитләнгән болса, бу тәдбирләрниң җәмийәттә талмиш сәлбий сәлбий тәсир пәйда қилишиниң алдини елиш әскәртилгән.

Телефонимизни қобул қилған йеза базар сақчи хадимлири, вәзийәт һәққидә һәрқандақ бир учур беришни изчил һалда рәт қилди.

Телефонимизни қобул қилған, ақсуниң айкөл базарлиқ сақчи хадими, бу базарда һейт мунасивити билән, һейтлиқ бихәтәрлик тәдбирлириниң, коча чарлаш, дукан арилаш, өй ахтуруш шәклидә давам қилғанлиқини билдүрүш билән бирликтә, бу йиллиқ қурбан һейтта 50 яштин ашқанларниң һейт намизиға қатнишишиға рухсәт берилгәнлики, әмма 50 яштин төвәнләрниң болса чәкләнгәнликини ашкарилиди.

Айкөлдики аһалиләрдин бириниң инкас қилишичә, сақчилар һейт намизидин кейин, шу һейт намизиға қатнашқан барлиқ кишиләрниң өй вә кимлик рәсмийәтлирини ахтуруп, униң йешииниң растинила 50 яштин юқири яки әмәсликини сүрүштә қилған. Кимликлиридә икки хил йезилип қалған, яки 50 яштин юқири дәп йезилған болсиму, тоғрилиқи гуманлиқ дәп қаралған бирқисим кишиләр сорақ вә тәкшүрүш үчүн сақчиханиға әкетилгән.

Йәнә бәзи аһалиләрниң инкас қилишичә, сақчилар, мәһәллиләрдики он аилә башлиқи намидики пайлақчилири арқилиқ мәсчиткә бармай, өйлиридә хупиянә һейт намизи оқуғанларни сүрүштә қилған вә бу хил гуман биләнму мәһәллидин бирқисим кишиләр бешиға қара халта кийдүрүлүп елип кетилгән. Айкөл базарлиқ сақчиханиниң юқириқи хадими, айкөлдә 50 яштин төвәнләр һейт намизи оқумаслиқтәк, бу қаидини бузған 170 нәччә кишиниң нөвәттә қамақта икәнликини ашкарилиди.

Мәзкур хадим, нөвәттә үстидин сорақ вә тәкшүрүш давам қиливатқан бу 170 нәччә кишиниң нәдә тутуп турулуватқанлиқи, йәни қамақхана яки лагерда икәнлики һәққидә мәлумат берәлмиди.

Илгирики ениқлашлиримиз давамида атушта, яшта 65 яштин ашқанларниңла намаз оқушиға рухсәт икәнлики вә бу қаидини бузғанларниң лагерға әкетиливатқанлиқи ашкариланғаниди.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.