Оқутқучи шавкәт абдулланиң 25 йиллиқ қамаққа һөкүм қилинғанлиқи илгири сүрүлмәктә

Мухбиримиз меһрибан
2019.09.25
Shawket-Abdulla.jpg Или дарилмуәллиминниң 25 йиллиқ қамаққа һөкүм қилинған оқутқучиси шавкәт абдулла.
Рәсимни норвегийәдики иниси пәрһат абдулла тәминлигән.

Йеқинда норвегийәдики “уйғур әдлийә архипи” да или дарилмуәллиминниң оқутқучиси шавкәт абдулланиң 25 йиллиқ қамаққа һөкүм қилинғанлиқи һәққидә гуваһлиқ бәргән пәрһат абдулла әпәнди бүгүн радиомиз зияритини қобул қилип, акисиниң тутқун қилиниш сәвәби һәққидә өзи игилигән әһвалларни ашкара қилди.

Пәрһат әпәнди акиси шавкәт абдулланиң 2018-йили язлиқ мәзгилидә тутқун қилинип лагерға әкетилгәнлики һәққидики хәвәрни аңлиғандин кейин өзиниң 2018-йилиниң ахиридин буян акисиниң тутқун қилинип лагерға қамалғанлиқи һәққидә фейсбук қатарлиқ иҗтимаий алақә мунбәрлиридә бирқанчә қетим ашкара гуваһлиқ бәргәнликини билдүрди. Һалбуки, у хитай даирилириниң йеқинда акисиға түрлүк “җинайәт” ләрни артип, 25 йиллиқ еғир қамаққа һөкүм қилғанлиқ хәвирини алған икән. У буниңдин һәм һәйран қалғанлиқини һәм қаттиқ ғәзәпләнгәнликини билдүрди.

Пәрһат әпәндиниң билдүрүшичә, у икки һәптә илгири хитай өлкилиридики тонушлиридин алған учурида акисиға “чәтәлдики инисини өз ичигә алған террорчиларға пул әвәткән; иниси билән телефонда мәлум китаб һәққидә муназириләшкән; 1995-1997-йиллири ғулҗида мәшрәп паалийәтлиригә қатнашқан; икки қизи бар туруқлуқ 10 йил илгири йәнә бир оғул пәрзәнт көргән” дегән аталмиш төт хил “җинайәт” артилип, 25 йиллиқ қамаққа һөкүм қилғанлиқини аңлиған. Хитай қанунлирида бәлгиләнгән җинайи бәлгилимиләрниң һечқайсисиға чүшмәйдиған бу хил бимәнә баһаниләр билән акисиниң бу дәриҗидә еғир қамақ җазасиға һөкүм қилинғанлиқи һәққидики хәвәр уни қаттиқ ғәзәпләндүргән.

Пәрһат әпәндиниң баян қилишичә, 1993-йилдин буян или иккинчи дарилмуәллимин мәктипидә оқутқучилиқ қиливатқан акиси шавкәт абдулла мәктәптә бир мәзгил давамлашқан өзини тәкшүрүш һәрикәтлиридин кейин 2018-йили язлиқ тәтил мәзгилидә аввал өгинишкә әвәтилиш намида елип кетилгән. Кейин униң үрүмчигә йөткәп кетилгәнлики ашкариланған. Шавкәт абдулланиң аилисидикиләр 2018-йили 10-ай мәзгилидә уни йоқлап үрүмчигә барғинида шавкәт абдуллаға һөкүм елан қилинидиғанлиқидин вә қандақ җаза һөкүми берилидиғанлиқи һәққидә һечқандақ учурға еришәлмигән.

Пәрһат әпәнди акиси шавкәт абдулла һәққидә тохтилип, 1988-йили үрүмчидики шинҗаң педагогика университетиниң биологийә кәспигә қобул қилинған шавкәт абдулланиң оқуш түгәткәндин кейин ғулҗидики или иккинчи дарилмуәллимин мәктипидә биологийә оқутқучиси болуп ишлигәнликини билдүрди. У йәнә акиси шавкәт абдулланиң өз кәспини сөйидиған бир билим адими икәнликини тәкитләп, хитай даирилириниң акисиға артқан аталмиш җинайәтлирини қобул қилишқа болмайдиған бимәнә боһтан икәнликини билдүрди.

Биз оқутқучи шавкәт абдулла һәққидә техиму илгириләп әһвал игиләш үчүн шавкәт абдулла оқутқучилиқ қилған или иккинчи дарилмуәллимин мәктипи вә мәзкур мәктәптики бир қисим хизмәтчиләргә телефон қилдуқ. Әмма мәзкур мәктәпкә қилған телефонлар уланмиди.

