Amérika Uyghur jemiyiti doklat élan qilip, xitayning qeshqer qatarliq yurtlardiki Uyghur mehellilirini chéqish herkitini tenqid qildi
Muxbirimiz erkin
2012.04.02
2012.04.02
Doklatta ilgiri sürüshiche, xitayning qeshqer we pütkül sherqiy türkistanda élip barghan Uyghur mehellilirini omumi yüzlük chéqish herikiti zor qaratmiliqqa we we yuqiri derijide siyasiywiliqqa ige bolup, xitayning bu herikiti 2009 - yili Uyghur élide yüz bergen qalaymiqanchiliqqa türtke bolghan.
“Chetke qéqilip yashash: xitayning Uyghur mehellilirini chéqishi” namliq mezkur doklat jem'iy 89 betlik bolup, uningda Uyghur mehellilirini chéqish arqiliq uning qurulmisining qandaq yoqitilghanliqi, jümlidin Uyghur öyliri, Uyghur dukanliri, diniy qurulushlar, Uyghur en'eniwi turmush usulining qandaq weyran qilin'ghanliqi etrapliq otturigha qoyulghan.
Doklatta, Uyghurlarni zamaniwi qurulush esliheliri bilen teminleshning muhimliqini chetke qaqmaydighanliqi eskertilgen bolsimu, biraq xitay da'irilirining Uyghurlar bilen ularning öz mehellilirini qandaq özgertishni xalaydighanliqi heqqide meslihet élip barmighanliqi tenqid qilin'ghan.
Uyghur kishilik hoquq programmisining mes'uli alim séyitof düshenbe doklat élan qilish munasiwiti bilen élan qilghan bayanatida eskertip, “Xitay hökümiti teripidin élip bérilghan öy chéqish herikiti Uyghur medeniyiti we miraslirining yoqitilishidin dérek béridu. Shundaqla bu yene dunya medeniyiti we mirasining yoqitilishidur” dégen.
Mezkur doklat élan qilinishtin bir yil awwal yawropa parlaménti qarar maqullap, xitay da'iriliridin qeshqer qedimiy sheher restilirini chéqishni toxtitishni, qeshqerni b d t ning yipek yolidiki miraslar tizimlikige kirgüzüshni iltimas qilishni telep qilghan idi.