Alma shirkitining ishchilirigha ma'ash qoshup bérishi, xitay shirketliridiki ishchilarni jasaretlendürmekte

Xitay weziyitini közetküchiler, bu ehwalning xitay shirketliride erzan emgek küchi bolup ishlewatqan ishchilarning öz heq-hoquqlirini telep qilip, xitay shirket xojayinliri hem yerlik hökümet da'irilirige qarshi naraziliq heriketlirining köpiyishige seweb bolidighanliqini ilgiri sürmekte.

Ötken yili yil axiridin bashlap, xitaydiki chet'el shirketlirining zawutlirida ishlewatqan xitay ishchilirining ish heqqini köpeytish, xizmet muhitini yaxshilashni telep qilip élip barghan naraziliq namayishliri köpeygen idi. Bularning ichide xitayda texminen 1 milyon 300 ming xizmetchisi bar alma kompyutér téléfon shirkiti 20-féwral küni bayanat élan qilip, alma shirkitining xitaydiki eng chong tarmaq shirkiti fushikang ayfon, ayped shirkitidiki xitay ishchilarning xizmet muhitini yaxshilaydighanliqini, ularning ish waqtini uzartmighan ehwal astida, 25% ma'ash qoshup béridighanliqini wede qildi.

Ikki kündin buyan bu ehwal xelq'ara metbu'atlarda hem xitay tor béketliride muhim munazire témisigha aylandi. Bu munazirilerning zor köpchilikide, amérikidila emes, belki pütkül dunya miqyasida paydisi eng yuqiri shirket dep teriplen'gen alma kompyutér, téléfon shirkitining ishchilarning telipige asasen, ularning ish heqqini östürüp bérishke qoshulushi, xitay igidarchiliqidiki shirketlerde ishlewatqan ishchilarni jasaretlendürüshi mumkinliki ilgiri sürülmekte.

Xitay iqtisad mesililiri mutexessisi xu shingdu ependining amérika awazi radi'osigha bildürüshiche, alma shirkitining xitaydiki ishchilarning telipige asasen ishchilargha ma'ash qoshup bérishi,nöwette xitayning dölet ichi hem afriqidiki sudan qatarliq döletlerde eng töwen derijidiki ish heqqi élip, nachar muhitta ishlewatqan erzan emgek küchliri dep teripliniwatqan ishchilirining, xitay shirketliri hem yerlik hökümet da'iriliridin öz-heq hoquqlirini telep qilip, élip bérishi mumkin bolghan naraziliq heriketlirining köpiyishige seweb bolidiken, bu axirqi hésabta zor ijtima'iy weqelerge aylinip, xitay hökümiti saqlap qélishqa tirishiwatqan tinch muhitni berbat qilishi mumkin iken.

Xu dushing ependi öz bayanida, xitay shirketliride ishchilarning emgek waqti uzun, xizmet shara'iti nachar bolushigha qarimay, ularning dunya boyiche eng erzan bolghan emgek küchliri ikenlikini tekitlep, emeliyette xitay shirketliride ishchilarning ékspilatatsiye qilinish derijisining xitaydiki chet'el shirketliridin nechche hesse éghir ikenlikini ilgiri sürüp mundaq dégen:
‏- Bu qétim alma shirkitining xizmetchilerning ish waqtini uzartmighan shara'itta, ishchilarning ish heqqini 25% örlitishke wede bérishi, xitay shirketliri üchün zor bésim boldi. Chünki eslidinla xizmet muhiti nachar, ish heqqi xelq'ara emgek qanunida belgilen'gen ölchemdin jiq töwen bolghan xitay shirketliri, erzan emgek küchige tayinip, payda élip kelgen idi. Emma chet'el shirketlirining xelq'ara qanun belgilimilerge ri'aye qilip, ishchilarning telipige qoshulushi xitay shirketlirigila emes, belki xitaydiki yerlik hökümet da'iriliri üchünmu chong bash aghriqi tépip bérishi mumkin. Elwette alma shirkiti ishchilirining telipining orunlinishi, xitay shirketliride ishlewatqan ishchilarni jasaretlendürüp, ularning shirket xojayinliridin ish heqqini östürüsh, xizmet muhitini yaxshilashni telep qilip naraziliq heriketliri élip bérishigha seweb bolushi mumkin.

Xitay weziyitini közetküchi siyasiy analizchilardin “Shepe” zhurnilining bash muherriri jang wéygo ependi bu heqte toxtilip mundaq dédi:
‏- Méningche, xitaydiki chet'el shérikchilikidiki eng chong shirket alma shirkitining ishchilarning telipige qoshulup, ishchilarning ish heqqini östürüshi, xitay shirketliride ishlewatqan ishchilarning emgek shara'itini yaxshilashni telep qilip élip baridighan naraziliq heriketliri üchün örnek bolushi mumkin. Bu ehwal xitayning dölet ichidiki shirketliri hem yerlik hökümitige zor bésim élip kélishi mumkin. Xitay hökümiti bu yil échilidighan 18-nöwetlik qurultiyigha teyyarliq körüwatqan, dölet rehberliri almishidighan shara'itta muqimliqni ziyade tekitlewatqan mushundaq bir nazuk peytte, eger ishchilarning naraziliq heriketliri köpeyse, bu ehwal chiriklik ewj alghan xitay hökümiti hem erzan emgek küchi bilen xelq'ara bazarda zor payda éliwatqan xitay shirketlirini sarasimige sélishi mumkin. Hetta bu xil naraziliq heriketliri pütün xitay memlikitige kéngiyip, xitay hökümiti üchün ejellik zerbe bolushi saqlan'ghili bolmaydighan muqerrer yüzlinish.

En'gliye “Iqtisad géziti”ning 21-féwral künidiki mulahize maqaliside, alma shirkitining xitaydiki ishchilirigha ma'ash qoshup bérish mesilisining, xitayning afriqidiki sudan qatarliq döletlerdiki xitay shirketlirigimu bésim élip kélish éhtimali barliqi ilgiri sürüldi.

Maqalide mundaq déyilgen:
‏- Nöwette xitay hökümiti hem uning afriqidiki shirketliri éghir sinaqqa duch keldi. Xitayning sudan qatarliq afriqa döletliride peqet paydinila qoghliship, yerlik ishchilarni erzan emgek küchi süpitide ishlitishi, yerlik hökümet da'irilirining öktichilerni basturushigha köz yumushi qatarliq mesililer, bu yerdiki yerlik öktichilerning naraziliqini kücheytti. Eger xitay hökümiti hem shirketliri alma shirkitining rohidin örnek élip, özining afriqidiki shirketliridiki yerlik ishchilargha barawer mu'amile qilishni oylashmisa, özining afriqidiki obrazini yaxshilashqa tirishmisa, xitay ishchiliri hem puqralirini ötken aydikidek görüge éliwélish yaki ulargha hujum qilish ehwalliri yene yüz bérishi éhtimalgha tolimu yéqin.