Saqchilar shayarda diniy kurs achqan Uyghurning qolgha élin'ghanliqini étirap qildi

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Jonggo da'iriliri Uyghur aptonom rayonining shayar nahiyisidiki bir yézida yazliq tetil mezgilidin paydilinip oqughuchilargha qur'an kursi achqan bir diniy zatning shu jaydiki jama'et xewpsizlik da'iriliri teripidin qolgha élin'ghanliqini étirap qildi.

Shayar nahiyisining qaylar yéza 5 - etritidiki déhqanchiliq bilen shughullinidighan diniy zat tuniyaz zordun buningdin bir qanche heptiler ilgiri öyide oqughuchilargha qur'andin sawat bériwatqanda saqchilar teripidin qolgha élin'ghan. Saqchilar tuniyaz qarini qolgha élish bilen birge qur'an kursigha qatnishiwatqan balilarni ata - anisigha jerimane qoyghandin kéyin qoyup bergen.

Bir saqchi: bu mexpi

Shayar nahiyisidiki bir kishi "bir musulmanning anche munche diniy sawat élishi kéreklik bolghan terbiye," dep tekitlise, yene bir déhqan xanim ma'arip da'irilirining ata - anilardin tetil mezgilide perzentlirini diniy pa'aliyet bilen shughullandurmasliq toghrisida tilxet alghanliqini bildürdi. Shayar nahiyisi qaylar yéziliq saqchi ponkitining ismini ashkarilashni xalimaydighan bir xitay xadimi tuniyaz qarining qolgha élin'ghanliqini étirap qildi.

Tuniyaz qarining dilosi sürüshtürüsh basquchida kétiwatqanliqini tekitligen bu saqchi, sürüshtürüshning qaysi basquchta kétiwatqanliqini sorighan muxbirimizgha "bu mexpiy," dep jawap berdi. Bu weqedin xewerdar shu jaydiki kishilerning eskertishiche, bu yil 35 yashlardiki tuniyaz zordun öylen'gen we ikki perzenti bar bolup, uning qur'an kursi achqanliqini saqchilargha shu mehellidiki kishiler chéqip qoyghan.

Weqedin xewerdar kishiler, tuniyaz zordunning "qanunsiz diniy pa'aliyet" bilen shughullan'ghan, dep qolgha élin'ghanliqini eskertmekte. Qaylar saqchi ponkitidiki héliqi xadimning ashkasrilishiche, diloni shayar nahiyilik jama'et xewpsizlik idarisi sürüshtürmekte.

Biz nahiyilik jama'et xewpsizlik idarisigha téléfon qilghan qolghan bolsaqmu, lékin téléfonomizni alidighan adem chiqmidi. Bu diloning nahiyilik jama'et xewpsizlik idarisigha ötküzüp bérilgenliki we diloni shularning sürüshtüriwatqanliqini tekitligen yuqiriqi saqchi," diloning tepsili ehwalini milliy yoldashlar yaxshi biletti. Lékin ular hazir uxlap qaldi," deydu.

"Qanunsiz diniy pa'ali'eyler" ni basturush herikitining bir qisimi

Tuniyaz qarining balilargha diniy telim terbiye bergenliki üchün qolgha élin'ghanliqini toghra tapmighan kishiler " musulmanlarning qiblige qarap qopushni öginip qoyushigha toghra kélidu," dep qarimaqta. Bu sözlerni ziyaritimizni qobul qilghan, lékin ismini ashkarilashni xalimaydighan shayar nahiyisidiki bir zat muxbirimizgha tekitlidi.

Jonggo hökümiti Uyghur aptonom rayonida öz aldigha diniy pa'aliyet élip barghan shexslerni "qanunsiz diniy unsurlar," dep eyiplimekte we bu xil heriketlerni shiddetlik türde jazalimaqta. Dunya Uyghur qurultiyining qarishiche, tuniyaz qarim weqesi xitayning "qanunsiz diniy pa'ali'eyler" ni basturush herikitining bir qisimi. Bu weqeni "xitaylarning diniy erkinlikke ziyankeshlik qiliwatqanliqining yene bir misali," dep eyibligen dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit, tuniyaz zordunning "qanunsiz diniy pa'aliyetchi," dégen eyiblinish bilen sotlanmaqchi boliwatqanliqini bildürdi.

Tuniyaz qarining qandaq bir terep qilinidighanliqini we taliplarning ehwalini sorighan muxbirimizgha qaylar saqchi ponkitidiki héliqi xadim, konkrét qandaq bir terep qilinidighanliqini"bilmeymiz", lékin ehwalning éghir - yéniklikige qarap bir terep qilinishi mumkin, dep jawap berdi. U," méningche ehwal éniqlan'ghandin kéyin, diloning éghir - yéniklikige qarap bir terep qilinishi mümkin," deydu.

Tuniyaz zordunni tonuydighanlarning eskertishiche, tuniyaz zordunning a'ilisi tutqunning emgek küchige tayinidiken. Eger u, uzun - muddetlik qamaq jazasigha höküm qilinsa, a'ilisi yar - yölenchüksiz qélishtin ensirimekte iken. Tuniyaz qarining "balilarni oqutti," dep tutup kétilgenliki shayar nahiyisidiki puqralarni endiktürüp qoyghan.

Jonggo da'iriliri yéqinqi yillarda, bolupmu 11 - séntebir weqesidin kéyin rayonda ottura - bashlan'ghuch mektep oqughuchilirining namaz oqushini, roza tutushini we meschitke kirishini cheklep keldi.

Ata – anilardin tilxet élin'ghan

Alaqidar da'iriler, bu siyasetni "ösmürlerning dersini köngül qoyup öginishi üchün zörür bolghan tedbir," dep aqlimaqta. Yuqiriqi xanimning ashkarilishiche, ma'arip da'iriliri shayar boyiche bu yazda oqughuchilarni tetilge qoyuwétishtin burun, ata - anilardin perzentlirining diniy pa'aliyet bilen shughullanmaydighanliqi toghrisida tilxet alghan.

Amérika tashqiy ishlar ministirliki jonggoni her yili diniy erkinlik mesiliside tenqid qilsimu, lékin béyjing hökümiti amérikining tenqidini jonggoda puqralarning diniy erkinliki kapaletke ige, dep ret qilip kelmekte.

Bu qétim tuniyaz zordunning qolgha élinish weqesini merkizi washin'gtondiki amérika Uyghur jem'iyiti we Uyghur kishilik hoquqi programmisi xitayning asasi qanunidiki diniy erkinlikke da'ir belgilimiler we xelq'ara ehdinamilarda üstige alghan mejburiyitige ashkare xilap heriket, dep eyiblidi.

Saqchilar tuniyaz zordunning hazir qaysi türmide tutup turuliwatqanliqini ashkarilashni ret qilmaqta. Tuniyaz zordun shayarda diniy kurs achqanliqi üchün qolgha élin'ghan birdin - bir diniy zat emes. Buningdin ikki yil ilgiri bir ayal bu nahiyide qizlargha diniy kurs achghanliqi üchün qolgha élin'ghan. (Erkin)