Amérika dölet mejlis ezaliri shéyn we timu gha zerbe bérish üchün heriketke ötti

Amérika dölet mejliside bir qatar muhim mejlis ezalirining qollap quwwetlishi bilen xitayning shéyn we timu qatarliq tor parche satquchilirigha zerbe béridighan bir qanun layihesi tonushturulghan.

Amérika dölet mejliside bir qatar muhim mejlis ezalirining qollap quwwetlishi bilen xitayning shéyn we timu qatarliq tor parche satquchilirigha zerbe béridighan bir qanun layihesi tonushturulghan.

Melum bolghandek, amérika hökümiti 2021-yili 6-aydin bashlap “Uyghur mejburiy emgikining aldini élish qanuni” boyiche xitayda ishlepchiqirilghan we Uyghur mejburiy emgiki bilen bulghan'ghanliqi éniqlan'ghan mehsulatlarni qara tizimlikke élip, ularning chégradin kirip bazargha sélinishini tosup kéliwatqan bolsimu, biraq amérika tamozhnisining qimmiti 800 dollardin töwen posulkilarni tekshürmeydighan hemde tamozhna béji almaydighan siyasitining xitayning shéyin we timu qatarliq tor parche satquchiliri teripidin suyi'istémal qiliniwatqanliqi ashkarilan'ghanidi.

8-Awghust küni, amérika dölet mejlisidiki démokrat kéngesh palata ezasi hemde kéngesh palatasi maliye komitétining re'isi ron waydén bilen kéngesh palatasi banka ishliri komitétining re'isi shérod browén, jumhuriyetchiler partiyesidin bolghan kéngesh palata ezasi suzan kollins qatarliqlar mana bu “Eng töwen chek belgilimisi” ni bikar qilishni meqset qilghan qanun layihesini tonushturghan. Ron waydénning ishxanisi yene, tému bilen shé'inning amérikaning mewjut soda qanunlirini suyi'istémal qilish bilen eyibligen.

Mezkur qarar amérikadiki kishilik hoquq mutexessisi, doktor sofi richardsonning alqishigha érishti. U buni Uyghur mejburiy emgikini ünümlük chekleshtiki ijabiy qedem, dep bahalidi. U mundaq dédi:

“Méningche mejburiy emgek bilen ishlepchiqirilghan tawarlarning xelq'ara bazargha kirishining aldini élish üchün tedbiri élish intayin yaxshi ehwal. Eslide, shirketler özining teminlesh zenjirini etrapliq tekshürüp, kishilik hoquq depsendichilikini tügitishtiki mes'uliyitini ada qilghan bolsa, bundaq qanun chiqirishningmu hajiti qalmaytti. Biraq, shirketler mes'uliyitidin qachqan iken, u halda mejburiy emgektin ibaret bu balayi'apetke köngül bölidighan hökümetler heriket qollinishqa tamamen heqliq.”

Amérikadiki nopuzluq axbarat organliridin biri bolghan blumbérg géziti 2022-yili dunyaning herqaysi jaylirigha top we parche mal satidighan “Shéyin” (Shein) namliq tor bette sétiliwatqan kiyim-kécheklerning Uyghur élidin chiqidighan we dunyada “Shinjang paxtisi” dep tonulidighan paxtilar bilen ishlepchiqirilghanliqini resmiy tejribixanilarda tekshürüp éniqlap chiqqandin kéyin bu mesile diqqet qozghashqa bashlighan we hemde bu yochuqni étish heqqidiki chaqiriqlar kücheygenidi. Amérika dölet mejliside échilghan mejburiy emgek heqqidiki guwahliq yighinlirida bu mesile bir qanche qétim kün tertipke kelgenidi.

Melum bolushiche, shéyin we timu qatarliq xitayning erzan bahaliq nersilerni satidighan tor parche satquchilirining amérikada qiliwatqan sodisining qimmiti nechche milyard dollargha yétidighan bolup, u sel qarashqa bolmaydighan derijide zor iken.

