Qazaqistan Uyghurlirining ma'arip sahesi we qiyinchiliqi barlargha xeyri-saxawet qilish ishliri janlanmaqta

Nawruzbay nahiyelik Uyghur medeniyet merkizining xeyr-saxawet ishliridin körünüsh. 2020-Yil 30-öktebir, almuta.

Qazaqistan Uyghurlirining weziyetning qandaq bolushidin qet'iy nezer ahale arisida xeyr-saxawet ishlirini toxtatmay kéliwatqanliqi melum. Kéyinki waqitlarda, yeni bolupmu mushu yilning mart éyidin bashlan'ghan korona wirusi seweblik pewqul'adde halet, kéyinrek karantin tertipi élan qilinsimu, elning jay-jaylirida yashawatqan Uyghurlar ehwali nachar we köp baliliq a'ililerni, mejruh we yétim balilarni, tebi'iy apetlerdin zerdab chekkkenler we bashqilarni meniwiy hem maddiy jehettin qollash heriketlirini élip barmaqta.

Yéqindin buyan mundaq ishlargha Uyghur ammiwiy teshkilatlirimu aktip ariliship kéliwatidu. Shu jümlidin qazaqistan Uyghurlirining jumhuriyetlik étno-medeniyet merkizi wekilliri Uyghurlar zich olturaqlashqan bayanday yézisida bolup qaytti.

Igilishimizche, bayanday yézisi almuta wilayitining emgekchiqazaq nahiyesige jaylashqan bolup, eyni chaghlarda bu yézidin köpligen ataqliq shexsler yétilip chiqqaniken. Shularning biri tonulghan yazghuchi we dramatorg hézmet abdullinning yadikarliqi shu rayon'gha orunlashqanken. Yézining chong kochilirning biri yene shu yazghuchi nami bilen atilidiken.

Biz bayanday ottura mektipining Uyghur tili we edebiyati mu'ellimi réwizem idilowa bilen alaqileshkinimizde, u mundaq dédi: “1920-1930-Yilliri yézidiki balilar öyde oqughan. Kona bayandayda mollahaji bayning yaghachtin yasalghan ikki qewetlik öyini sowét hökümiti mektep süpitide bergenidi. 1975-Yilghiche bayanday mektipide bashlan'ghuch sinipta balilar bilim alghan. Shu yili mektepning kona binasini yéza turghunliri buzup, yéngi üch bölmilik mektep salidu. Yéngi mektepte rus we Uyghur baliliri bilim alghan. Kéyin mektepke emgekchiqazaq nahiyelik bilim bashqarmisi teripidin maddiy yardem körsitildi. Jem'iyetlik birleshmiler teripidinmu yardem körsitilip kelmekte. Jumhuriyetlik Uyghur étno-medeniyet merkizi re'isining orunbasari, méditsina penlirining kandidat doktori ebeydullam japparof we bashqilar 1-sinipning oqughuchilirigha oqush qorallirini hem Uyghur tili we edebiyati bölmige kompyutér teqdim qildi.”

Réwizem idilowaning éytishiche, mezkur mektepning 1-9-siniplirida 158 Uyghur balisi bilim alidiken we 28 mu'ellim ishleydiken. Bayanday yézisining Uyghur jama'etchiliki we aktipliri mektepke dawamliq maddiy yardem körsitip kelmektiken.

Ijtima'iy taratqularda taralghan uchurlardin melum bolushiche, Uyghur teshkilatliri mekteplerdin tashqiri yene ehwali nachar a'ililerge hemde mejruh balilarghimu maddiy yardem bérish heriketlirini yürgüzüwatmaqtiken.

Shundaq ishlarning biri yéqinda almuta shehirining bashqa milletler bilen birge Uyghurlarmu zich olturaqlashqan nawruzbay rayonida élip bérilghan. Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan qarghali yézisining yurt aktiplirini biri ömerjan ismayilof ependining déyishiche, mezkur pa'aliyetni bextiyar ismayilof rehberlikidiki nawruzbay nahiyelik Uyghur medeniyet merkizi ene shu nawruzbay rayonluq hökümiti we jumhuriyetlik Uyghur étno-medeniyet merkizining almuta sheherlik shöbisining qollap-quwwetlishi bilen uyushturghan. U merkez we hakimiyet xadimlirining birliship, bixeterlik charilirini saqlighan halda 25 a'ilidiki mejruh balilargha 25 séwet méwe-chiwe sogha qilghanliqini otturigha qoydi.

Ömerjan ismayilof rayonluq Uyghur medeniyet merkizining yürgüzgen pa'aliyiti heqqide toxtilip, mundaq dédi: “Bextiyar ismayilof qaraghayli yézisida birinchi re'is bolghan hoshurbaqiyéf kéwirge kocha namini bérip, muzéy achqan. Shundaqla abdulla rozibaqiyéf namighimu kocha bérildi. Mektepte Uyghur sinipi we balilar baghchisigha Uyghur guruppisimu achtuq. Biraq mu'ellimlerning yétishmesliki we ata-anilarning chüshenmesliki bilen bu siniplar yépildi. Uning bashqurushida yashlar meshreplerni uyushturdi. Medeniyet merkizi aris weqesi, yézimizdiki su tashqinliri, qiyinchiliqlarda qalghan a'ililerge, mejruh balilargha qol uchini bérishte nurghun ishlarni atqurmaqta.”

Ömerjan ismayilof yene medeniyet merkizining korona wirusi bashlan'ghan deslepki waqitlarda saqchilargha, méditsina we hakimiyet xadimlirigha bir nechche qétim issiq tamaq tarqatqanliqini tekitlidi. U shundaqla gézit-zhornallargha mushteri toplash, Uyghur yazghuchilirining kitablirini tarqitishta we bashqimu ishlarda merkezning alahide aktipliq körsetkenlikini bildürdi.

Ijtima'iy taratqulardin yene igilishimizche, jumhuriyetlik Uyghur étno-medeniyet merkizi yénidiki anilar kéngishining re'isi güljahan muratowa yurt arisidiki xeyrixahliq ishliri bilen alahide tonulghanken. Yéqinda u almuta wilayitining bir qatar nahiyeliride yashawatqan köp baliliq a'ililerge turushluq öy hediye qilghan. Ötken yili u Uyghur nahiyeside 150 a'ilige, yarkent teweside 180 a'ilige un, may, chay, gürüch we shuninggha oxshash ozuq-tülük bilen yardem bergen. Shundaqla talghir nahiyesining güldala yézisida öy-makansiz qalghan besh a'ilige öy achquchini tapshurghan.