Rosiye jenubi ossétiye we abxaziyening musteqilliqini tonuydighanliqini élan qildi

Bügün rosiye prézidéntiDimitriy Medvedev jenubi ossétiye we abxaziyening musteqilliqini testiqlighandin kéyin, ossétiyilikler tentene qilishmaqta.

 Prézidént Dimitriy Medvedev ning élani

Rosiye prézidéntiDimitriy Medvedev bügün rusiyining jenubi ossétiye we abxaziyening musteqilliqini tonuydighanliqimni élan qildi. Mezkur qarar tünügün rosiye parlaméntida toluq awaz bilen maqulluqtin ötken idi.

Nöwette amérika we yawropa döletliri mezkur qarargha jiddiy inkas qayturmaqta. Siyasiy analizchilar nöwettiki gruziye weziyitini amérika - rosiye munasiwitide yéqinqi 20 yil ichide peyda eng ching krizis dep qarashmaqta.
 
Gruziye rusiyining mezkur qararini jenubi ossétiye bilen abxaziyening musteqilliqini étirap qilish emes, belki gruziyining bir qisim ziminini yutuwélish qarari dep eyiblidi. Nöwettiki kawkaziye weziyiti rosiye bilen gruziyidin sirt rosiye bilen amérika we shimali atlantik ehdi teshkilati arisidiki krizis dep qaralmaqta.

Nato: " rusiyining qararini qobul qilghili bolmaydu"

Bügün nato bash katibi De Hoop Scheffer rusiyining qararini qobul qilghini bolmaydighan bir qarar dep körsetti. Amérika tashqi ishlar ministiri kandiliza rayis qararning intayin xeterlik bir qarar ikenlikini eskertti. Rusiyining qararigha jiddiy naraziliq bildürgen döletler arisida yene gérmaniye, fransiye we shwétsiye qatarliq döletler bar.

Inkaslar omumiyüzlük rusiyining qararini xelqara qanun'gha xilap dep körsetmekte. Prézidént médwédéw jenubiy ossétiye we abxaziyening musteqilliqini qobul qilish qararini barliq xelqara qanunlarda nezerde tutqan halda chiqarghanliqini bildürdi we mundaq eskertish berdi: " eslide biz gruziyining zimin pütünlikige uzundin béri hörmet qilip kelgen iduq, shu sewebtin, gruziyining jenubi ossétiye we abxaziye mesilisini ténch yol bilen bir terep qilishini tewsiye qilghan iduq. Emma gruziye bizning tewsiyemizge qulaq salmidi."

Nöwette közetküchiler, eger jenubiy ossétiye bilen abxaziye gruziyidin bölünüp chiqsa, kawkaziyidiki xatay misali bolidu dep qarashmaqta. Xatay nöwette türkiyining bir wilayiti bolup, u 1938 ‏ - yili türkiyining qollishi bilen süriyedin bölünüp chiqqan we bir yildin kéyin xatay parlaméntining qarari bilen türkiyige qétilghan. Jenubiy ossétiye bilen abxaziyening teqdirini xatayning teqdirige oxshatmaqta. Bezi közetküchiler yene jenubi ossétiye we abxaziyening musteqilliqi emelge ashsa, chéchenistan'gha oxshash musteqilliq kürishi qiliwatqan milletlerge ilham menbesi bolidighanliqini körsetmekte.

Mesile, baku jeyhun néfit yoli mesilisi

Yene közetküchilerning bildürüshiche nöwettiki mesile jenubi ossétiye we abxaziyening musteqilliqini qollash - qollimasliq mesilisi emes, belki rosiye, amérika, yawropa we kawkaziye döletliri arisidiki istiratigiyilik menpet mesilisidur. Kaspiy déngiz bilen ottura déngizni tutashturghan baku - jeyhun néfit turubisi dunyadiki ikkinchi chong néfit turubisi. Omumi uzunluqi 1778 kilométir bolghan bu néfit liniyisining 669 kilométirliq qismi türkiyidin, 443 kilométirliq qismi ezerbeyjandin, 249 kilométirliq qismi gruziyidin ötidu.

Mezkur néfit turubisining asasliq hessidarliri en'giliye, amérika, fransiye norwégiye qatarliq yawropa döletliridur. Bügün bügün yawropa bixeterlik we hemkarliq teshkilati bergen rusiyining qararini yawropa bixeterlik we hemkarliq teshkilatining asasi prinsiplirigha xilap dep eyiblidi.

Rosiye mezkur teshkilatqa eza döletlerdin biri. Rosiye bolsa özlirining kawkaziye rayonidiki istiratigik menpe'etini qoghdashtin waz kechmeydighanliqini bildürmekte. Rosiye parlaméntining bayanatchisi kawkaziye tarixtin buyan rusiyining istratégiyilik menpet chigrisi ichide bolghan, bundin kéyinmu shundaq dawamlishidu dep eskertti.

Uyghurlarning qarashliri

Rosiye bilen amérikining gruziye mesilisidiki menpe'et toqunush soghuq urushtin kéyinki eng keskin toqunush dep qaralmaqta we ikki terep munasiwitining tereqqiyati endishe ichide közitilmekte.

Nöwette bir qisim Uyghur közetküchiliri, "jenubiy ossétiye we abxaziyening musteqilliqi emelge ashsa, dunyada yene bir musteqilliq örniki tiklinidu؛ dunyada insan heqlirining igilik hoquqtin üstünlikige qarita xelqara jama'et pikride yenimu ilgiriligen halda tonush shekillinidu dep qarimaqta. Yene bezi Uyghur közetküchiler bolsa؛ mezkur weziyet, rosiye bilen amérika arisiki munasiwetni yirikleshtüridu. Bu, xitayning b d t bixeterlik kéngishidiki étibarini yuqiri kötürüp qoyidu," dep qarashmaqta.