Iqtisadiy hemkarliq teshkilatining 11-nöwetlik yighini istanbulda bashlandi

10 Dölet ezasi bolghan iqtisadiy hemkarliq teshkilatning istanbulda ötküzülgen bu qétimqi yighinigha iraq dölet re'isi jalal talibani méhman süpitide qatnashti.

Yighinda türkiye jumhuriyiti re'isi abdullah gül échilish nutqi sözlidi. Abdullah gül sözide mundaq dédi: qimmetlik dölet we hökümet re'isliri, döletlirimizning, iqtisadiy muqimliqini qoghdash, tereqqiyatni dawam qildurush yolining rayonluq döletler ara iqtisadiy we tijari hemkarliqqa baghliq ikenlikini hemmimiz chüshinip yettuq. Iqtisadiy hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning tijaret hejmining yüzde 7% ke chüshüp qélishi, hemmimiz üchün bir muweppeqiyetsizlik bolghanliqini étirap qilishimiz kérek. Bu heqte bir misal élishqa toghra kelse, yawropa ittipaqining döletler ara tijaritining toplam tijaret hejmining yüzde 60% pirsentini teshkil qilghanliqini sözlesh kupaye qilidu.

Türkiye iqtisadiy hemkarliq teshkilatigha chong ehmiyet béridu

Abdullah gül sözide yene, türkiyining, bu teshkilatni qurghuchi döletlerdin biri bolush süpiti bilen iqtisadiy hemkarliq teshkilatigha chong ehmiyet béridighanliqini, sherq bilen gherb otturisida intayin muhim bir jughrapiye yer ölchimige ige bolghan bu teshkilatning 8 milyon kwadrat métir yüz ölchimi, 400 milyondin artuq nopusqa ige ikenlikini bildürdi.
Teshkilatqa eza döletlerning jughrapiye jehette dunyada gi'o'isitratégiyilik ehmiyetke ige ikenlikini tekitligen abdullah gül, döletlirimiz bek bay tebi'iy menbelerge, tarixiy we medeniyet miraslirigha ige. Bu étibari bilen iqtisadiy hemkarliq teshkilatining rayoni iqtisadiy we tijari hemkarliq jehette chong bir küchke ige.

Yipek yolini qaytidin janlandurush

Nechche ming yilliq qedimi dunyani tutashturghan üch qit'e otturisidiki tijaret béghining merkizige jaylashqan rayonni yéngidin qedimki körkemlik halitige élip kélish kéreklikini otturigha qoyghan abdullah gül, ilgiri yipek yoli, baharat yoli dep atalghan bu guzergahni döletlirimizning kolléktip parawanliqini ashuridighan bir énérgiye, soda munasiwet we qatnash yoli haligha keltürüsh birinchi meqset bolushi kérek dédi.

Iqtisadiy hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning jughrapiyisi, sherq-gherb tijaritide muhim qatnash ötkili bolalaydu

Türkiye jumhuriyiti re'isi abdullah gül, iqtisadiy hemkarliq teshkilati yipek yoli qatnash karwini sinaq pilanining muweppeqiyetlik bolghanliqini teqdirleshke layiq ikenlikini bildürüp, teshkilatqa eza döletlerning köngül qoyup gheyret qilghan teqdirde, iqtisadiy hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning sherq-gherb tijaritide intayin muhim bir qatnash guzergahi haligha kélidighanliqini we teshkilatqa eza döletlerning dunya iqtisadini bösüsh xaraktérlik ilgiri süridighanliqini otturigha qoydi. Abdullah gül sözide yene, teshkilatqa eza döletlerning iqtisadiy we tijari munasiwetlerni téximu küchlendürüshi kéreklikini bildürdi.

Zaman gézitining xewirige qarighanda, iqtisadiy hemkarliq teshkilatining bu qétimqi yighinda, medeniyet, tijaret we iqtisad saheliride hemkarlishish jehette muzakiriler élip bérildi. Bu yighinda yene 2015-yilighiche bolghan ariliqta eza döletler otturisida öz-ara erkin tijaret qilish merkizi qurush heqqide muzakire élip bérildi.

Bügünki yighinda türkiye jumhuriyiti re'isi abdullah gül iqtisadiy hemkarliq teshkilatining re'islik wezipisige saylandi we teshkilatning sabiq re'isi exmediy nijatidin re'islik wezipisini tapshurup aldi.

Türkiye dölet téléwiziyisi t r t ning xewiride bildürüshiche, türkiye bash ministiri rejep tayyip erdughan, yighin'gha qatnashqan dölet re'is we ministirliri üchün tamaq ziyapiti berdi. Bash ministir erdughan xelq'araliq iqtisadiy krizis heqqide söz qilip, iqtisadiy krizisqa tamamen xatime bérildi déyishning téxi baldur ikenlikini bildürdi.

Bash ministir erdughan sözide türkiyining, xelq'araliq iqtisadiy krizisning tesirige az uchrighanliqini bildürüp, türkiye chong bir ishench bilen parlaq kelgüsige qarap ilgirilewatidu, biz türkiye jumhuriyiti, tinchliq, huzurwe adaletning, iqtisadiy tereqqiyatta eng muhim rol oynaydighanliqigha we yüksilishke wasite bolidighan küch ikenlikige ishinimiz we buning üchün tirishchanliq qiliwatimiz dédi.

Iqtisadiy hemkarliq teshkilatining yighinida muhim qararlar élindi

Anadoliye agéntliqining xewiride bildürüshiche, iqtisadiy hemkarliq teshkilatining yighinida élin'ghan qararlar, yighin axirida istanbul uqturushi dégen nam bilen élan qilindi. Uqturushta, teshkilatqa eza döletlerning iqtisadiy jehette téximu zich hemkarliq qilish tedbirlirini élishi kérekliki. Izmir shertnamisining nishan we meqsetlirige yétish üchün emeliy qedem bésish kérekliki, teshkilatqa eza döletler otturisida téximu tereqqiy qilghan iqtisadiy hemkarliqning emeliylishishi kérekliki qarar qilindi. Istanbul uqturushida yene, rayonlarda yüz bériwatqan toqunush we mesililerning, tinchliq, muqimliq we bixeterlikke salghan ziyanlirini tilgha élip, toqunush we mesililerni hel qilish üchün, zémin pütünlüki we xelq'araliq qanun'gha asaslan'ghan halda tirishish kérekliki qarar qilindi. Uqturushta yene, iqtisadiy hemkarliq teshkilati 2015 heriket belgiside yer alghan erkin tijaret merkizi qurush qarar qilindi we bu nishanini emelge ashurushning teshkilatqa eza döletlerning tereqqiyatini dawam qildurushta muhim ehmiyetke ige ikenliki bildürüldi.

Iqtisadiy hemkarliq teshkilati

Iqtisadiy hemkarliq teshkilati, türkiye, iran we pakistan qatarliq üch döletning döletler ara iqtisadiy hemkarliqni tereqqiy qildurush meqsitide 1964 ‏- yili qurghan tereqqiyat üchün rayonluq hemkarliq teshkilatning dawami bolup 1985‏- yili qurulghan. Iqtisadiy hemkarliq teshkilati 400 milyon insan yashaydighan, 8 milyon kwadrat kilométir yüz ölchimige ige 10 dölettin terkib tapqan xelq'araliq teshkilat. Hazir, türkiye, iran, pakistan, afghanistan, ezerbeyjan, qazaqistan, qirghizistan, tajikistan, türkmenistan we özbékistan. Qatarliq 10 dölet mezkur teshkilatning ezaliri boldi.