Xitay hökümiti tibette élip bériliwatqan namayishta dalay lamaning eyiblik ikenlikini bildürdi

• Muxbirimiz jümening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Dalay lama bügün daramsalada özining bu namayishini teshkillesh we pilanlash bilen alaqisi yoqluqini hemde eger bu namayishning ehwali téximu yamanlashsa wezipisidin istépa béridighanliqini bildürdi. AFP Photo

18 - Mart küni xitay bash ministiri wén jiyabaw béyjingda muxbirlarni kütüwélish yighinda 10 - marttin buyan tibetning lxasa shehiri we qoshna rayonlarda dawamliship kéliwatqan namayish we bir qatar egeshme heriketler heqqide toxtilip mezkur namayishini tibetlerning rohaniy dahiysi dalay lama guruhining bash bolup teshkilligenliki, pilanlighanliqini we qozghatqanliqini ispatlaydighan yéterlik ispat barliqini bildürüp " dalay guruhi ezeldin tekitlep kéliwatqan musteqilliq telep qilmaymiz, peqet tinch yosunda di'alog élip bérishni izdeymiz dégenlirining hemmisining yalghanliqini ispatlidi" dédi.

Dalay lama:" eger ishlarni kontrol qilghili bolmay qalsa, mende siyasiy hayattin chékinmektin özge amal yoq"

Dalay lama bügün daramsalada özining bu namayishini teshkillesh we pilanlash bilen alaqisi yoqluqini hemde eger bu namayishning ehwali téximu yamanlashsa wezipisidin istépa béridighanliqini bildürdi.

Dalay lama zorawanliqning insan tebi'itige yat ikenlikini hemde xitay xelqi bilen tinch yosunda bille yashashni izdeydighanliqini ipadilep: " eger ishlarni kontrol qilghili bolmay qalsa, mende siyasiy hayattin chékinmektin özge amal yoq" dédi.

Samdog rinpoché : " buni aldin pilanlan'ghan déyish pütünley xata"

Ténchliq namayishi bashlighan tibetlikler. AFP Photo

Bügün tibetlerning sürgündiki hökümitining bash ministiri samdog rinpoché xitay bash ministiri wén jyabawning yuqirida éytqanlirigha qarita inkas qayturdi we ötkenki bir nechche kün jeryanida tibetning lxasa shehiride we bashqa qoshna rayonlarda yüz bergen namayishning hergizmu aldin pilanlanmighanliqini bildürdi. U mundaq dédi: " buni aldin pilanlan'ghan déyish pütünley xata."

U yene, tibette yüz bergen mezkur weqening 10 - mart 7 - 8 neper tibet rahibining tinch yosunda élip barghan namayishini xitay hökümiti qattiq qolluq bilen basturghandin kéyin, andin meydan'gha chiqqanliqini, xitay hökümet terep tibet namayishchilargha zorawan wasitilerni ishletkendin kéyin namayishning bara - bara zorawanliq tüsini alghanliqini bildürdi.

Wén jiyabaw: " xitay hökümiti tibette medeniyet qirghinchiliqi élip bériwatidu déyish pütünley yalghan gep"

Aldinqi küni dalay lama tibette yüz bergen namayish heqqide toxtalghanda xitay hökümitining ötken 49 yil jeryanida tibette yürgüzgen siyasitini eyiblep uni " medeniyet qirghinchiliqi"dep atighan idi. Bügün xitay bash ministiri wén jiyabaw béyjing muxbirlarni kütüwélish yighinda dalay lamaning éytqanlirigha reddiye bérip tibet tinch yol bilen azat qilinip tibette démokratik islahat élip bérilghandin kéyin, tibetning tereqqiy qiliwatqanliqini bildürdi we " xitay hökümiti tibette medeniyet qirghinchiliqi élip bériwatidu déyish pütünley yalghan gep" dédi.

Ben kardus: "tibet buddizmi tibet medeniyitining négizi"

Bu heqte inkas qayturghan tibet herikiti teshkilatidiki tetqiqatchi ben kardus mezkur teshkilatining dalay lama otturigha qoyghan hazir "xitay hökümiti tibette medeniyet qirghinchiliqi élip bériwatidu" dégen meydanini qollaydighanliqini bildürdi.

"Biz dalay lamaning tibette medeniyet qirghinchiliq élip bériliwatidu dégen bayanatini qollaymiz. Xitay hökümiti tibet ichidiki dalay lamaning tesirini yoqitish arqiliq tibet buddizmini weyran qilishqa iz chil tiriship keldi. Tibet buddizmi tibet medeniyitining négizi. Tibet buddizmidin ayrilghan tibet medeniyiti öz nishanini yoqatqan bolidu."

Ben yene, yene bir jehettin élip éytqanda xitayning hazir tibetlerning tibet tilini ishlitishige qattiq chek qoyup kelgenlikini, shuning bilen öz balilirini tibet tilida we tibet medeniyitide terbiyilesh pursitidin mehrum qalghan ata - anilarning perzentlirini hindistan'gha ewetishke mejbur bolghanliqini, mushu nuqtilardin élip éytqanda, xitayni tibette medeniyet qirghinchiliqi élip bériwatidu déyish yéterlik ikenlikini bildürdi.

Tibet musteqilliq namayishining otini xitay paytextige yetti

Melum bolushiche, 10 - mart tibette bashlan'ghan namayish hazir tibetke qoshna chingxey, gensu we sichüen ölkiliridiki tibetler olturaqlashqan rayonlargha kéngiyipla qalmay, tibet oqughuchilar ilim tehsil qiliwatqan xitay ichidiki mekteplergiche kéngiyishke bashlidi.

Aldinqi küni gherbiy shimal milletler uniwérsitétidiki tibetlik oqughuchilar mektep qorusigha yighilip namayish qilghan bolsa, bügün béyjingdiki merkiziy milletler uniwérsitéti qorusida nechchiligen tibet oqughuchilar jim olturush namayishi élip bérip tibet musteqilliq namayishining otini xitay paytextige élip keldi.

Royétirs agéntliqining körsitishiche, 40 neperge yéqin tibetlik oqughuchi merkiziy milletler uniwérsitéti qorusida yighilip namayish élip barghan bolup, oqutquchilar ularni qaytip kétishke qistighan bolsimu, emma tibetlik oqughuchilar qaytip kétishni ret qilghan.

Namayishchilarni resimge tartmaqchi bolghanlarni qoghdighuchilar yéqin keltürmigen. (Jüme)