Sherqiy türkistan jumhuriyitining bash katipi abdure'uf mexsum ibrahimi(1)

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki programmisi
• Download story audio

Sherqiy türkistan jumhuriyitining bash katibi abdurop mexsum ibrahimi

3-Awghust küni 20-esir Uyghur siyasi tarixining muhim wekilliridin biri shuningdek 1944-yili 12-noyabir küni ghulja shehiride qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyitining bash katipi bolush süpiti bilen mezkur hökümetning ichki-tashqi siyasiy kechürmishlirining shahidi abdure'uf mexsum ibrahimining millet yolida köygen yüriki axirqi qétimliq soqushi bilen ebediy toxtidi.

Lékin, uning qaldurghan izliri, erkinlik jeng meydanlirida towlighan hurrah-sadaliri, Uyghurlarning azadliq üchün tökken qanlirining mehsuli bolghan sherqiy türkistan jumhuriyitini tesis qilish we uni bir heqiqiy hökümet süpitide shekillendürüsh, rawajlandurush hem mukemmelleshtürüsh shuningdek uni qoghdash yolidiki xitabliri we nidaliri Uyghur siyasiy tarixigha öchmes qurlar bilen pütüldi. 60 Yildin buyan Uyghurlarning söyüshige, séghinishigha ériship, Uyghur milliy rohiyet qatlimigha chongqur singip ketken sherqiy türkistan jumhuriyiti we uning qehriman milliy armiyisining pa'aliyetliri heqqide söz bolghanda, mezkur zatni eslimey, uning heqqide toxtalmay ötüsh mumkin emes.

Abdure'uf mexsum ibrahimi 1914-yili ghuljida tughulghan. Ösmürlük we yash waqitlirida ghulja shehiride diniy we penniy ma'arip terbiyisi alghan hemde boghaltirliq kespini öginip, ghulja shehiride tonulghan boghaltirlardin bolup yétiship chiqqan.

Merhum abdure'uf mexsum ibrahimi ependi hayat waqtida radi'o istansimizning bir qanche qétimliq ziyaritini qobul qilip, sherqiy türkistan inqilabi we sherqiy inqilabi rehberliri hemde özining pa'aliyetliri heqqide sözlep bergen idi.

Abdure'uf mexsum ependi 20-esirning birinchi yérimida bir mezgil ewji alghan Uyghur meripetchilik herkitini qollash bilen buningdin ünümlük nep aldi. U, 20-esirning bashlirida istambul qatarliq jaylarda oqup kelgen meshhur Uyghur meripetchiliri we milletperwerliridin mesud sebiri bayqozi, jirjis haji qatarliqlarning achqan penniy mektepliride bilim élish bilen ularning idiyilirini qobul qildi shuningdek mustapa kamalning türk milletperwerlik we wetenperwerlik idiyiliri bilen tonushti.

Abdure'uf mexsum ibrahimining yashliq dewri xoja niyaz hajim, sabit damolla, meqsut muhiti we muhemmed imin bughra qatarliqlar rehberlikide pütün Uyghur diyari miqyasida partlighan milliy azadliq herikitige toghra kelgen bolup, u xelqning hörlükke neqeder teshna ikenlikini hemde bu yolda barliqini ata qilishtek yüksek milliy we diniy rohini öz közi bilen kördi. U, yene 30-yillarda ilida élip bérilghan merup sehidi, téyip haji sabitop qatarliq Uyghur milletperwer ziyaliylirining ma'arip-aqartish heriketlirige ishtirak qildi hemde moskwaning ishenchisige érishiwalghan shéng shiseyning esli mahiyitini ashkarilap, xelq üstidin élip barghan térrorluq siyasitining zerbisige uchrap, eshu yüz minglighan bigunah insanlar qataridin orun aldi.

Abdure'uf mexsum ependining sözlep bérishiche, u, héliger, rezil we yüzsiz düshmendin qutulush yolining peqet qoligha qoral élip, jeng meydanlirigha atlinish ikenlikini tonup yétip, azadliq yolida izdendi, tirishti we bedel töleshke her waqit teyyar turdi. Netijide, 1944-yili 4-aylarda ghulja shehiride azadliq teshkilati qurulghanda tunji bolup, uninggha ishtirak qilip, aktip pa'aliyetchige aylandi. (Ümidwar)