Xitayning atalmish “Milletler ittipaqliqi asasidiki qurban héyt” teshwiqati yalghanchiliq bilen eyiblendi

Muxbirimiz méhriban
2021.07.22
Xitayning atalmish “Milletler ittipaqliqi asasidiki qurban héyt” teshwiqati yalghanchiliq bilen eyiblendi Qeshqer konasheherde kocha charlawatqan xitay saqchiliri. 2021-Yili 4-may.
REUTERS

Bu yilliq qurban héyt mezgilide, Uyghur diyaridiki xitay hökümet taratquliri we ijtima'iy alaqe munberliride atalmish “Milletler ittipaqliqidiki qurban héytni tebriklen'genliki, her millet xelqining xushal-xoram keypiyatta qurban héytni kütüwalghanliqi” keng teshwiq qilindi.

Xitayning “Shinjang géziti” 19-iyul küni “Aptonom rayon rehberliri qurban héyt yétip kélish aldida péshqedem rehberler, péshqedem yoldashlarni yoqlidi” serlewhilik xewer élan qildi. Uningda xitayning partiye-hökümet emeldarliridin Uyghur aptonom rayonining partkom sékrétari chén chüen'go, aptonom rayonning re'isi shöhret zakir qatarliqlardin terkib tapqan mexsus guruppining pénsiyege chiqqan sabiq hökümet emeldarliridin isma'il tiliwaldi, ablet abduréshit, hamidin niyaz, yüsüp muhimmidi, ba dey, janabil simaghul, esqet kerimbay qatarliqlarni yoqlighanliqi alahide xewer qilindi.

Bu küni yene chén chüen'goning qatnishishi bilen qurban héytliq naxsha-ussulluq chay yighini ötküzülüp, birqisim sabiq Uyghur rehbiriy kadirliri we bashqilar teklip qilin'ghan.

Bu yilliq qurban héyt mezgilide, xitayning hökümet taratquliri xewerliridin bashqa tik-tok, ündidar saloni qatarliq ijtima'iy alaqe munberliridimu atalmish “Sayahetchiler” we “Tor cholpanliri” teripidin tarqitilghan “Milletler ittipaqliqidiki qurban héyt” teshwiqatliri keng yer aldi.

Bulardin “Qeshqer héytgah aldidiki qurban héytliq sama”, “Sama ussuli meshq qilish”, “Uyghurlarning qurbanliq qilishi”, “Uyghur qiz oqughuchumning öyide qurban héytliq yémeklerdin hozurlandim” dégendek sin filimliri amérikadiki lagér shahiti zumret dawut qatarliq bir qisim Uyghurlar teripidin twittér, wats'ap, féysbok qatarliq xelq'araliq ijtima'iy taratqulargha köchürüp tarqitilip, zor inkas qozghidi.

Inkaslarda rayonda 2017-yilidin buyan Uyghurlarni nishan qilghan zor kölemlik tutqun bashlan'ghandin buyan, Uyghurlarning diniy we milliy bayramlirini qattiq cheklinip, Uyghurlargha qarita xitaylashturush we “Irqiy qirghinchiliq” siyasiti barghanséri kücheygenliki melum boldi. Bolupmu xitay hökümitining Uyghur rayonidiki ijrachisi chén chüen'go we bashqa xitay emeldarlirining bu xil xewer we sin filimliri arqiliq özini aqlashqa urunuwatqanliqi jiddiy munazire témisi boldi.

Lagér shahiti zumret dawut xanim ziyaritimizni qobul qilip, xitayning bu xil teshwiqat filimliri heqqide toxtaldi.

Uning bildürüshiche, u ilgiri ürümchidiki mezgilidimu xitay hökümet xadimlirining mexsus orunlashturushida Uyghurlar mejburi rol alghan bu xil saxta körünüshlerge shahit bolghan iken

Chet ellerdiki Uyghur pa'aliyetchiliridin dunya Uyghur qurultiyi diniy ishlar komitétining mudiri turghunjan alawudun ependi ziyaritimizni qobul qilip, bu heqte öz qarashlirini otturigha qoydi.

