Уйғур җәмийитиниң бухәлчәм русулға маддий вә мәниви ярдими давам қилмақта

Хитай һөкүмити йиллардин бери уйғур районида ихтисас игилирини йөләйдиғанлиқи вә униңға тегишлик имканларни яритип беридиғанлиқи һәққидә көплигән шоар вә чақириқларни тәкрарлап кәлмәктә. Әмәлийәттә буниң пәқәтла райондики хитай көчмәнлиригила қаритилғанлиқи, уйғур ихтисас игилириниң болса дөләтниң чәклимисигә учраватқанлиқи, буларниң пәқәт аилә вә җәмийәтниң ярдимигә тайинипла иш елип бериватқанлиқи миңларчә мисаллар билән испатланмақта. Мана бу мисаллардин бири ақсу шәһиридики сабиқ карханичи бухәлчәм русулниң кәчүрмишлиридур.

Бухәлчәм русул 1996-йили өз күчигә тайинип, ақсу шәһиридә бир кәспий техника мәктипи ачқанда, алди билән шәһәрдики уйғурларниң қизғин алқишиға еришкән. Җәмийәттин үзүлмәй келиватқан мәдһийә хәтлири, алқиш телефонлири 25 яшлиқ карханичи бухәлчәм русулниң роһиға күч қатқан. Униң мәктипидики оқуғучилар сани тезла йүксилишкә башлиғанда, шәһәрлик һөкүмәт униң билән һәмкарлишиш тәклипини сунған. Һөкүмәт униңға, мәктәпни кеңәйтип қурушни, кәсип түрлирини көпәйтишни тәвсийә қилған вә бу түр бойичә бухәлчәмгә 500 миң йүән өсүмсиз қәрз беридиғанлиқини билдүрүп һөҗҗәтму чүшүргән. Бухәлчәм бу тәклипни қобул қилип, мәктәпниң намини һөкүмәтниң тәклипи бойичә “мейип яшлар кәспий техника мәктипи” гә өзгәрткән. Бухәлчәм һөкүмәт билән түзгән келишимигә бинаән шәһәр яқисидин 3 мо йәр сетивалған. Лекин, шәһәрлик йеза игилик банкисиниң хитай башлиқи һөкүмәт вәдә қилған 500 миң йүән қәрзни бәрмигән. Бухәлчәмниң ишлириниң ақсап қеливатқанлиқини, һөкүмәтниң ярдәм қилиштин йенивалғанлиқини уққан шәһәрдики уйғур содигәрләр, бухәлчәмни қоллашни давамлаштурған; улар һәр бири бухәлчәмгә 10миң йүәндин 50 миң йүәнгә қәдәр өсүмсиз қәрз берип, уни мәктәп қурулушини давамлаштурушқа риғбәтләндүргән. Бухәлчәм җәмийәтниң ярдими билән 21 еғиз өйи болған мәктәп қурулушини тамамлиған. Мәктәптики әслидики тиккүчилик кәспигә, ашпәзлик вә електр сайманлири ремонтчилиқ кәспий қетилған. Мәктәпниң оқуғучилар сани 200 гә йәткән.

Ақсу шәһиридә бир уйғур аял карханичиниң баш көтүрүши, болупму уни шәһәр аһалилириниң қоллап-қувәтлиши ақсудики хитай даирилирини биарам қилған. Даириләр бухәлчәмниң ишлиридин путақ тепишқа, униңға тосқунлуқ қилишқа башлиған. 2000-Йилиға кәлгәндә, шәһәрлик һөкүмәт, мәзкур мәктәпниң орниға саяһәт райони бәрпа қилидиғанлиқини билдүрүп, мәктәпни тақашни буйруған. Бухәлчәм, бу мәктәпни селиш үчүн җәмийәттин қәрз алғанлиқини, бу қәрзни қайтурмай туруп мәктәпни тақимайдиғанлиқини ейтқан. Әгәр тақаш һөкүмәткә чоқум зөрүр болса, мәктәпниң пүтүн чиқимини төләп беришни тәләп қилған. Хитай даирилири зораванлиқини давамлаштуруп төләм төләшниму рәт қилған вә алди билән мәктәпниң қоруқ тамлирини арқидин мәктәпниң синип, ятақ, тәҗрибихана, аилилик өйиниму чеқип ташлиған.

Ақивәттә яш карханичи бухәлчәм, иш-тиҗаритидин вә өй-маканидин мәһрум қалған, буниң билән тәң зор миқдардики қәрз бухәлчәмниң бойниға йүкләнгән. Бухәлчәм йиқилғанда, уни йөлигән вә мәдәт бәргүчиләр йәнила уйғурлар болған. Бурун униңға қәрз берип турғанларниң һечбири униңдин қәрзини сүйлимигән; у қийинчилиққа дуч кәлгәндә уни йәнә маддий вә мәниви җәһәттин йөләп турған. Униң мәктипидә тәлим елип җәмийәттә йол тапқан оқуғучиларму, униң нөвәттики қийинчилиқлирини йеңишигә ярдәм бәргән.

Хитайниң сотсиялистик маарип вә аталмиш қош тиллиқ маарип сиясити бойичә, уйғурлар миллий маариптин, диний тәрбийидин узақ тутулмақта. Уйғур көзәткүчиләрниң қаришичә, хитайниң бу қилмишидики мәқсәт пәқәтла бир, у болсиму, уйғурларни миллий роһтин, өз-ара қериндашлиқ меһридин, өз-ара көйүнүштин вә өз -ара һәмкарлиқтин мәһрум қалдуруш, буниң нәтиҗисидә уйғур елидики һакимийитини мустәһкәмләштур. Бухәлчәм русулниң бешиға күн чүшкәндә, үз қовминиң меһри-шәпқитигә еришкәнлики вә шу меһри-муһәббәт билән һаятини давамлаштуруватқанлиқи, хитайниң юқириқи мәқсәтлиригә йитәлмигәнликигә испат вә йетәлмәйдиғанлиқиға ишарәт дәп қаралмақта.