B d t yighinida yadro qorallar qarari maqullandi

Yadro qoralliri, hem herbiy qisimlarning sanini kontrol qilish heqqide muhim soz qilghan körünüsh.

Obama sözide dunyagha tehdit qiliwatqan ortaq xewpler bilen küresh qilishta, pütün döletlerning mes'uliyiti barliqini tekitlep, döletlerni öz - ara hemkarliqqa chaqirdi. Obama oz sözide yene, yadro qoralliridin waz kéchish, xelq'arada tinchliq hem xewpsizlikni tekitlesh, muhitni qoghdash we barliq döletlerge ortaq béyish pursiti yaritip bérishni tekitlidi.

Amérika prézidént barak obama yighin'gha riyasetchilik qilghan bolup, yighinda birleshken döletler teshkilatining yer shari miqyasida yadro qorallar ishlepchiqirishini cheklesh ehdinamisi qayta tekitlendi. Shundaqla yadro qorallirigha qarita qarar almighan döletlerge nisbeten "yadro qorallirini cheklesh qarari" hem " yadro qorallar siniqi élip bérishni cheklesh ehdinamisi"ni qobul qilish telep qilindi.

Obama yighin ehlini agahlandurup, mubada dunyadiki melum bir chong sheherde bir dane atom bombisi partlaydighan bolsa, buning nechche yüz ming ademning ölüshige seweb bolidighanliqini, peqet buningliq bilenla qalmay yene pütkül yer shari iqtisadining weyran bolushini keltürüp chiqiridighanliqini, shunga herqaysi döletlerning yadro qorallirini cheklesh kélishimge awaz qoshup, kéyinki 4 yil ichide insanlargha xewp élip kélidighan yadro qoral matériyallirini "quluplash" kéreklikini, b d t gha eza döletlerning bu mesilide pikir birliki hasil qilishining tolimu muhimliqini tekitlidi.

Gerche amérika prézidént obama yighinda yadro qoralliri siniqi élip bériwatqan döletlerning ismini ashkara tilgha almighan bolsimu, emma iran hem shimali koriye hökümiti en'giliye hem fransiyining tenqid qilishigha uchrighan. Fransiye prézidénti sarkozi sözide iranning b d t ning kélishimge xilapliq qilghanliqini bayan qilip, " gerche téhran terep yadro tetqiqatini tinchliq uchun élip bériwatqanliqini bayan qiliwatqan bolsimu, emma téhranning wedisige ishinish tes" dédi.

En'giliye bash weziri brown "shimali koriye hem iranning yadro sinaqlirini dawamliq élip bérishigha xelq'ara jem'iyet emdi qarap oltursa bolmaydu," dédi.

Xitay we rusiye iranning yadro qoralliri mesilisige nisbeten bashqiche pozitsiyide bolup, xitay tashqi ishlar bayanatchisi jang yu peyshenbe küni muxbirlargha bayanat bérip," yadro qoralliri mesiliside iran'gha qarita iqtisadi émbargo qoyush we bésim ishlitish arqiliqla mesilini hel qilghili bolmaydu" dédi.
 
Rusiye prézidént démitri médwédéw charshenbe küni pikir bayan qilip, iran'gha qarita émbargo yürgüzüshning yadro qorallirini chekleshte bek chong roli bolmaydighanliqini, emma hazirche uningdinmu bashqa amal yoqlighini bayan qildi.

Yighin mezgilide amérika terep yene xitayning herbiy küch tereqqiyatining bashqa döletlerge tehdit bolmasliqini tekitlidi. Amérikining mu'awin tashqi ishlar ministiri jémis stéyinburg xitay dölet bayrimining 60 yilliq xatire künide herbiy parat ötküzüshige qarita inkas qayturup, "amérika elwette nurghunlighan xelq'ara muhim mesililerde xitay bilen hemkarlishishni xalaydu, bu elwette ikki dölet otturisidiki oxshimighan pikirdiki mesililernimu öz ichige alidu. Emma xitayning herbiy tereqqiyatining éship bérishi ikki dölet munasiwitidiki qarshiliqlarni keltürüp chiqirip, öz'ara hemkarliqqa tesir yetküzüshi mumkin, shunga xitay hökümiti bu jehette " istratégiyilik kapalet bérishi kérek."Dep körsetti.

Jémis stéyinburg sözide yene, "bu xil istratégiyilik kapalet bérish, peqetla soda hemkarliqinila közde tutmaydu, amérika we bashqa ittipaqdash döletler elwette xitayning tereqqiy qilishini hem iqtisadi jehettin güllen'gen küchlük dölet bolushini qarshi alidu, lékin bu xil tereqqiyat bashqa döletlerning bixeterlikige tehdit élip kelmesliki kérek, shunga bu mesile ikki dölet otturisidiki söhbetning asasi témisi bolushi kérek "dep körsetti. U sözide yene, xitayning istratégiyilik kapaletnamisi choqum xitayning herbiy ishlar xamchoti we herbiy küch tereqqiyatidiki meqsitining xelq'aragha ochuq - ashkara bolushini emelge ashurushini, hazir xitay hökümitining öz hökümitige qarshi pikir éqimidiki bir qisim teshkilatlar hem dölet ichi sirtidiki kishilik hoquq aktiplirigha tutqan pozitsiyisi xelq'arani ensiritip qoyuwatqanliqini bayan qildi.

Xelq'ara axbarat wasitilirining mulahize qilishiche, bu yilliq birleshken döletler teshkilatining omumiy yighinida munazire qilin'ghan yadro qorallirini kontrol qilish qarari hem amérika qatarliq gherb döletlirining xitay hökümitining herbiy tereqqiyatigha nisbeten diqqette bolushi, iran, shimaliy koriye we xitay qatarliq döletlerning xelq'arani bi'aram qiliwatqanliqining ipadisi iken.