Америка уйғур бирләшмиси хитайниң шавгуән вәқәсини йәңгил бир тәрәп қиливатқиниға наразилиқ билдүрди

Сүрәт, америка уйғур бирләшмиси өз тор бетидә 23 - сентәбир елан қилған, шавгуән даирилириниң шавгуән вәқәсини пәйда қилғучилардин 11 кишини сотқа тартқанлиқи һәққидики хәвиригә җавабән қилған байанатиниң тордики көрүнүши.

Хитай шавгуән вәқәсидә икки уйғурниң өлгәнликини, 118 кишиниң яриланғанлиқини, яриланғучилар ичидә 82 кишиниң уйғур икәнликини билдүргән иди. Шинхуа агентлиқиниң хәвәр қилишичә, шавгуән тәптиш мәһкимиси 5 нәпәр хитай гумандарни, қәстән адәм яриландуруш җинайити билән; йәнә 6 нәпәр хитай гумандарни топлишип җедәл чиқириш җинайити билән сотқа тартқан.

Америка уйғур бирләшмиси мәзкур сотта сотқа тартилғучилар саниниң аз болғанлиқини, униң үстигә җинайәт характериниң тегишликтин наһайити көп йәңгил бекитилгәнликини билдүрмәктә.

Америка уйғур бирләшмисиниң қаришичә, шавгуән вәқәсидә өлгән уйғурниң сани аз дегәндә 30, җинайәт садир қилған хитайларниң сани бирқанчә миң. Мана мушундақ бир зор көләмлик коллектип қатиллиқ вәқәсини, топлишип җедәл чиқириш җинайити дәп бекитиш; аран 11 кишини җавабкарлиққа тартиш җинайәтчиләрни җасарәтләндүрүштин башқа нәрсә әмәс.

Түнүгүн америка авази радиоси шавгуән шәһәрлик һөкүмәткә телефон қилип, мәзкур сот һәққидә мәлумат сориған. Даириләр шавгуән вәқәсиниң сәзгүр бир мәсилә икәнликини билдүрүп, шинхуа агентлиқиниң хәвиридин пайдилинишни тәвсийә қилған вә башқа мәлумат бериштин өзини қачурған.

Мухбир бир адвокаттин әһвал игилигинидә, шавгуән вәқәсиниң җәряни вә тәкшүрүлүш нәтиҗиси һәққидә ахбарат васитилиридә көп учур йоқлуқини, өзиниң, сот орунлиридин бу һәқтә мәлумат сориған чеғида рәт қилишқа учриғанлиқини билдүргән.

Америка уйғур бирләшмиси бүгүнки баянатида, 5 - июл үрүмчи вәқәсидә уйғур яшлириниң тинчлиқ билән намайишқа чиққанлиқини, шавгуән вәқәси һәққидә йоллуқ тәләп оттуриға қойғанлиқини, һәтта намайишта бәш юлтузлуқ қизил байрақ көтүрүп, дөләткә садақәтмәнлик билдүргәнликини, шундақ һалда йәнә бөлгүнчилик билән әйибләнгәнликини, әмма үрүмчидә қоллирида калтәк көтүргән хитай намайишчиларниң һечқандақ әйибләнмигәнликини; 5 ‏- июл вәқәсидә 4000 дин артуқ кишиниң қолға елинғанлиқини, 7 - июл вә 3 ‏- сентәбир вәқәлиридә һеч бир хитайниң қолға елинмиғанлиқини селиштурма қилип көрсәтти.

Америка уйғур бирләшмиси баянатида йәнә, уйғурлар билән хитайлар арисида шавгуән вәқәси билән башланған зәнҗирсиман вәқәләрдә, хитай қануни изчил һалда қош өлчәм қолланғини үчүн, хитай пуқралириниң җасарәтлинип, уйғурларға үзлүксиз һалда һуҗум қиливатқанлиқини тәкитлиди. Америка уйғур бирләшмиси баянатиниң ахирида, хәлқара җамаәттин, җүмлидин америка қошма штатлири вә явропа иттипақидин, хитайдики қанун органлириниң қош өлчәм қоллиниш әһвалини сүрүштә қилишни тәләп қилди.

Хоңкоң мәтбуатлири бүгүн, шавгуән вәқәсиниң гумандарлириниң сотлиниш әһвали үстидә тохтилип, мәзкур сотниң нормал қануний тәртип бойичә әмәс, бәлки, сиясий еһтияҗ бойичә, йәни хитай дөләт байримида, уйғурларниң ғәзипини бесиш үчүн ечилғанлиқини оттуриға қойған.
 
Шавгуән даирилири 26 - июн вәқәсиниң җавабкарлирини буниңдин кейин йәнә давамлиқ һалда сотлайдиғанлиқини билдүргән. Әмма җәмий қанчә кишиниң җавабкарлиққа тартилидиғанлиқини билдүрмигән.

Тунҗи қетимлиқ сотта вәқәниң характериниң йәңгил бекитилиши, шавгуән вәқәсидики гумандарларниң тегишлик дәриҗидә қаттиқ җазаға учримайдиғанлиқини көрсәтмәктә.