Илгири шавкәт әпәнди билән биллә хизмәт қилғанлиқи илгири сүрүлгән бирқанчә оқутқучиға қилған телефонлиримизниң бәзилири уланған болсиму, әмма уларниң көп қисми телефонға җаваб бәрмиди. Бирәйлән телефонни алған болсиму, әмма телефонниң өзигә хата урулғанлиқини тәкитләп, или дарилмуәллиминниң оқутқучиси болған шавкәт абдулланиң әһвалини билмәйдиғанлиқини ейтти. 

Пәрһат абдулла әпәндиниң билдүрүшичә, шавкәт абдулла ғулҗа шәһәр азад йоли 2-коча дәп атилидиған илгирики ғулҗа шәһәр үчдәрваза мәһәллиси 2-кочида олтуридиған болуп, гугулдин тәкшүрүш арқилиқ бу мәһәллиниң мәмурий җәһәттин ғулҗа шәһәр азад йоли сақчиханисиға қарайдиғанлиқини ениқлидуқ. 

Азад йоли сақчиханисиға әһвал игиләш үчүн урған телефонимиз уланди.

1-Қетимлиқ телефонни алған аял хизмәтчи хадим аввал өзиниң телефон елишқила мәсул хадимлиқини билдүрүп, соаллиримиз болса 120 номурға телефон қилип әһвал игилишимизни ейтти. 

Бу сақчи хадимидин шавкәт абдуллаға охшаш чәтәлдики уруқ-туғқанлириға пул әвәткәнлики вә чәтәлләрдә зиярәттә болғини үчүнла җазаланған уйғурларниң әһвалини қәйәрдин сүрүштә қилса болидиғанлиқини сориғинимизда у өзиниң бундақ мәсилигә җаваб берәлмәйдиғанлиқини тәкитлиди. У йәнә ғулҗиниң өзигә берип, адвокат арқилиқ әһвални тәпсилий сүрүштүрүшкә болидиғанлиқини ейтип телефонни қоювәтти.

Йәнә бир телефонимизни азад йоли сақчиханисиниң әр хадими алди.

Биз уларниң тәвәликидә олтурушлуқ шавкәт абдулланиң ‛чәтәлдики инисиға пул әвәтти‚ дегән җинайәт билән қамаққа һөкүм қилинишиниң җәрянини билмәкчи икәнликимизни ейттуқ. Бу чағда бу сақчи хадими аввал телефонниң қәйәрдин урулғанлиқини сориди. У телефонниң америкадин урулғанлиқини билгәндин кейин бу әһвални билмәйдиғанлиқини ейтти. Арқидин бу сақчи хадими йәнә өзиниң бундақ әһвалларни билгән тәқдирдиму қарши тәрәпни учур билән тәминлийәлмәйдиғанлиқини тәкитлиди. 

У йәнә әгәр шавкәт абдуллаға мунасивәтлик конкрет әһвалларни сүрүштүрмәкчи болсақ униң өзидин яки уруқ-туғқанлиридин сүрүштүрсәк болидиғанлиқини билдүрди.

Биз униңға шавкәт абдулланиң һазир тутқунда икәнлики вә 25 йиллиқ қамақ җазасиға һөкүм қилинғанлиқи һәққидики учурни алғанлиқимиз үчүн сақчиханидин бундақ әһвалларни сораватқинимизни ейтқинимизда, бу сақчи хадими әгәр әһвални сүрүштүрмәкчи болсақ йәнила униң уруқ-туғқанлиридин вә тонушлиридин сүрүштүрүшни ейтти вә бундақ мәсилиләрдә сақчиханиниң һечқандақ учур билән тәминлимәйдиғанлиқини тәкитлиди.

Биз бу сақчи хадимидин йәнә чәтәлгә пул әвәткәнләр вә чәтәлләрдә зиярәттә болғанларниң һәммисила “өгиниш” кә әвәтиләмду дәп соридуқ.

Бу сақчи хадими өзиниң бу әһвални ениқ билмәйдиғанлиқини ейтти. Униңдин сақчи идарисиниң немә үчүн бундақ әһвални ениқ билмәйдиғанлиқини қайтуруп сориғинимизда болса, у сақчиханиниң телефонниң әһвал мәлум қилидиған телефон икәнликини тәкитләп, телефонни үзүвәтти.

Радиомиз илгири игилигән әһваллардиму шавкәт абдуллаға охшаш чәтәлдики уруқ-туғқанлириға пул әвәткәнлики үчүн лагерларға қамалған вә қамақ җазалириға һөкүм қилинған уйғурларниң барлиқи ашкариланған иди. Әмма шавкәт абдуллаға охшаш нәччә 10 йиллар илгири чәтәлдики уруқ-туғқанлириға пул әвәткәнлики вә чәтәлдики туғқанлири билән телефонда сөзләшкәнлики үчүн 25 йиллиқ еғир қамақ җазасиға һөкүм қилиништәк әһвал радиомизға тунҗи қетим инкас қилинған әһвалларниң бири һесаблиниду.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.