Amérika - xitay munasiwitidiki yéngi bisharet

Amérika prézidénti obamaning xitayning yéngi bash elchisini qobul qilghanda qilghan sözini xitay qarshi aldi. Uchur wastiliri buni amérika -xitay munasiwitidiki yéngi bisharet, emdi amérika -xitay otturisida bir yéngi hem intayin qéyin söhbetler bashlinidu, dep qarimaqta.
Muxbirimiz weli
2010.03.30
Obama-Xu-jintaw-sohbetter-305.jpg Süret, 16 - noyabir küni, prézidént obama bilen xitay prézidénti xu jintawning söhbetliridin bir körünüsh.
AFP Photo

Aq saray bayanatchisi robrt gibbisning bildürüshiche, amérika prézidénti barak obama 29‏ - mart (düshenbe) küni,  xitayning yéngidin teyinligen amérikida turushluq bash elchisi jang yasuyni qobul qilghanda söz qilip, amérika xitay otturisida bir aktip munasiwetni barliqqa keltürüshni isteydighanliqini ipadiligen.

Obamaning xitay bilen aktip munasiwet tikleshni istewatqanliqi melum boldi

Fransiye agéntliqining bayan qilishiche, amérika bilen xitaydin ibaret bu ikki chong dölet otturisida, yu'enning abrottiki qimmiti, amérikining teywen'ge qoral sétishi, intérnét erkinliki we dalaylamani qobul qilish qatarliq mesililerde uzundin buyan dawamlishiwatqan talash-tartish, yéqinqi bir nechche aydin jiddiyliship qatmalliship qalghan idi. Obamaning bu qétim xitayning yéngi bash elchisini qobul qilghanda qilghan sözide, xitay bilen aktip munasiwet tikleshni istewatqanliqi melum bolghan haman, xitay derhal obamaning sözini qarshi aldi we obamaning bu sözini 'aktip pozitsiye' dep maxtidi.

Xitayning 'amérika bu qétim xitaygha yéngidin wede berdi' dégini emeliyetke uyghun emes

B b s ning bayan qilishiche, amérika -xitay otturisida bir nechche aydin buyan munasiwet yirikleshken idi. Obamaning bu qétim qilghan sözi amérika-xitay otturisidiki jiddiylikning pesiyishke yüzlen'genlkidin bir bisharet.
 
Emma, xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi chin'gangning 'amérika bu qétim bir xitay siyasitide ching turidighanliqi, teywen, tibetlerning musteqilliqini qollimaydighanliqi heqqide xitaygha yéngidin wede berdi' dégini emeliyetke uyghun emes. Chünki amérika özining bu siyasetlirini yillardin buyan uchuq jakarlap kéliwatidu, shundaqla özining teywen qanuni buyiche teywen'ge qoral sétip, teywenning özini qoghdash iqtidarini östürüp kéliwatidu. Shundaqla yene, amérika özining dölet siyasiti buyiche tibet qatarliq milletlerning kishilik hoquq, erkinlik, démokratiye heriketlirini izchil qollap kéliwatidu. Buni tekrarlash yéngidin wede bergenlik emes.

Xitay özi amérika-xitay munasiwitidiki jiddiylikni peseytishke yüzlendi

Amérika awazning bayan qilishiche, hazir kélip chiqqan yéngi weziyet, xitayning yéngi bash elchisi amérika-xitay munasiwitide peyda bolghan jiddiylikni peseytish pursitige érishkenlikidin we xitayning bu qétim obamaning sözini qarshi alghanliqi, xitayning özi amérika-xitay munasiwitidiki jiddiylikni pesiyishke yüzlen'genlikidin dérek béridu.

Iran mesiliside xitayning aghzi yumshidi

Amérika yadro qorallirining tarqilip kétishi we buningdin insaniyetke kelgüsi balay'i - apettin saqlinish üchün, yadro qorallirini tereqqi qildurush üchün tirishiwatqan iran'gha bésim ishlitiwatidu, bu mesilide amérika bilen xitay otturisida sürkülüsh kélip chiqqan idi.

Bu qétim xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi chin'gang 'xitaymu iranning yadro qorallirigha ige bolushini xalimaydu we amérikining bu mesilide xitayning qollishigha ige bolushni istewatqanliqidin xosh bolidu' dep jakarlidi. Démek hazir iran mesiliside xitayning aghzi yumshidi.

Amérika bilen xitay emdi bir yéngi hem intayin qéyin söhbet bashlishi mumkin

Mölcherlinishiche, amérika bilen xitaydin ibaret bu ikki chong dölet emdi, bir yéngi hem intayin qéyin söhbet bashlaydighan waqit jedwilini kéler ayda élan qilishi mumkin. Chünki hazir xitay pulining abrottiki qimmiti mesilisi, sodidiki tengpungsizliq mesilisi we bashqa mesililer buyiche bu ikki dölet otturisida boluwatqan jiddiy talash - tartishlar téxi hel bolghini yoq.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.
 
Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.