Хитай даирилири уйғур өсмүрләрниң дәссилиш вәқәсини кичиклитишкә урунмақта

Оқуғучиларниң дәссилип ярилиниш вәқәсидин кейин, хитай даирилири вәқәгә даир учурларни барлиқ амал билән контрол қилип вә вәқәни кичиклитип көрситип, мәзкур вәқәниң ғулғула қозғишиниң алдини алмақта
Мухбиримиз гүлчеһрә
2010.11.30
Xoten-qosh-til-mek-maw-305 Уйғур елиниң хотән вилайитидики мәлум бир қош - тил мәктипиниң оқуғучилири.
AFP Photo

29 - Ноябир ақсу шәһәрлик 5 - башланғуч мәктәптә йүз бәргән, оқуғучиларниң дәссилип ярилиниш вәқәсидин кейин, хитай даирилири вәқәгә даир учурларни барлиқ амал билән контрол қилип, мәзкур вәқәниң ғулғула қозғишиниң алдини елишта қаттиқ тәдбирләрни қолланмақта. Шундақла чәклик даиридә ахбарат елан қилиш биләнла чәклинип вәқәни кичиклитип көрситишкә урунмақта. Һалбуки хитай даирилириниң мәзкур вәқәдин кейинки җиддийчиликлири, вәқәниң хитай даирилири көрсәткәндәк аддий әмәсликини ашкарилап турмақта. Бу һәқтә мухбиримиз гүлчеһрәниң ақсудики мунасивәтлик даириләрдин игилигән йеңи мәлуматлири диққитиңларда болсун.

Зиярәт чәкләнди

Ақсу шәһәрлик - 5 башланғуч мәктәптә дәссилиш вәқәси йүз бәргәнлики һәққидики тунҗи хәвәр шинхуа ахбаратида тарқитилған иди, униңда 100гә йеқин оқуғучиниң яриланғанлиқи хәвәр қилинған. Әпсус бу хәвәр тарқитилип бир нәччә саәттин кейинла тордин өчүрүлди вә хитай даирилириниң дәссилиш вәқәси һәққидә қайтидин бир туташ тарқатқан хәвәрлири мәтбуатта асаслиқ орунни игилиди.

Һөкүмәтниң бир туташ тарқатқан хәвәрлиридә ярилинип дохтурханиларға апирилған оқуғучилар 41нәпәр, арисида 6 синиң ярилиниши еғиррақ, қалған 34 нәпириниң бир қәдәр йеник, 9 яшлиқ бир қизниң һаяти хәвп астида, җиддий қутқузиливатиду дәп көрситилди.

Хитай даирилириниң мәзкур дәссилиш вәқәси һәққидә елан қилған ахбаратлирида вәқәниң қандақ йүз бәргәнлики, қанчилик оқуғучиниң яриланғанлиқи һәтта яриланғанларниң һәммисиниң уйғур балилири икәнликлири йошуруп қилинған. Бизниң мәзкур вәқә һәмдә вәқәдә яриланған оқуғучиларниң әһвалини игиләш үчүн ақсуға қилған телефон зиярәтлиримизму қатму қат тосқунлуққа учриди.

Вәқә йүз бәргәндин кейин яриланған балилар ақсу шәһәрлик 1- дохтурханиға елип берилған. Биз дохтурханиниң бир қанчә бөлүмигә телефон ечип, дәссилиш вәқәсидә яриланған балиларниң әһвалини игиләшкә тириштуқ, телефон қобул қилған дохтурхана хадимлири һәммиси "юқиридин" бу вәқә тоғрисида мухбирларниң зияритини қобул қилмаслиқ уқтуруши чүшкәнликини билдүрди.

Биз вәқәниң тәпсилати һәққидә йәниму толуқ мәлумат елиш үчүн ақсу вилайәтлик маарип идарисиниң мәзкур вәқәни бир тәрәп қилишқа мәсул ишханиси билән алақилаштуқ.
Ишхана мудириниң җаваблири дәссилиш вәқәси йүз бәргән мәктәпниң уйғур башланғуч мәктәпликини яриланғанларниң һәммисиниң уйғур оқуғучилар икәнликини дәлиллиди. У йәнә бизниң мәзкур вәқә һәққидә ақсу вилайәтлик һөкүмәтниң елан қилған ахбаратини асас қилишимизни башқа соалларға җаваб берәлмәйдиғанлиқини билдүрди.

Пат- парақчилиқ?

Хитайниң ахбаратлирида вәқәгә оқуғучиларниң пат -парақчилиқдин келип чиққан яки қистаңчилиқтин келип чиққан дәссилиш вәқәси дәп тәбир берилип кәлгән иди.
Әмма ақсу 5 - башланғуч мәктәптин исмини ашкарилашни вә авазини аңлитиштин еһтият қилған бир уйғур оқутқучи вәқәниң пәләмпәйниң ришаткисиниң аҗрап кетишидин келип чиққанлиқини билдүрди. Униң чүшәндүрүшичә бу мәктәп 1965 - йили қурулған уйғур башланғуч мәктипи болуп, 32 синипта җәмий 1892 нәпәр уйғур оқуғучи оқуйдикән. Бир йүз 20 дин артуқ уйғур оқутқучи хизмәтчиләр бар икән.

