Shéyn shirkitining teshwiqat sayahiti téximu köp guman qozghighan
2023.07.05

Xitayning töwen baha bilen tonulghan kiyim-kéchek shirkiti shéyn yéqinda amérikaliq tor cholpanlirini shéynning gu'angjudiki bir zawutini ékskursiye qilishqa teklip qilghan. Mezkur ziyaretke awjén batlir (AuJené Butler) , deni karbonari (Dani Carbonari) , marina sawédra (Marina Saavedra) , destén suduz (Destene Sudduth) gha oxshash dangliq tor cholpanliri qatnashqan.
Tor cholpanliri ziyaret jeryanida ijtima'iy taratqulirida tarqatqan sinlirida, xizmetchiler bilen ularning xizmet shara'iti heqqide paranglashqanliqini we hemme ishning “Normal” ikenlikini éytqan. Ular yene zawutlarning neqeder pakiz we téxnikiliq ikenlikini tekitligen.
Twittérdiki suzan beyli (Susan Bailey) isimlik xanim özining 20 nechche yilliq xitaydiki moda kiyim-kéchek zawutlirini ziyaret qilghandiki tejribisige asaslan'ghanda, shéyin zawutigha ziyaretke barghan tor cholpanlirining éytqanlirining yalghanliqni yazghan. U awjén, deni qatarliqlar tarqatqan widiyodiki inchike nuqtilarni tehlil qilish arqiliq shéyin shirkitining tijaret ölchimige chüshmeydighanliqini otturigha qoyghan.
Radiyomiz her xil ijtima'iy taratqular arqiliq mezkur ziyaretke qatnashqan toch cholpanliri bilen alaqilishishqa tirishqan bolsaqmu, ular uchurlirimizgha jawab qayturmidi.
Ijtima'iy taratqularda shéyn teklip qilghan tor cholpanliri qiziq nuqtigha aylan'ghan bolup, tarqalghan uchurlargha qarighanda, tor cholpanlirining xitaygha we qoshumche sin'gaporgha qilghan sayahet chiqimning hemmisini shéyn shirkiti üstige alghan. Herqaysi axbarat qanalliri we hetta ziyaretke qatnashqan tor cholpanlirining egeshküchilirimu, shéyin bu xil zor chiqim bilen orunlashturulghan sayahet arqiliq özining obrazini nersilerni eslige keltürüshke urunmaqta, dep baha bergen.
Melum bolushiche, xitayning téz moda shirkiti bolghan shéyn ötken yili bash shtabini nenjingdin sin'gaporgha yötkigen. Lékin barliq zawutliri we ambarlirini öz ichige alghan soda tijaritining köpinchisini yenila xitayda dawam qildurghan.
Amérikadiki siyasiy analizchi andérs kor (Anders Corr) bu heqte radiyomizning ziyaritini qobul qilip, amérikada shéyin'gha qarita sezgürlük éshishqa bashlighanda, shéynning bu xil teshwiqat ziyaritini élip bérishi özining obrazini qayta tikleshke urunushi ikenlikini tekitlep mundaq dédi: “Méningche, shéyin özinng obrazini yaxshilashqa urunuwatidu. Shéyin shinjangning paxtisini ishletkenliki üchün, Uyghur mejburiy emgikige, we Uyghur irqiy qirghinchiliqigha chétishliq dep eyiblinip amérika siyasetchiliridin nurghun ‛deshnem‚ yégen. Palata ezasi marko rubiyo, shéyinning bir qisim paxtining shinjangdin kelgenlikini étirap qilghanliqini éytqan. Shéyin özining jinayitini étirap qilghan, yeni bu shirket irqiy qirghinchiliqqa shérik. Uningdin bashqa shéyin yene ékologiyelik muhitni bolghash mesilisigimu chétishliq. Uning tonnilap ishlepchiqarghan mehsulatlirining exliti tupraq we hawa bulghinishi bilenmu munasiwetlik. Mushuninggha oxshash shéyin'gha munasiwetlik nurghun ijtima'iy eyibleshler mewjut. Shunglashqa ular özlirining obrazini yaxshilash üchün mushundaq teshwiqat sayahitini orunlashturghan.”