U xitay hökümet da'irilirining yillardin buyan Uyghurlarning diniy étiqad pa'aliyetlirini yoqitish nishani qilip, “Roza héyt”, “Qurban héyt” qatarliq diniy bayramlarning diniy qa'ide yosunlar boyiche ötküzülüshini cheklep kelgenlikini bildürdi.

Turghunjan alawudun ependi yene 2016-yili yil axiri chén chüen'go yötkilip kelgendin kéyinki diniy basturush weziyiti heqqide toxtaldi.

U, 2017-yildin kéyin, Uyghur diniy ölümlirini tutqun qilip, xelqning en'eniwi diniy bayramlarni ötküzüshini cheklep, Uyghurlargha xitay medeniyet bayramlirini téngiwatqan xitay hökümitining nöwette bu xil teshwiqat xewerliri arqiliq, xelq'arada özining yaxshi obrazini tikleshke urunuwatqanliqini bildürdi.

Turghunjan alawudun ependi yene, bu yil kirgendin buyan xitay hökümet da'irilirining bu xil teshwiqatni kücheytiwatqanliqini tekitlep, ikki ay ilgiri ötküzülgen bu yilliq roza héyt mezgilidimu “Uyghurlar roza héytliq namaz oqudi”, “Xushal-xuram roza héyt ötküzdi” dégendek bu xil teshwiqat xewerlirining keng tarqalghanliqini bildürdi.

Turghunjan ependining tekitlishiche, xitay hökümitining bu xil saxta teshwiqat xewerliri, namidiki lagérlargha qamash, Uyghurlarning diniy étiqadi, tili we medeniyitini cheklesh, ayallarni tughmas qilip nopus tereqqiyatini kontrol qilish, mejburiy emgekke sélish qatarliq “Irqiy qirghinchiliq” we “Insaniyetke qarshi jinayetler” yüz bergen emeliyette uning xelq'arada qattiq eyiblesh nishani boluwatqan özining “Uyghurlargha qaritilghan irqiy qirghinchiliq siyasiti” ni inkar qilip, “Uyghurlar we bashqa milletler bextlik yashawatidu”, “Héchqandaq irqiy qirghinchiliq yoq” dégenni körsitishtin ibarettur.

Chén chüen'go 2016-yili 8-ayning axiri, xitay kompartiyesi merkiziy komitéti teripidin Uyghur aptonom rayonigha partkom sékrétari qilip teyinlen'gen. U, 2017-yildin buyan Uyghur diyarida, qurban héyt, roza héytqa oxshash diniy bayramlarda héyt namizi oqush, roza tutush qatarliq diniy pa'aliyetlerni chekligen. U bashchiliq qilghan kompartiye hökümiti yene Uyghurlarni “Jungxu'a milliti” tonushini kücheytish nami astida “Bahar bayrimi”, “Zungza bayrimi” gha oxshash xitay medeniyitige xas bayramlarni ötküzüshke mejburlaydighan tedbirlernimu yolgha qoyghanidi.

Amérika hökümiti we kanada qatarliq birqisim gherb démokratik elliri parlaméntliri hem kishilik hoquq teshkilatlirining melumati boyiche alghanda, chén chüen'goning bashchiliqida ijra qiliniwatqan atalmish “Üch xil küchlerge zerbe bérish” nami astidiki “Diniy ashqunluq idiyesini tazilash”, “Milliy bölgünchilik idiyesini yoqitish” dégendek heriketler jeryanida Uyghur diyarida milyon 800 mingdin artuq Uyghur we bashqa yerlik xelqlerni “Qayta terbiyelesh” namidiki lagérlargha qamash, Uyghurlarning diniy étiqadi, tili we medeniyitini cheklesh, ayallarni tughmas qilip nopus tereqqiyatini kontrol qilish, mejburiy emgekke sélish qatarliq “Irqiy qirghinchiliq” we “Insaniyetke qarshi jinayetler” yüz bergen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.