Қәшқәр чоңбазарниң чеқилғанлиқи радийомиз техник бөлүминиң сүний һәмраһ тәкшүрүшидиму дәлилләнди

Мухбиримиз шөһрәт һошур
2022.05.06

Радийомизниң уйғур бөлүми қәшқәр чоңбазарниң чеқилғанлиқи һәққидә бир йүрүш хәвәрләрни елан қилғандин кейин, шинхуа агентлиқи мәзкур базарниң мәвҗутлуқи вә давамлиқ тәрәққий қиливатқанлиқи һәққидә хәвәр бәргән иди. Йеқинда радийомиз техник бөлүми қәшқәр чоңбазар үстидин сүний һәмраһ тәкшүрүши елип берип, мәзкур базарниң асасән чеқилип болғанлиқини йәнә бир қетим дәлиллиди.

Җәмийәттә йеңибазар вә чоңбазар дәп икки хил атилидиған, рәсмий нами “қәшқәр оттура вә ғәрбий асия сода мәркизи” болған бу базарниң чеқилғанлиқи әң аввал иҗтимаий таратқуларин мәлум болған иди. Әмма уйғурларниң һаятида ониверсал әһмийәткә игә болған бу базарниң чеқилиши һәққидә уйғур районидики рәсмий ахбарат вастилирида вә яки һөҗҗәт-материяллирида һечқандақ мәлумат берәлмәй кәлгән. Биз иҗтимаий таратқулардин мәзкур базардики дукандарларниң шикайәтлирини аңлиғандин кейин, алақидар идарә-органларға телефон қилип, бу базарниң чеқилғанлиқи тоғрисидики учурни ениқлиған идуқ. Гәрчә әйни чағдики ениқлашлиримизда базарниң чеқиливатқанлиқи дәлиллинип болған болсиму, лекин шинхуа агентлиқи бу йил31 ‏-март күни, йәни хәвәрлиримиз берилип икки һәптидин кейин, мәзкур базарниң мәвҗутлуқи вә давамлиқ тәрәққий қилдуруливатқанлиқи һәққидә хәвәр бәрди.

Before after.png

Йеқинда радийомизниң техник бөлүми мәзкур базар һәққидики учурни техиму айдиңлаштуруш үчүн мәзкур базарниң қурулуши үстидин сүний һәмраһ техникиси билән тәкшүрүш елип барди. Тәкшүрүш нәтиҗисидә, мәзкур базарниң асасән дегүдәк чеқилип болғанлиқи қайтидин дәлилләнди сүний һәмраһ сүрәтлиридин мәлум болушичә, мәзкур базарниң арқа вә ян қисми пүтүнләй чеқилип болған. Базарниң алди қисмидики қурулушларниң дәрваза вә бир қисим тамлири қәп қалған, шундақла қаңалтирлиқ өгизиси пүтүнләй бузуветилгән.

Өткән айдики енқилашлиримиздиму қәшқәрдики бир саяһәт ширкитиниң хадими, бу базарниң бир харабигә айланғанлиқини паш қилған болса, йәнә бир базар башқуруш хадими бу базарниң асасән дегүдәк чеқилип болғанлиқини тилға алған иди.

Илгирики зиярәтлиримиздә йәнә бу базарда бурун дукан ачқан қасимҗан абдуреһим әпәнди, мәзкур базарниң көлими, кәйпияти вә әһмийити һәққидә тохтилип, бу базарни уйғур миллий роһиниң җанлиқ бир көргәзмиси дейишкә болидиғанлиқини тәкитлигән иди.

Антрополог вә уйғуршунас дәррен байлер әпәндиму соаллиримизға елхәт арқилиқ җавап берип, бу базарни өзиниң2018 ‏-йили зиярәт қилғанлиқи, өзиниң бу һәқтә унтулмас тәсиратлири барлиқини баян қилди. У хитай даирилириниң бу базарни чеқиш арқилиқ, уйғурларни бир тәрәптин иқтисадий күчидин айриса, йәнә бир җәһәттин өзара учришип вә көрүшүп өтидиған бир сорундин айрип айрип ташлиғанлиқини, буниң нәтиҗисидә уйғурларни ахириқи қорғанидинму мәһрум қалдуруп, хитайға техиму беқиндуруш мәқситигә йәтмәкчи икәнликини әскәрткән.

Қасимҗан абдуреһимниң баян қилишичә, хитай мәзкур мәқсәткә йетиш үчүн, буниңдин 10-15 ‏йиллар илгирила қәшқәр чоңбазарға яндаш һәшәмәтлик йеңи базарларни салған вә бу базардики содини тартивелишқа урунуп баққан, әмма уйғур җәмийити өзиниң тәбиий қоғдиниш фонкитсийәси арқилиқ, бу хиристин аман қалған. Нәтиҗидә уйғур содигәрләр чөлдәрәп қалған хитай базарлирини мал искилати орнида ишләткән.

Йоқурида қәшқәр чоңбазарниң асасән дегүдәк чеқилип болғанлиқиниң сүний һәмраһ сүрәтлиридиму дәлилләнгәнлики һәққидә аңлитиш бәрдуқ.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.