Dunyaning herqaysi jayliridiki zamaniwi qulluqqa taqabil turush üchün qurulghan “Erkinlik birleshmisi” namidiki xelq'araliq teshkilatning xadimliri shéyin shirkitining gu'angjudiki shirkitige ziyaretken barghan tor cholpanlirining teshwiqat widiyosigha küchlük inkas qayturghan. Mezkur teshkilatning pirogramma bashqurghuchisi mériyam karmali xanim we pa'aliyet meslihetchisi kirista bisnawut xanim bu heqte radiyomizning so'allirigha élxet arqiliq jawab qayturdi. Ular xétide mundaq dep yazghan: “Moda markilirining tor cholpanliri bilen hemkarlishishi sétish istratégiyesining bir terkibiy qismi. Shéyinmu oxshash özinng mehsulatlirini sétish üchün tor cholpanlirni teklip qilghan. Emma, shéyin shirkiti mejburiy emgek bilen munasiwetlik. ‛bilumbérg‚ xewer agéntliqining 2022-yildiki doklatida bayqilishiche, shéyin kiyim-kéchekliridiki paxtining ewrishkisi Uyghur rayonidin kelgen bolup, bu rayonda ishlepchiqirilghan barliq mehsulatlarni mejburiy emgek bilen bulghan'ghan dep qarashqa bolidu. Shéyinning gu'angjudiki zawutining aldin orunlashturulghan sayahitide tor cholpanlirining u yerdiki xizmet shara'itining nacharliqi yaki mejburiy emgekning ispatini körmigenliki, u yerde mesilining mewjut emeslikini bildürmeydu. Biz tor cholpanlirini markilar bilen hemkarlishishtin burun shirketning salahiyitini tekshürüshini tewsiye qilimiz.”
Amérika dölet mejlisi qarmiqidiki amérika-xitay istratégiyelik riqabet pewqul'adde komitéti 22-iyun küni élan qilghan “Téz moda we Uyghur qirghinchiliqi” serlewhilik tekshürüsh doklatida mexsus shéyin qatarliq xitay markilirining Uyghur mejburiy emgikige chétishliq ikenliki otturigha qoyghanidi. Uningdin bashqa amérika dölet mejlisi “Amérika-xitay iqtisadiy, bixeterlik közitish komitéti” 14-aprél élan qilghan doklatida, xitayning shé'in, témo qatarliq dunyagha dangliq moda kiyim soda eplirining istémalchilarning shexsiy uchurlirini toplaydighanliqidek bixeterlik mesilisini otturigha qoyghan.
Ziyaritimizning axirida andérs kor ependi shéyin qatarliq Uyghur mejburiy emgikige chétishliq shirketlerning mehsulatlirining amérika we dunya bazirigha kérishini cheklesh üchün qollinishqa tégishlik tedbirler heqqide toxtaldi: “Biz shéyining amérika bazirigha kérishige ruxset qilmasliqimiz kérek. Ular töwen tennerx ölchimi siyasitidiki yochuqtin paydilinip hetta baj tölimestin amérika bazirigha kériwatidu. Biz aldi bilen bu siyasetni özgertishimiz kérek. Elwette, qollinishqa tégishlik nurghun tedbirler bar, emma méningche xitay bilen bolghan soda alaqisini biraqla üzüsh kérek. Bolupmu shéyin'gha oxshash xitayning ishlepchiqirish küchige tayinidighan shirketler bilen bolghan tijaretni toxtitish kérek. Biz téximu köprek amérikaning we ittipaqdashlirimizning shirkitige purset bérishimiz kérek. Firansiye, yaponiye qatarliq özimizning dostlirining shirketlirining mallirini bazirimizgha kirgüzsek bolidu. Düshminimizningkini emes. Bu shunchilik addiy mesile eslide.”
“Erkinlik birleshmisi” teshkilatining xadimlirimu amérika hökümitining Uyghur mejburiy emgekning aldini élish qanuni (UFLPA) gha oxshash mejburiy emgekke chétishliq importlarni cheklesh buyruqini yolgha qoyushi kéreklikini tekitligen. Ular amérika we pütün dunyadiki istémalchilarning istémalchi bolush süpiti bilen shirketlerning mes'uliyitini sürüshtürüshi we ularning Uyghur mejburiy emgiki bilen bolghan alaqisini üzüshini telep qilishi kéreklikini eskertken.
Shéyin shirkiti Uyghur mejburiy emgikige we muhit bulghinishigha munasiwetlik barliq eyibleshlirini ret qilghan. Netijide ijtima'iy taratqulardiki inkaslargha qarighanda, kishiler tor cholpanlirining shéyin heqqide tarqatqan teshwiqat xaraktérlik sinlirigha guman bilen qarighan.