"Asiya heptilik zhurnili" ning muxbiri gheyret niyazni ziyaret qilish jeryanini ashkarilidi (2)

“Shinjang iqtisad géziti” ning muxbiri gheyret niyaz.

Muxbir maqaliside, "5 - iyul ürümchi weqesi", 8 - aylardiki "yingne sanjish weqesi" we "3 - séntebir xitaylar namayishi" mezgilide gheyret niyaz bilen ötküzgen söhbetliri hemde eyni chaghda özi igiligen bezi ehwallarni bayan qilghan.

Aptor li yungféng" gheyret niyazni ziyaret qilish jeryanim" namliq maqaliside, Uyghur aptonom rayon da'irilirining muxbir gheyret niyazni," chet'el muxbirlirigha dölet mexpiyetlikini ashkarilighan"," dölet bixeterlikige tehdit salghan" dégen jinayetlerni artip, uni 15 yilliq qamaq jazasigha höküm qilishining pütünley asasi bolmighan töhmet ikenlikini ilgiri sürgen.

" Asiya heptilik zhurnili" muxbiri li yungféng maqalisining kéyinki qismida, gheyret niyazni 1 - qétim ziyaret qilghan maqalisi élan qilin'ghandin kéyin, gheyret niyaz yoluqqan awarichilikler, 2009 - yili 8 - ayda ürümchide yüz bergen "yingne weqesi"," 9 - ayda yüz bergen "3 - séntebir xitaylar namayishi"din kéyin, gheyret niyazni qayta ziyaret qilish jeryani, gheyret niyazning bu nöwet muxbirning ziyaritini qobul qilghinida, özining Uyghur aptonom rayonining weziyiti heqqide dégen gepliri hem özining Uyghur aptonom rayon da'irilirining gheyret niyazgha 15 yilliq qamaq jazasi höküm qilghanliqini anglighandin kéyinki tesiratlirini bayan qilip, xitay hökümitini puqralarning pikir erkinlikini boghush bilen eyibligen.

Aptor gheyret niyazni tunji qétim ziyaret qilghandin kéyinki ehwallarni mundaq bayan qilidu.

" 2009 - Yili 8 - ayning 1 - küni men gheyret niyazgha téléfon qilip, méning xewirimning uninggha qandaq awarichiliklerni élip kelgenlikini sorighinimda, gheyret niyaz manga özining chong awarichilikke yoluqqanliqini, munasiwetlik orunlarning uni 2 qétim izdep kélip, uningdin " 5 - iyul namayishi" heqqidiki perizi heqqide sorighanliqini dédi. Bu chaghda men gheyret niyazning ehwalidin bekla ensiridim. Emma, gheyret niyaz eyni chaghda méni xatirjem qilip, "bu ish ötüp ketti, emdi héch ish bolmaydu" dégen idi. Men gheyret niyazning sözige ishiniptimen."

Muxbir li yungféng 2009 - yili 8 - ayning axiri 9 - ayning bashlirida Uyghur aptonom rayonida yüz bergen " yingne weqesi wehimisi"," 3 - séntebir xitaylar namayishi" mezgilide, gheyret niyazni qayta ziyaret qilish qararigha kélishige, eyni chaghda rayon tewesidin ziyaretni qobul qilishni xalaydighan bashqa Uyghurlarni tapalmighanliqi sewebidin bolghan dep izahlighan.

" 9 - Ayning béshida Uyghur aptonom rayonida " yingne weqesi wehimisi" peyda boldi.3 - Séntebir küni ürümchide 10 minglighan xitay puqraliri kochigha chiqip namayish qildi. Xitay puqraliri namayishta " wang léchüen texttin chüshsun!","chiriklikke qarshi turayli!"dep sho'ar towlashti. Men 4 - séntebir küni Uyghur aptonom rayonigha 2 - qétim ziyaretke bardim. Deslep ürümchige kelgen künlerde, men esli gheyret niyazni ziyaret qilishni oylashmighan idim. Gerche u manga méning 1 - qétimliq ziyaritimdin kéyin" hemme ish ötüp ketti" dégen bolsimu, men yenila uning bilen paranglashsam, uninggha awarichilik tépip bérishtin ensirigen idim. Emma, ürümchide ziyaret qilish jeryanimda ötkenkige oxshashla ehwalgha yoluqtum, Uyghurlar méning ziyaritimni qobul qilishni ret qildi. Men Uyghurlar weziyitini yaxshi bilidighan dostlirimdin yardem sorighinimda, ular manga gheyret niyazni ziyaret qilishni tewsiye qildi, ularning qarishiche, gheyret niyaz rayon weziyitini yaxshi bilidiken. Shuning bilen men 2 - qétim gheyret niyazgha téléfon qildim."

