Marko rubiyo: “Xitay amérikaning ichidin singip kirmekte”

9-Ayning 27-küni, amérika dölet mejlisi kéngesh palatasi istixbarat komitéti xitayning amérikagha singdürüwatqan tesiri heqqide guwahliq yighini ötküzdi.

Amérika kéngesh palatasi ezasi, istixbarat komitétining mu'awin re'isi marko rubiyo (Marco Rubio) bu yighinda échilish nutqi sözlep, “Biz bügün bu yerde xitayning bizni jeng qilmayla boysundurush we bizge ularning déginini qildurush urunushlirini muhakime qilimiz. Chünki ular bu meqsitige yétish üchün ichimizdin buzghunchiliq qiliwatidu. Ularning bundaq taktikisini biz ilgiri körüp baqmighan”.

Amérika xowér tetqiqat ornining nopuzluq tetqiqatchisi glén tiffért (Glenn Tiffert) xitayning amérikani özgertish urunushlirining tarixiy en'ene ikenlikini, birlik sep bölümini shuning üchün qurghanliqini tekitlep mundaq dédi: “Xitayning amérikagha yaman niyetlik singip kirishi xitay kompartiyesining ichki qismidiki suyiqest en'enisidin kelgen. Xitayda ular birliksep bölümi dep atilidu. Bu bölüm jem'iyette tesiri bar shexs we jem'iyetlerni izdep tépip, ulargha tesir körsitidu, özgertidu؛ ularni kompartiye üchün ishleshke buyruydu, yaki ularni yoqitip, kompartiyege qarshi yoshurun xewpni tügitidu. Her bir kompartiye ezasining birlik sepni küchlendürüsh mejburiyiti bar. Partiye we döletning bashqa organlirimu birlik sep nishanini emelge ashurushta muhim rol oynaydu. Bolupmu partiyening teshwiqat bölümliri xitaydiki kona-yéngi taratqular we tor médiyalirini nazaret qilidu hemde tordiki saxta uchurlarni bizge tarqitidu. Xitayning dölet bixeterlik ministirliqi xitayning chet ellerge qaratqan asasliq istixbarat orgini bolup, partiyening tashqi ishlargha mes'ul bölümliri chet'eldiki partiyeler we rehberler bilen, bolupmu dunyaning her qaysi jayliridiki yéngidin chaqnighan siyasiy cholpanlar bilen munasiwet quridu. Bu organlar biwasite heriket qilidu, emma ular köp hallarda minglighan hökümetsiz teshkilatlardin shekillen'gen alaqe toridin paydilinip wasitilik heriket élip baridu. Bu teshkilatlar ilim sahesi, xeyr-saxawet, soda-tijaret, medeniyet, milletler we din saheliride öz rolini jari qilduridu”.

Glén tiffért ependining qarishiche, xitayning amérikagha singip kirish herikitide aktip rol oynawatqan küchlerni yaxshi tonumighanda, kimning qeyerde amérika jem'iyitige buzghunchiliq qiliwatqanliqini, kimning amérika jem'iyitidiki qanun we démokratiye yochuqliridin paydilinip, öz meqsitini emelge ashuruwatqanliqini yaxshi perqlendürgili bolmaydu. Xitayning yaman tesirining singip kirishide, her qaysi shitatlar we yerlik hökümetler amérikaning ajiz nuqtiliri hésablinidu. Xitay her qaysi shitatlarning ishsizliqni tügitish, meblegh jelp qilish dégendek boshluqliridin bek paydilinidu.

Kishini eng bizar qilidighan qilmish, xitayning qarimaqqa qanunluq körün'gen, emma yaman gherezlik herikitidin ibarettur”.

