Сабиқ миллий армийә җәңчиси әһмәд савутофниң әслимилири (1)

Тарихтин мәлумки, совет вә хитайниң шәрқий түркистан хәлқлириниң азадлиқ күришини тунҗуқтуруш мәқситидә тил бириктүрүши вә шуниң арқисида әмәлгә ашурулған шәрқий түркистан җумһурийити рәһбәрлириниң 1949 - йилниң авғуст ейидики аталмиш “айроплан паҗиәси” вәқәсидин кейин, көп вақит өтмәйла, йәни 10 - октәбир күни хитай хәлқ армийиси қисимлири һечбир қаршилиқсиз уйғуристан йеригә бесип киргән иди. Шәрқий түркистан җумһурийити миллий армийисини пәйдин - пәй йоқитиш пиланини әмәлгә ашуруш мәқситидә хитай коммунистик түзүми 1950 - йилниң бешида уни хитай хәлқ азадлиқ армийисиниң 5 - корпусиға өзгәртип, униң икки дивизийиси қисимлирини мәмликәтниң һәр хил районлириға тарқитиветиш арқилиқ улар арисидики алақини тамамән үзүвәткән.
Ихтияри мухбиримиз ойған
2011.11.28
audio
Аңлаш Авазни көчүрүш

Миллий армийә қисимлириниң көплигән рәһбәрлири болса, түрлүк әйиб - гуманлар билән җисманий йоқитилған вә әмгәк лагерлириға сүргүн қилинған болуп, буниң нәтиҗисидә 1954 - йили у үзүл - кесил күчидин қалдурулди. Шундақтиму бәзи районларда хитай хәлқ армийисигә қаршилиқлар күчәйгән. Шуларниң бири алтайниң сабиқ валиси осман ислам болуп, бир нәччә вақитқа созулған қаршилиқлардин кейин у тутқунға елинған һәм 1951 - йилниң май ейида үрүмчи шәһиридә коммунист һөкүмәткә қарши чиққан башқа бир нәччә шәхсләр билән бир қатарда етип өлтүрүлгән иди.

Осман ислам қошунлирини тар - мар қилишқа 5 - корпусниң 40 - полкиму иштрақ қилинған болуп, мана шу вақиттики қораллиқ тоқунушларға қатнашқан шәхсләрниң бири һазир алмата вилайитиниң талғир наһийиси турғуни әһмәд савутофтур.

Әһмәд савутоф 1930 - йили уйғур елиниң җағистай йезисида туғулған болуп, алтинчи синиптин кейин у ата - анисиға ярдәм бериш үчүн деһқанчилиқ билән шуғулланған. 1948 - Йили армийигә чақиртилған болуп, дәсләптә миллий армийә қисмида, андин у хитай хәлқ армийисиниң 5 - корпуси қилип өзгәртилгәндин кейин, 40 - полк тәркибидә осман исламға қарши уруш һәрикәтлиригә қатнашқан. 1953 - Йили саламәтлики сәвәбидин кәсип алмаштурулған вә 5 йилғичә шихо таш йол шөбә идарисиниң муавини хизмитидә болған. Кейинки вақитларда җағистайда боғалтир болуп ишлигән вә 1959 - йили қазақистанға көчүп чиққан.

Әһмәд ака савутоф радиомиз зияритини қобул қилип, 1948 - вә 1953 - йиллар арилиқидики вәқәләр һәққидә әслимилирини баян қилди.

Мунасивәтлик хәвәрләр
Тәпсили хәвәрләр
Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.