Б д т йиғинида уйғур мәсилиси йәнә бир қетим кәскин талаш-тартиш темиси болди

Б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң 4-нөвәтлик аз санлиқ милләтләр мунбири йиғининиң 2-күни, йәни 11-айниң 30-күнидики омуми йиғинда д у қ вәкили алим сейитоф әпәнди д у қ намидин 3 минут сөз қилип, уйғур аяллириниң мәсилилири билән бирликтә 2009-йили 7-айниң 7-күни тинч намайиш қилған уйғур аяллириниң из-дерәксиз йоқап кетиш әһвали, уйғур қизлириниң өлүмгә вә муддәтсиз қамақ җазасиға учраш әһваллири...Һәққидә мәлумат бәрди.

RFA/Erkin Tarim

Йиғин башқурғучи д у қ вәкилини сөзгә тәклип қилиши билән, алим сейитоф әпәнди сәһнигә чиқип сөзини “шәрқий түркистандики аялларниң әһвалини аңлитиш үчүн б д т да сөз қилиш пурситигә еришкәнлики үчүн йиғин риясәтчисигә рәһмәт ейтиш...” билән башлиди. Алим сейитофниң сөзи башлиниш билән, хитай һөкүмитиниң б д т дики вәкили сөз қилиш һоқуқидин пайдилинип, йиғин рәисидин сөз тәләп қилди вә д у қ вәкилиниң сөз қилиш һоқуқини елип ташлашни, чүнки униң сөзидә б д т принсиплириға хилап сөзләр ишлитилгәнликини... Оттуриға қойди. Хитай вәкилиниң сөзидин кейин куба вәкили сөз қилип, хитай вәкилиниң сөзини қоллайдиғанлиқини, шуңа д у қ вәкилиниң сөзләш һоқуқини елип ташлашни тәләп қилди. Куба вәкилиниң сөзидин кейин америкиниң б д т дики вәкили сөз қилиш һоқуқини ишлитип сөз қилди вә д у қ вәкилиниң сөзидә б д т низамнамисигә хилап сөз-ибариләрниң йоқлуқини, кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң пикир әркинликигә һөрмәт қилиш керәкликини, шуңа д у қ вәкилиниң давамлиқ сөз қилишиға рухсәт қилиши керәкликини оттуриға қойди. Америка вәкилиниң сөзи түгиши билән тәң бир қисим дөләтләрниң вә нурғун хәлқара тәшкилатларниң вәкиллири қизғин чавак челип, залда интайин қизғин кәйпият пәйда болди. Америка вәкилиниң сөзидин кийин пакистанниң б д т дики вәкили сөз қилиш һәққини ишлитип, хитай һөкүмитиниң позитсийисини қоллайдиғанлиқини, шуңа д у қ вәкилиниң сөз қилишини тохтитишни тәләп қилди. Шундақ қилип йиғин залида уйғур вәкилиниң сөз қилиш-қилмаслиқи мәсилиси һәққидә кәскин муназирә болди. Ахирида йиғин рәиси д у қ вәкилигә сөзини давам қилиш һоқуқини беридиғанлиқини елан қилип, қайта сөзгә тәклип қилди. Хитай вәкили интайин осал бир әһвалға чүшүп қалди.

RFA/Erkin Tarim

Бу йиғинға б д т ға әза 190 дин артуқ дөләтниң б д т дики рәсмий вәкиллири вә бир қанчә йүзлигән кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң вәкиллири қатнишиватқан болуп, уйғур мәсилисиниң йәнә бир қетим б д т йиғинида оттуриға қоюлуши, болупму кәскин муназирә темиси болуши пүтүн йиғин әһлиниң уйғур мәсилисигә болған қизиқишини қозғиди.

Бундин бурунқи бир қанчә қетимлиқ б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң йиғинлиридиму хитай һөкүмити, бүгүнкигә охшашла д у қ вәкилиниң сөз қилиш һоқуқиға арилишип, сөз қилиш һоқуқини елип ташлашни тәләп қилған болсиму, охшашла мәғлуп болған иди.

30-Ноябир чүштин кийин саәт 13:00 дин 15:00 гичә йәнә б д т залида аз санлиқ милләтләрниң һоқуқини қоғдаш тәшкилати вә вакаләтсиз милләтләр тәшкилати тәрипидин параллел йиғин өткүзүлди. Бу йиғинда дунядики бир қисим мәшһур аял паалийәтчиләр сөз қилди. Рабийә ханим уйғурларға вакалитән сөз қилип, уйғур аяллири дучар болуватқан ечинишлиқ вәзийәт һәққидә тәпсилий мәлумат берип өтти. Рабийә ханимниң сөзи йиғинға қатнашқан дипломатлар вә хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилатлар вәкиллириниң қизғин қарши елишиға еришти. Йиғин җәрянида уйғурлар, җүмлидин уйғур аяллири һәққидә соал-җаваблар болди.

Биз бу һәқтә йиғин мәйданиға телефон қилип нәқ мәйдандин мәлумат игилидуқ.