2009 - Yilliq amérika - xitay munasiwiti 'hemkarliq we sürkilish ichidiki munasiwet'

Süret, 17‏ - noyabir küni, xitay prézidénti xu jintaw, prézidént obamani xitay xelq sariyida döletlik ziyapet bérip kütüwalghan bolup, körünüshte, ular tamaq üstilige olturushmaqta.

Bu yil démokratlar partiyisidin namzatliqqa körsitip,  amérika prézidénti bolup saylan'ghan barak obamaning xtaygha qaratqan tunji ziyariti 11 - ay mezgilide élip bérilghan bolup, 17 - noyabir küni ikki dölet rehbiri birlikte bayanat élan qilip, "amérika bilen xitaydin ibaret ikki döletning bundin kéyin öz - ara hemkarliqni kücheytip, 21 - esir ichide ikki dölet arisidiki munasiwetni köp nuqtilardin hemkarliq birliki hasil qilin'ghan öz - ara barawerlik we hemkarliq munasiwitige aylandurush" ni jakarlighan idi.

Soda munasiwiti jehettin élip éytqanda, amérika we xitay ikki dölet otturisidiki hemkarliq ikki dölet otturisida soda kélishimi imzalan'ghan 30 yildin buyan 130 hesse ashqan. Emma shuning bilen birlikte ikki dölet otturisidiki soda we bashqa jehetlerdiki munasiwetlermu yillardikige nisbeten jiddiyleshken.

Amérika awazi radi'o istansisining 2009 - yili 31 - dékabirdiki xewer analizida yézilishiche, "amérika 2009 - yilning aldinqi 3 peslide xitayning 14 türdiki tawar mehsulati üstidin tekshürüshni telep qilghan bolup , erz qilin'ghan bu tawar mehsulatlirining qimmiti 5 milyard 840 milyon amérika dolliri bolghan bolup ilgiriki yillardiki tawar mehsulatliri heqqidiki erzlerdin 639% ashqan."

Amérikining xitaydiki bash elchisi jon xuntsman amérika awazi radi'o istansisining ziyaritini qobul qilghinida, " ikki dölet otturisidiki soda we bashqa hemkarliq munasiwetliride hemkarliq ichide sürkilishlerning bolushi nahayiti tebi'iy ehwal. Amérika bilen xitayning soda hemkarliq munasiwitide 400 milyard dollarliq soda kélishimi imzalan'ghan bolup, bu ikki dölet soda hemkarliq munasiwitidiki hemkarliqlar xelq'ara soda munasiwitide muhim nisbetni igileydu " dep jawab bergen.

Washin'gton pochtisi gézitining tehlilide körsitilishiche, amérika bilen xitay otturisidiki hemkarliqni asas qilghan soda munasiwitide , bu bir yil ichide amérika bilen xitay otturisidiki balon weqesi, eqliy mülük dawasi we amérikining xitayning polat matériyallirigha bolghan bajni köpeytish qatarliq jehetlerdiki ikki dölet otturisidiki talash - tartishlar bu ikki dölet otturisiki soda munasiwitidiki sürkilishlerni peyde qilghan asasi amillar hésablinidiken.

Amérika awazi radi'o istansisining 30 - dékabirdiki amérika bilen xitay munasiwiti heqqidiki analizida, ikki dölet otturisidiki ixtilaplar heqqide toxtilip mundaq déyilgen: "amérika bilen xitay nöwette xelq'ara iqtisadi qiyinchiliq mezgilide gerche iqtisadi jehettin öz - ara hemkarliq ornitiwatqan bolsimu, emma nöwettiki teywen mesilisi, xitayning tibet we Uyghur qatarliq az sanliq milletlerge qaratqan milliy siyasiti, xitaydiki kishilik hoquq xatirisi, diniy étiqad erkinliki, xitayda oxshimighan démokratik idiyidiki kishilerning tutqun qilinishi, xitaydiki puqralarning intérnét erkinliki qatarliq mesililerde xitayning gherb démokratik döletliridin perqliq haldiki dölet tüzümini qollinishi seweblik , hélimu bu ikki dölet otturisida oxshimighan qarash we ixtilaplar mewjut bolup turuptu."

Nyu -york waqti gézitide, amérikining xitay bilen bolghan munasiwitide, 2010 - yilidiki tereqqiyatqa baha bérilgen bolup, amérikining teywen mesilisi, tibet we Uyghurlar mesilisi, xitaydiki kishilik hoquq we diniy erkinlik mesilisi qatarliq xitay siyasitige taqilidighan mesililer hem xelq'ara munasiwette muhim orunda turup kéliwatqan iran we shimaliy koriye qatarliq döletlerning yadro qoralliri mesilisi, dunya iqtisadining yüksilishini qolgha keltürüsh, xelq'ara hawa kilimati qatarliq mesililerde amérika bilen xitay otturisida pikir ixtilapliri yüz bérip, yene bezi sürkilishler bolushi mumkin iken.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.