Хитай даирилири уйғур елидики йетим балиларни хитай өлкилиригә йоллимақта
Бу йәттә нәпәр өсмүр асасән ата - анисидин йетим қалған яки турмуш қийинчилиқи бар болған қазақ һәм таҗик аилилиридин болуп, чоңи 11 яшта, кичиклири 9 яшта икән.
Хәвәрдин ашкарилинишичә, бу балилар әслидә 2007 - йилидин башлап, уйғур елидә турушлуқ хитай чегра қораллиқ сақчи қисимидикиләр йиғип оқутуватқан йетим балилар болуп, буниңдин кейин улар йүннән өлкисиниң лиҗаң шәһиридики дарилетамда туридикән. Һалбуки хәвәрдә, бу балиларниң немә үчүн мәдәнийәт вә турмуш адити шундақла тил җәһәттин ят болған хитай өлкисигә йөткәп кетилиш сәвәби чүшәндүрүлмигән.
Үрүмчидики йетим - йисирлар параванлиқ орнидин игилигән мәлуматлиримиздин ашкарилинишичә, уйғур елидики өзини қоғдаш иқтидари болмиған йетим - йисир балиларниң сани хели көп болуп, һөкүмәт яки шәхсиләр тәрипидин қурулған, аталмиш йетим - йисирлар мәктипиниң башқуруш түзүмлиридә интайин мурәккәп мәсилиләр һәм қанунсиз һәрикәтләр мәвҗут икән, һәтта бәзи йитимлар мәктипидики игә- чақисиз уйғур балилири мәктәптә, хитай тәрбийичиләрниң роһий һәм җисманий җәһәттики хорлишиға, диний һәм инсаний кәмситишигә учриғандин сирт, исимлири хитайчиға өзгәртилип, хитай аилилиригә сетиветилгән әһвалларму бар икән.