Amérikadiki kishilik hoquq teshkilati “Erkinlik sariyi” ning xongkong we teywen ishliri aliy meslihetchisi sara kök (Sarah Cook) bu yighinda xitay taratqulirining amérikagha singip kirish mesilisi üstide toxtaldi. U “Erkinlik sariyi” teshkilatining doklatigha asasen, xitay taratqulirining xelq'arada 6 qit'e, 30 döletni qaplighanliqini, kommunsit xitay we uning wakaletchilirining chet'el taratqulirigha, hetta amérika taratqulirining asasiy éqimigha tesir körsitiwatqanliqini, uning adettiki teshwiqat we diplomatiye sahesidin halqip ketkenlikini, belki bularning keynide köpligen mexpiy, chirik ishlarning mewjutluqini otturigha qoydi. Uning bildürüshiche, xitay dölet ichi we sirtida teshwiqat élip bérish, saxta uchur tarqitish, nazaret qilish we qorqutush, ichki qisimda xewer mezmunini kontrol qilish, uchurlarni kontrol qilidighan kommunist xitay modélini éksport qilish dégendek besh xil taktikini ishqa sélip kelmektiken.

U xitayning yillardin béri tik-tok, wichat qatarliq ijtima'iy alaqe epliridin keng türde paydiliniwatqanliqini bildürüp mundaq dédi: “Xitay özining taktikisini özgertip, ijtima'iy alaqe wasitiliridin paydilinip saxta uchur tarqatmaqta. Ular amérika tor dunyasida tesiri bar shexslerge pul xejlep yaki bashqa usullarni qollinip, xitay hökümitige paydiliq uchurlarni, mesilen, shinjang mesilisi we amérika bilen xitayning munasiwitini yaxshilashqa da'ir nersilerni tarqitishqa urunmaqta. Omumen éytqanda, xitay kompartiyesining amérika taratqulirigha tesir körsitish herikiti kelgüsi bir nechche yilda, jümlidin 2024-yil ötküzülidighan prézidéntliq saylimi mezgilide téximu küchiyidu”.

Amérika fédératsiye merkiziy tekshürüsh idarisi jasusluqqa qarshi turush bölümining sabiq mu'awin diréktori alan kohlér (Alan Kohler) bu yighinda bergen ispatida, xitayning dölet halqighan basturushi heqqide toxtilip: “Chet'ellerning yaman gherezlik singip kirishi we dölet halqighan basturushi amérika fédératsiye tekshürüsh idarisining eng muhim wezipiliridin biri” dédi hemde mezkur idarining xitay we bashqa her qandaq döletning amérikigha buzghunchiliq qilishigha da'ir tekshürüshni qanat yaydurup, axbarat toplawatqanliqini, bashqa döletler bilen hemkarliship, jasusluqqa qarshi xizmetni kücheytiwatqanliqini, ammiwi we xususiy saheler bilen hemkarliship, axbarattin hembehirlinishni ilgiri sürüwatqanliqini bildürdi. U sözining axirida: “Xitayning jasusluq hawa shari gerche roshen delil bolsimu, chet eldin kélidighan yaman gherezlik tesir, dölet halqighan basturush we iqtisadiy jasusluq qilmishlirining tehditi yoshurun bolidu” dédi.

Yighinning kéyinki qismida, mutexessisler amérika kéngesh palatasi ezasi, istixbarat komitétining re'isi mark warnér (Mark Warner) we mezkur komitétning bashqa ezaliri sorighan so'allargha jawab berdi. Bu so'allarda asasen xitay oqughuchilirining xitayning yaman tesirini élip kélishtiki roli, tik-tok qatarliq ep détallirining “Reqemlik epyün” halitige kelgenliki, xitaydin kelgen zeherlik chékimlikning amérika yash-ösmürlirige körsitiwatqan tesiri, xitayning amérikada yer sétiwélishi, amérikadiki xitaygha mayil taratqular, xitaydin menpe'et kütüwatqan shirketler we holliwodning xitayning teshwiqatigha maslishishi qatarliq témilar orun aldi. Mutexessisler ularning so'aligha bergen jawabida, amérikadiki her qatlam, her kesip, her qaysi sahelerning oxshimighan derijide xitayning astirtin singip kirish we buzghunchiliq qilishining tesirige uchrawatqanliqini ilmiy we pakitliq usulda chüshendürdi hemde amérika hökümitige muhim tekliplerni berdi.