Roshen abbas “Jenwe munbiri-2023” te Uyghur mesilisini otturigha qoydi
2023.10.30

26-27-Öktebir künliri shiwétsariyening jenwe shehiride ötküzülgen “Jenwe munbiri-2023” yighinigha washin'gton shehiridiki Uyghur herikiti teshkilatining mudiri roshen abbas xanimmu qatnashqan bolup, u bu qétimqi yighinda, xitayning nöwette Uyghur élida yürgüzüwatqan kishilik hoquq depsendichilikliri we Uyghur irqiy qirghinchiliqini otturigha qoyghan.
Ikki künlük munberning échilish murasimida litwa parlaméntining ezasi arunas walinskas, shiwétsiye parlamént ezasi nikolas waldér qatarliqlar échilish sözi sözligen.
Ikki künlük munber jeryanida, asasliqi xitayning kishilik hoquq depsendichiliki, siyasiy pa'aliyetchilerning awazini basturushi, assimilyatsiye we zerbe bérish siyasiti, xitayning dölet halqigha basturushi we bashqa témilarda doklatlar bérilgen hem munazire élip bérilghan.
Munberning “Xitayning nöwettiki kishilik hoquq kirizisi” namliq yighinida söz qilghan roshen abbas xanim xitayning Uyghurlargha qarita élip bériwatqan irqiy qirghinchiliq siyasitini misal we pakitlar bilen sherhlep ötken. Roshen abbas xanim bizning téléfon ziyaritimizni qobul qilip, yighinda otturigha qoyghan mesililer, jümlidin yighinning ehmiyiti heqqide toxtaldi:
Roshen abbas xanim yene, munberde otturigha qoyulghan “Tereqqiyatmu yaki mustemlikichilikning yéngi sheklimu? ” dégen téma heqqidiki muhakimiler heqqide öz qarashlirini otturigha qoydi.
“Jenwe munbiri-2023” ning échilish murasimigha dunyaning herqaysi jayliridin kelgen kishilik hoquq mutexessisliri, tetqiqatchilar, pa'aliyetchiler, hökümetlerning wekilliri, diplomatlar, aqillar ambiri we puqrawi jem'iyetler hem yawropa parlaméntining ezaliri qatnashqan. Mezkur munberning échilish murasimida söz qilghan tibet sürgündiki hökümitining ministirliridin biri, tibet parlaménti ezasi norzin dolma xitayning hökümranliqidiki Uyghur, tibet, mongghul we bashqilarning éghir kishilik hoquq depsendichilikige uchrawatqanliqini sherhligen. U mundaq dégen:
“Xitay hökümiti tibet, teywen, xongkong, sherqiy türkistan, manjuriye, ichki mongghul we bashqa nurghun rayonlarda kishilik hoquq mesiliside qizil reqemge duch kelmekte. Bu yerlerde dawam qiliwatqan milliy zulumlargha qarshi u zéminning igiliri yenila mewjutluqini saqlap kelmekte. Xitaygha oxshash mustebit hakimiyetning qarishiche, bu ziyankeshlikke uchrighan guruppilargha bergen inkasi muqimliqni saqlash üchünmish. Yeni uning bu yerde dewatqini, oxshimighan pikirdikilerni basturush we ziddiyet menbesi dep qarighan her qandaq shexsni yoqitishtin ibaret bolup, xitay hökümitining meqsiti ipadilesh wasitisini monopol qilish arqiliq, xitay kompartiyesining hakimmutleqlikige kapaletlik qilish. Shunglashqa xitayning bu siyasiti xitaydiki kishilik hoquq depsendichiliki kirizisni öz ichige alghan téximu chong mesililerge yol achmaqta” .
Bu qétimqi munberge norzin dolma we jenwediki teybéy medeniyet we iqtisadiy wekiller ömikining bash diréktori nikol su riyasetchilik qilghan.