Дәссилиш вәқәси, оқуғучилар иккинчи саәттин кейинки гимнастикиға чиқиш вақтида йәни шу җай вақти чүштин бурун 10 да йүз бәргән болуп, тәнәппус қоюп берилиши билән бәш қәвәтлик оқутуш бинасидики синип -синиплардин йүгүрүп чиққан оқуғучилар пәләмпәйдин чүшүватқанда, иккинчи қәвәт пәләмпәйиниң тутқучи аҗрап, бир қанчә секунт арлиқидила йүздин артуқ оқуғучилар арқа -арқидин бир бириниң үстигә йиқилип, пат- парақчилиқта астида қалған оқуғучилар интайин хәтәрлик әһвалда қалған. Бесилип кәткән вә дәссилип кәткән оқуғучиларниң көп қисминиң баш вә қорсақ қисми, бәзилириниң сөңәклирини охшимиған дәриҗидә яриланған. Вәқә йүз бәргәндә оқуғучиларниң ечинишлиқ чиқириған авазлири вә йиға авазлири мәктәпни бир қаплиған. Қаттиқ чөчүп, қорқуп кәткән бәзи кичик оқуғучилар иштанлириға сийипмувәткән.

Бу оқутқучи зади қанчилик оқуғучиниң яриланғанлиқини өзиму ениқ ейтип берәлмиди, пәқәт илгири ахир 120 дин артуқ балиниң дохтурханиларға елип кетилгәнликини деди вә йәнә мәтбуатларда җиддий қутқузиливатиду дегән оқуғучиниң 9 яшлиқ мәдинә исимлик оқуғучи икәнликини, униң баш қисми вә көкрәк қисминиң еғир зәхмиләнгәнликини буниңдин артуқ учур билән тәминлийәлмәйдиғанлиқини билдүрди.

Ибрәт

Биз 5 - башланғуч мәктәптики дәссилиш вәқәсиниң сәвәби һәққидә йәниму ениқ учур елиш мәқситидә ақсу шәһәрлик җамаәт хәвпсизлик идарисиға телефон қилдуқ, әмма хитай сақчи бизни бу һәқтә зиярәт қилмаслиққа агаһландуруп " ақсуда һечқандақ чоң бир иш йүз бәргини йоқ, буларни сорайдиғанға ким сән? дәп сорап қопаллиқ ишләтти.

Гәрчә хитай даирилири мушундақ әркин ахбарат орунлириниң бу вәқә һәққидә зиярәт елип беришини қаттиқ чәкләватқан болсиму, йәнә бир тәрәптин вәқәгә қарита адәттин ташқири сәзгүрлүк вә җиддийлик ипадилимәктә.

Тәңритағ ториниң ақсудики мәзкур дәссилиш вәқәсигә даир тарқитиватқан хәвәрлиридин ашкарлинишичә, 29 - ноябир вәқә йүз бәргән күни өзидила, аптоном районлуқ партком вә һөкүмәттә җиддий йиғин чақирилип, аптоном район рәиси нур бәкри вә партком секретари җаң чүншәнләрниң мәхсус орунлаштуруши билән ақсуға вәқәни тәкшүрүшкә вә яридар балиларни давалашқа айрим айрим икки гуруппа хадим әвәтилгән.

Ақсу даирилири болса вәқә йүз бәргән күни чүштин кейин 4 дә мунасивәтлик орунларға вәқә һәққидә мәтбуат орунлириниң зияритини рухсәтсиз қобул қилмаслиқ уқтуруши чүшүргән вә һәр бир яриланған оқуғучиниң аилисигә бир оқутқучи вә бир кадирни әвәтип кәйпиятини турақлаштуруш үчүн хизмәт ишләшкә башлиған.

30 - Ноябир уйғур аптоном районлуқ һөкүмәт вә маарип назарити җиддий йиғин чақирип пүтүн аптоном район тәвәсидики оттура вә башланғуч мәктәпләрниң бихәтәрлик башқурушини тәкшүрүп чиқиш һәққидә хизмәт орунлаштурған. Һәмдә бу һәқтә барлиқ мәктәпләргә уқтуруш тарқитилған.

Мәзкур оқтурушта ақсу 5 - башланғуч мәктәптә пат- парақчилиқтин келип чиққан дәссилиш вәқәсидин ибарәт ечинишлиқ вәқәдин интайин чоң ибрәт елиш керәк, бу вәқә аптоном районимиздики мәктәпләрниң бихәтәрликидә еғир мәсилиләрниң барлиқини көрситип беридиғанлиқини көрсәтти. Бу хил ечинишлиқ вәқәләрниң қайта йүз беришниң алдини елиш, бихәтәрликкә мунасивәтлик әң кичик вә әң аҗиз нуқтиларниму бош қоювәтмәй түзитиш елип бериш керәк" дәп тәкитләнгән.

Хитай даирилири бүгүнгә қәдәр тарқатқан учурлирида вәқә сәвәбиниң йәниму инчикә тәкшүрүливатқанлиқини илгири сүрмәктә.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.