Әнқәрәдә “қаниған яра шәрқий түркистан” дегән темида йиғин өткүзүлди

1933 Вә 1944-йиллирида қурулған шәрқий түркистан җумһурийәтлири хатириләш паалийитидин көрүнүш. 2011-Йили 12-ноябир, түркийә.

Йеқиндин буян түркийиниң һәр қайси җайлирида уйғурлар тоғрисида көпләп йиғин, мурасим вә һәр хил паалийәтләр өткүзүлмәктә. Түркийиниң әнқәрә шәһиридики билкәнт университетиниң түрк дуняси тәтқиқат уюшмиси, узун замандин буян түрк дунясиға көңүл бөлүп, һәр хил паалийәт уюштуруп келиватқан бир уюшма болуп, бу қетимқи программисида шәрқий түркистан мәсилисигә орун бәрди.

2011 - Йили 12 - айниң 15 - күни түркийиниң әнқәрә шәһиридики билкәнт университетида "қаниған яра шәрқий түркистан" дегән темида бир йиғин өткүзүлди. Бу йиғин билкәнт университети түрк дуняси тәтқиқат җәмийити тәрипидин уюштурулған болуп, йиғинға билкәнт университет вә чанкая университетиниң көп санда оқуғучилири қатнашти.

Йиғин истиқлал марши оқуш билән башланди. Йиғинда билкәнт университети түрк дуняси тәтқиқат җәмийитиниң башлиқи җанәр асбаш әпәнди ечилиш нутуқи сөзлиди. Җанәр асбаш әпәнди сөзидә бу йиғинни уюштуруштики асаси мәқсити тоғрисида тохтилип мундақ деди: шәрқий түркистан мәсилиси биз үчүн интайин муһим бир мәсилә, чүнки, шәрқий түркистанлиқ қериндашлиримиз түркийидин көп ишларни үмид күтиду. Түркийидә шәрқий түркистан чүшәнчиси, шәрқий түркистанлиқ қериндашлиримиз үмид қилған дәриҗидә йетәрлик әмәс. Биз университетида уюштурған бу хил йиғинлар арқилиқ һәм миллий аңни ойғитиш һәм шәрқий түркистанлиқ қериндашлиримиз үчүн қолимиздин келишичә ярдәм қилиш үчүн тиришиватимиз. Шу мәқсәттә бу йиғинни уюштурдуқ.

Җанәр асбаш әпәнди сөзидә йәнә түркийидә хитай мәдәнийәт йили елан қилинғанлиқини әйибләп мундақ деди: түркийидә 2012 - йили хитай мәдәнийәт йили дәп елан қилиниши, сәмимийәтсизлик бир қарар. Чүнки хитайниң қилмишлири һәммигә аян. Хитайниң уйғур қериндашлиримизға немиләрни қилғанлиқини һәммимиз яхши билимиз. Буниңға қарши түркийидә хитайниң мәдәнийәт йили елан қилиниши, паалийәт уюштурулуши маңа нисбәтән шәрқий түркситанлиқ қериндашлиримиз үчүн қилинған бир һақарәт вә әйиблик бир иштин башқа нәрсә әмәс. Буниңдин түркийә һөкүмити вә хәлқи үчүн һеч қандақ пайда кәлмәйду, дәл әксичә шәрқий түркистанлиқ қериндашлиримизға иһанәт қилған болимиз.

Йиғинда, әнқәрә университети тил - әдәбият, тарих вә җуғрапийә факултетиниң оқутқучиси доктор әркин әмәт тәклип билән қатнишип сөз қилди.

Биз бу йиғин һәққидә йиғинни уюштурған билкәнт универиситигә қарашлиқ түрк дуняси тәтқиқат җәмийитиниң башлиқи җанәр асбаш әпәнди билән сөһбәт елип бардуқ.

Җанәр асбаш әпәнди, сиз уйғурларға қандақ қарайсиз? уйғур мәсилиси үчүн немә қилиш керәк? дегән соалимизға җаваб берип мундақ деди: шәрқий түркистандики уйғур түрклири бизниң қериндашлиримиз, улар билән бизниң милли, дини вә мәдәнийәт, тарих қатарлиқ көплигән саһәләрдә бағлинишлиқ мунасивитимиз бар. Биз үчүн шәрқий түркистанлиқ қериндашлар өз қериндашлиримизға охшаш дәп қараймиз. Шуниң үчүн ярдәм қилишимиз керәкликини ойлаймиз. Биз университетида бу һәқтә бир хизмәт башлидуқ. Кәлгүсидә техиму көп вә техиму чоң ишларни қилишни давам қилимиз.

Шәрқий түркистанлиқ қериндашлиримиз түркийә вә дуня мәтбуатлиридин, улар күткән дәриҗидә көңүл бөлүшкә еришәлмиди. У йәрниң вәзийити ахбаратларда көпләп елан қилинса, инсанлар шәрқий түркситандики қериндашлиримиз қандақ һаләттә яшаватиду, немә қийинчилиқларға учраватқанлиқини билиши керәк. Униңдин кейин иқтисадий, сиясий вә мәдәнийәт қатарлиқ саһәләрдә, дөләт, тәшкилат вә шәхсләр тәрипидин ярдәм қилиниши керәк болиду. Биз һәр заман шәрқий түркистанлиқ қериндашлиримиз билән биргә. Аллаһ пүткүл түрк дуняси үчүн яхши ишларни нисип қилғай.