Muxbir li yungféng gheyret niyazning teshebbusi bilen, 2009 - yili " 3 - séntebir xitaylar namayishi" mezgilide, xitay puqraliri teripidin urup yarilandurulghan Uyghurlarning ehwali hem gheyret niyaz bilen uchrishish jeryanini mundaq teswirleydu.

" Men gheyret niyazning teshebbusi bilen, udulla Uyghur aptonom rayonluq xelq doxturxanisigha, yerlik Uyghurlar 2 - doxturxana dep ataydighan doxturxanining 12 - qewitige, 3 - séntebir küni xitaylar teripidin urup yarilandurulghan Uyghurlarni ziyaret qilish üchün bardim. 7 - Séntebir küni chüshte men 3 - séntebir küni xitaylar teripidin urup yarilandurulghan, gheyret niyazning dosti fotograf qaynam japparning yatiqida, bir nechche Uyghur kadirliri hem ziyaliylarni kördüm. Ular qaynam japparni yoqlighili kelgenler bolup, ularning shu chaghdiki keypiyati tolimu töwen idi. Men bolsam " 3 - séntebir xitaylar namayishi " mezgilide, xitaylar teripidin urup yarilandurulghan Uyghurlarni ziyaret qilghan tunji muxbir idim. Her bir yarilan'ghan Uyghurning uruq - tughqanliri méning ziyaritimni qobul qilip, yüz bergen ehwallarni manga inkas qilishti. 10 Minuttin kéyin gheyret niyazmu doxturxanigha yétip keldi, men gheyret niyaz bilen addiyla salamlashqandin kéyin, bashqa Uyghurlarni ziyaret qilish ishimni dawamlashturiwerdim. Bu méning gheyret niyazni 2 - qétim körüshüm idi."

Li yungféng 2009 - yili 11 - séntebir küni gheyret niyazni 2 - qétim ziyaret qilghan chaghdiki ehwalni mundaq teswirleydu.

"11 - Séntebir düshenbe küni ürümchi weziyiti tinchlandi. Nurghunlighan muxbirlar qaytishqa bashlidi. Gerche eyni chaghda zhurnilimiz bash muherriri méning ürümchide 14 - séntebir düshenbe künigiche qélishimni ümid qilghan bolsimu, emma men bashqilardin ikki yochun kishining sin'alghu apparati arqiliq méning herikitimni közitiwatqanliqini anglighandin kéyin, özümdin ensireshke bashlidim hem shinjangdin ayrilish qararigha keldim. Men gheyret niyazgha téléfon qilip, uning bilen xoshlashtim. Gheyret niyaz özining xeydé méhmanxanisi etrapida ikenlikini, méning uni méhmanxanida saqlishimni éytti. Chüshte sa'et 12 etrapida, men xeydé méhmanxanisining zalida gheyret niyaz bilen körüshtüm. Eyni chaghda xeydé méhmanxanisi ürümchidiki axbarat élan qilish merkizi bolup, 5 - iyul ürümchi weqesidin kéyin Uyghur aptonom rayon da'iriliri intérnét hem téléfon alaqisini üzüwetkendin kéyin, peqet mushu jaydila torgha chiqish imkaniyiti bar idi. Bu yerge Uyghurlar bek az kélidighan bolghachqa, méning zalda gheyret niyaz bilen parangliship turushum elwette nurghun ademlerning diqqitini tartatti. Men gheyret niyaz bilen 10 minut etrapidila paranglishalidim. 6 - Iyuldin kéyin hökümet da'iriliri rayonning intérnét alaqisini üzüp tashlighanliqi üchün, men uninggha torda élan qiliniwatqan Uyghur aptonom rayonigha da'ir mesililerni bayan qilip berdim. U manga özining méni tamaqqa teklip qilalmighanliqidin epsuslinidighanliqini bildürdi hem kéler qétim yene kelginimde méni milletler kochisida Uyghur ta'amliri yéyishke teklip qilidighanliqini bildürdi. Ayrilish aldida u manga, 2 parche maqale berdi. Bularning biri "fotograf qaynam japparning erz xéti", yene biri özi teyyarlighan "3 - séntebir xitaylar namayishi" mezgilide Uyghurlarning urup yarilandurulush weqesige a'it xewerler idi. Uning " 3 - séntebir xitaylar namayishi" gha a'it maqalisi kéyin tor betliride élan qilindi. Belkim bu xewerni gheyret niyaz téléfon arqiliq béyjingdiki dostlirigha dep bergendin kéyin ular torda élan qilghan bolushi mumkin."

