Xitay hökümiti qurban héytning harpisida diniy pa'aliyetlerge bolghan kontrolluqni kücheytmekte

• Muxbirimiz arzuning bu heqtiki tepsili xewiri
• Download story audio

Qeshqer héytgah meschitining imami muhemmet imin (soldiki) héytgah jamaside. 2003-Yili 17-séntebir. AFP PHOTO/Frederic J. BROWN

Bash shitabi gérmaniyidiki sherqiy türkistan uchur merkizining aqsu gézitining 30 – dikabir künidiki xewirini neqil keltürüp ashkarilishiche, aqsuning bay nahiyisi yéqinda pütün nahiye boyiche atalmish "diniy radikallar we zorawan térrorchilar" gha zerbe bérish herikiti élip barghan.

Mezkur teshkilatning aqsu gézitining melumatlirini neqil qilip körsitishiche, bay nahiyilik siyasiy- qanun komitéti, jama'et xewpsizlik orunliri birliship, nahiyining her qaysi qatlamlirini öz- ara tutashturidighan mudapi'e sépini teshkilligen. Ular pütün nahiye boyiche amanliqni saqlash guruppisidin 251 ni qurghan, hemde bazar- yézilarda 10 a'ile birliship, "üch xil küch" tin ortaq mudapi'e körüsh, bir qorudikiler birliship mudapi'e körüsh qatarliq tüzümlerni ornatqan.

Biz bay nahiyiside élip bériliwatqan "üch xil küch" tin mudapi'e körüsh we uninggha zerbe bérish herikitining tepsilatini igilesh üchün bay nahiyilik saqchi idarisige téléfon qilduq. Ziyaritimizni qubul qilghan bir nöwetchi xadim, bu xil heriketning asasliqi puqralarning diniy éngi küchlük bolghan bulung yézisini merkez qilip élip bériliwatqanliqini bildürdi we muxbirimizning bu heqtiki so'allirigha jawab berdi.

• Nöwetchi xadim bilen ötküzülgen söhbet
• Download story audio

Xizmet guruppisi dihqanlarning öyide yétip, idiye xizmiti ishlep, ularning idiyisini özgertidu

Bay nahiyilik saqchi idarisidiki bu nöwetchi xadim , nahiye da'irilirining, alaqidar xadimlarni déhqanlarning öyige orunlashturup, ularning idiyisini özgertishni qurban héytqiche dawamlashturidighanliqini, eger közligen meqsetke yitelmise, bu heriketni yene uzartidighanliqini bildürdi.

Sherqiy türkistan uchur merkizining xewer qilishiche, xitay hökümiti bay nahiyisidila emes, belki qeshqerning yéngisheher nahiyisidimu, her xil xizmet guruppilirini teshkillep, "üch xil küch" ke zerbe bérish herikiti namida, diniy pa'aliyetlerni kontrol qilmaqta. Yéngisheher nahiyisining melum bir yézisidin ziyaritimizni qubul qilghan bir Uyghur, yézidiki weziyetning jiddileshkenlikini bildürüp, mundaq didi:

• U mundaq dédi
• Download story audio

Xitay hökümitining Uyghur élide yürgüziwatqan diniy we bashqa siyasetliri, gherb elliri we xelq'ara kishilik hoqoq teshkilatliri teripidin eyiplinip kelgen idi. Amérika tashqi ishlar minsitirliqi ötken yilliq kishilik hoqoq doklatida, xitay hökümitining Uyghurlarning siyasiy we diniy hoqoqini depsende qilghanliqini qattiq eyipligen idi.

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit ependi, xitay hökümitining qurban héytning harpisida, sherqiy türkistandiki diniy pa'aliyetlerge bolghan kontrolluqni kücheytip, xelqning xatirjem qurban héyt ötküzüshige yol qoymighanliqini qattiq eyiplidi.