Enqerede “Qanighan yara sherqiy türkistan” dégen témida yighin ötküzüldi

1933 We 1944-yillirida qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyetliri xatirilesh pa'aliyitidin körünüsh. 2011-Yili 12-noyabir, türkiye.

Yéqindin buyan türkiyining her qaysi jaylirida Uyghurlar toghrisida köplep yighin, murasim we her xil pa'aliyetler ötküzülmekte. Türkiyining enqere shehiridiki bilkent uniwérsitétining türk dunyasi tetqiqat uyushmisi, uzun zamandin buyan türk dunyasigha köngül bölüp, her xil pa'aliyet uyushturup kéliwatqan bir uyushma bolup, bu qétimqi programmisida sherqiy türkistan mesilisige orun berdi.

2011 - Yili 12 - ayning 15 - küni türkiyining enqere shehiridiki bilkent uniwérsitétida "qanighan yara sherqiy türkistan" dégen témida bir yighin ötküzüldi. Bu yighin bilkent uniwérsitéti türk dunyasi tetqiqat jem'iyiti teripidin uyushturulghan bolup, yighin'gha bilkent uniwérsitét we chankaya uniwérsitétining köp sanda oqughuchiliri qatnashti.

Yighin istiqlal marshi oqush bilen bashlandi. Yighinda bilkent uniwérsitéti türk dunyasi tetqiqat jem'iyitining bashliqi janer asbash ependi échilish nutuqi sözlidi. Janer asbash ependi sözide bu yighinni uyushturushtiki asasi meqsiti toghrisida toxtilip mundaq dédi: sherqiy türkistan mesilisi biz üchün intayin muhim bir mesile, chünki, sherqiy türkistanliq qérindashlirimiz türkiyidin köp ishlarni ümid kütidu. Türkiyide sherqiy türkistan chüshenchisi, sherqiy türkistanliq qérindashlirimiz ümid qilghan derijide yéterlik emes. Biz uniwérsitétida uyushturghan bu xil yighinlar arqiliq hem milliy angni oyghitish hem sherqiy türkistanliq qérindashlirimiz üchün qolimizdin kélishiche yardem qilish üchün tirishiwatimiz. Shu meqsette bu yighinni uyushturduq.

Janer asbash ependi sözide yene türkiyide xitay medeniyet yili élan qilin'ghanliqini eyiblep mundaq dédi: türkiyide 2012 - yili xitay medeniyet yili dep élan qilinishi, semimiyetsizlik bir qarar. Chünki xitayning qilmishliri hemmige ayan. Xitayning Uyghur qérindashlirimizgha némilerni qilghanliqini hemmimiz yaxshi bilimiz. Buninggha qarshi türkiyide xitayning medeniyet yili élan qilinishi, pa'aliyet uyushturulushi manga nisbeten sherqiy türksitanliq qérindashlirimiz üchün qilin'ghan bir haqaret we eyiblik bir ishtin bashqa nerse emes. Buningdin türkiye hökümiti we xelqi üchün héch qandaq payda kelmeydu, del eksiche sherqiy türkistanliq qérindashlirimizgha ihanet qilghan bolimiz.

Yighinda, enqere uniwérsitéti til - edebiyat, tarix we jughrapiye fakultétining oqutquchisi doktor erkin emet teklip bilen qatniship söz qildi.

Biz bu yighin heqqide yighinni uyushturghan bilkent uniwérisitige qarashliq türk dunyasi tetqiqat jem'iyitining bashliqi janer asbash ependi bilen söhbet élip barduq.

Janer asbash ependi, siz Uyghurlargha qandaq qaraysiz? Uyghur mesilisi üchün néme qilish kérek? dégen so'alimizgha jawab bérip mundaq dédi: sherqiy türkistandiki Uyghur türkliri bizning qérindashlirimiz, ular bilen bizning milli, dini we medeniyet, tarix qatarliq köpligen sahelerde baghlinishliq munasiwitimiz bar. Biz üchün sherqiy türkistanliq qérindashlar öz qérindashlirimizgha oxshash dep qaraymiz. Shuning üchün yardem qilishimiz kéreklikini oylaymiz. Biz uniwérsitétida bu heqte bir xizmet bashliduq. Kelgüside téximu köp we téximu chong ishlarni qilishni dawam qilimiz.

Sherqiy türkistanliq qérindashlirimiz türkiye we dunya metbu'atliridin, ular kütken derijide köngül bölüshke érishelmidi. U yerning weziyiti axbaratlarda köplep élan qilinsa, insanlar sherqiy türksitandiki qérindashlirimiz qandaq halette yashawatidu, néme qiyinchiliqlargha uchrawatqanliqini bilishi kérek. Uningdin kéyin iqtisadiy, siyasiy we medeniyet qatarliq sahelerde, dölet, teshkilat we shexsler teripidin yardem qilinishi kérek bolidu. Biz her zaman sherqiy türkistanliq qérindashlirimiz bilen birge. Allah pütkül türk dunyasi üchün yaxshi ishlarni nisip qilghay.