Aptor gheyret niyaz bilen xoshlashqandin kéyin, uninggha awarichilik tépip bermeslik üchün, uning bilen qayta alaqe qilmighanliqini bayan qilidu. Aptor 2009 - yili 10 - ayning axiri gheyret niyazning qolgha élin'ghanliq xewirini anglighandin kéyin, uning ehwalini bilish üchün shénjin shehirige kélip ehwal igilesh jeryanini mundaq bayan qilidu:

" 10 - Ayning axiri men torda gheyret niyazning qolgha élin'ghanliq xewirini anglidim. Eyni chaghda men nahayiti chöchüp kettim hem shénjin shehirige bérip, gheyret niyaz manga qaldurghan birnechche nomur arqiliq uning bilen alaqilishishke urundum. Men uning qol téléfonigha ursam téléfon étiklik halette iken, öyige téléfon qilsam öyining téléfoni, pul tölimigechke toxtap qaldi dep chiqti. Shuning bilen men amal qilip uning béyjingdiki dosti ilham toxti bilen alaqilashtim. Bu méning ilham toxti bilen 1 - qétim alaqilishishim idi. Uningdin kéyin men qayta - qayta sinash arqiliq gheyret niyazning ayali bilen télifonlashtim, u men bilen jiq sözlishishni xalimidi, peqetla eger yéngi ehwal bolsa manga xewer qilidighanliqini dep téléfonni üzüwetti. Men qerellik halda gheyret niyazning öyige téléfon qilip turdum. Bir qétim téléfonni uning qizi élip, " dadam kamandropkigha chiqip ketti." Dédi. Bu jawab méni bir'az xatirjem qilghan boldi. Kéyin béyjingda ilham toxti bilen körüshken chéghimizdimu gheyret niyazni qoyuwétish éhtimali barliqi heqqidiki xewerlerni anglighan iduq."

Aptor gheyret niyazning Uyghur aptonom rayon da'iriliri teripidin 15 yilliq qamaq jazasigha höküm qilghanliq xewirini anglighandin kéyinki hisyatini mundaq bayan qilidu.

" Taki hazirghiche, men gheyret niyazning 15 yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghanliq xewirige ishinelmeywatimen. Manga Uyghur aptonom rayonidiki bezi kishiler bundaq xewerlerni tarqitish arqiliq bizge oxshash axbarat sahesidikilerni oynitiwatqandek tuyghu bériwatidu, heqiqiy höküm bundaq bolmasliqi kérek idi."

Aptor axirqi bayanlirida xitay qanun da'irilirining gheyret niyazni " chet'el muxbirlirigha dölet mexpiyetlikini ashkarilighan" dégen töhmetni artqanliqini eyiblep, gheyret niyaz üchün adalet telep qilghan.

"Her qétim shinjanggha ziyaret qilghili barghan chéghimda, qolumda" junggo xongkong hökümiti tarqatqan "xongkong - awmin muxbirliri ziyaret kinishkisi" bilen Uyghur aptonom rayonluq hökümet tarqatqan" waqitliq ziyaret qilish kinishkisi" bar idi. Eger méning ziyaret qilghanliqim sewebidin, gheyret niyaz" dölet bixeterlikige ziyan yetküzgen" dégen jinayet bilen eyiblinip, 15 yilliq qamaq jazasigha höküm qilinsa, u halda xitay qanuni heqiqeten héchnémige erzimeydighan bir kéreksiz qeghez iken xalas! bundaq hamaqetlerche höküm, méning tesewwurumdin halqip ketti."

Yuqiridiki ulinishtin bu progirammining tepsilatini anglighaysiler.