Xitaydiki nopus tüzümi 16 milyon ösmürge ziyankeshlik qilidiken

Amérika “CNN” torida körsitishiche, bu ösmürlerning köpinchisi xitaydiki aqqun ishchilarning perzentliri bolup, ular xitaydiki qattiq nopus tüzümi seweblik yaqa yurtlarda ishleydighan ata - anisigha egiship kételmey öz yurtlirida qélip qilishqa mejburken.

Uningdin bashqa bu ösmürler ata - aniliri bilen egiship ketken teqdirdimu ata - anisi turuwatqan sheherlerde her xil kemsitishke uchurmaydiken.

Xewerde körsitishiche, bu xildiki ösmürlerning köpinchisi kéyin xitayda zorawanliq tüsidiki jinayetlerni köp sadir qilidighan guruhqa, yaki jinsiy parakendichilikning qurbanlirigha aylinip kétidiken.

Melumatlargha qarighanda, xitaydiki puqralarning erkin yürüshini boghidighan nopus tüzümi uzaq tarixqa ige bolup, kommunist xitay hökümiti 1949 - yilidin kéyin mezkur tüzümni qaytidin eslige keltürüp kücheytip yolgha qoyghan.

Bezi mutexessisler xitaydiki nopus tüzümni “Ichki pasport tüzümi” dep atighan we buning xitay puqralirining erkin yürüsh erkinlikige éghir dexli qilidighan tüzüm ikenlikini bildürgen.

Bu tüzüm boyiche yéza nopusidiki puqralar sheherlikler behrimen bolghan teminatlardin behrimen bolmaydiken.

Bu xil tüzüm Uyghur élidimu bek qattiq yürgüzülidighan bolup, bu 2009 - yildiki “5 - Iyul weqesi” din kéyin téximu chingitildi.

Xitay yerlik hökümiti 2009 - yili küzde qanun maqullap ürümchidiki barliq yaqa yurtluq Uyghurlarning ürümchide turushini hessilep qiyinlashturghan idi.