Amérikadiki wal-sitrit zhurnilining bu heqtiki xewiridin qarighanda, 2023-yilining ichidila bu “Eng töwen chek belgilimisi” bilen amérika bazirigha kirgen posulkining sani bir milyardtin éship ketken bolup, buning mutleq köpi xitaydin kelgeniken. Uning üstige, bu eng töwen chek belgilimisi nurghun amérikaliqlarning jénigha zamin boluwatqan zeherlik chékimlik féntanilning amérika bazirigha xalighanche kirishidiki asasliq seweb bolup qalghan.

Bu qanunni qollighan her ikki partiye ezaliri qanun layihesi heqqidiki bayanatlirida, Uyghurlarning mejburiy emgiki bedilige ishlepchiqirilghan mehsulatlarni amérika bazirigha kirgüzüwatqan we hemde adaletsiz riqabetke seweb boluwatqan timu we shéyn shirketlirini eyibligen.

Amérikadiki “Uyghur herikiti teshkilati” ning bashliqi roshen abbas xanimning déyishiche, yuqiridiki qanunning tonushturulushi xitay shirketlirining amérikada qanun'gha xilap halda tijaret qilishini hemde Uyghurlarning köplep mejburiy emgekke tutulushini astilitishta konkrét rol oynaydiken.

Melum bolushiche, 8-awghust peyshenbe küni élan qilin'ghan bu qanun layihesi toqumichiliq mehsulatliri we kiyim-kécheklerning eng töwen chek belgilimisi arqiliq import qilinishini cheklesh bilen birge yene, bu tor betlerdin sétilishi ruxset qilin'ghan mehsulatlardin toshush heqiqiy élishnimu telep qilidiken. Bu qanun layihesi yene, toqumichiliq we kiyim-kéchek importigha cheklime qoyush we yéngi heqlerni békitkendin bashqa yene, eng töwen chek belgilimisi arqiliq amérikagha kiriwatqan herqandaq bir mehsulatning sani heddidin ziyade köpiyip ketken ehwal astida bu mehsulatni cheklesh hoquqi béridiken, u hem amérika tamozhna we chégra da'irilirining tamozhnida mallarni tutup qélish we yoqitish ishlirini asanlashturidiken.

Melum bolushiche, bu belgilimini saqlap qélishni amérikaliq ushshaq tijaretchilerning sodisini asanlashturidu we amérikaliq istémalchilarning chiqimini azaytidu, dep qoghdawatqanlar bolsimu, emma uni yoqitishqa munasiwetlik bu qanun layihesi amérikadiki nurghunlighan ishchilar uyushmiliri, saqchi teshkilatliri we ishlepchiqirish guruppilirining qollishigha érishken.

Wal-sitrit zhurnilining déyishiche, amérika döletlik toqumichiliq teshkilatliri kéngishining bashliqi kim glas bu qanunni “Toghra yönilishtiki muhim qedem” dep atighan. U wal-sitrit zhurniligha qilghan sözide “Amérika baziri töwen bahaliq, döletning qollishi bilen we qanunsizliq bilen bulghan'ghan mehsulatlarning apitige uchridi. Bu amérikaliq istémalchilargha xeter élip kéliwatidu hemde amérikaning toqumichiliq we kiyim-kéchek ishlepchiqirish zenjirige buzghunchiliq qiliwatidu” dégen.

Amérika dölet mejlisi we hemde amérika hökümiti nöwette Uyghur mejburiy emgikige chétilghan mehsulatlirining amérika bazirigha kirishini ünümlük cheklesh üchün birlikte heriket qiliwatqan bolup, téxi yéqinda amérika hökümiti Uyghur mejburiy emgiki mewjut dep qaralghan mehsulatlar tizimlikini kéngeytken we arqimu'arqidin yene 8 xitay shirkitining mehsulatlirini amérika bazirigha kirishtin chekligenidi.

Tom suzi qatarliq amérika mejlis ezaliri we hemde aléxandro mayorkasqa oxshash hökümet xadimliri bayanatlirida “Uyghur mejburiy emgikining aldini élish qanuni” ni yenimu kéngeytish, kücheytish we uning toluq ijra qilinishini kapaletke ige qilish üchün toxtimay heriket qilidighanliqini bildürüshken.