Énérgiye rusiye-xitay bash ministirlirining 15-qétimliq uchrishishidiki asasliq hemkarliq témisi

Xitay bash ministiri wén jyabaw 2010 - yili 24-noyabir küni rusiye prézidénti medmedew bilen moskwada

 Xitay bash ministiri wén jyabaw özining bu qétimliq rusiye ziyaritini 22- noyabir küni sanktpétérburgdin bashlighan bolup, u rusiye bash ministiri wladimir putinning qizghin qarshi élishigha érishken shuningdek mezkur ikki bash ministir 23- noyabir küni sankitpétérburgta resmiy söhbet ötküzgen.

 Rusiye agéntliqlirining xewer qilishiche, söhbetning xulasisi süpitide wladimir putin bilen wén jyabaw " rusiye-xitay bash ministirlirining 15-qétimliq qerellik  uchrishish birleshme bayanati"ni imzalighan.

 Xitayning shinxu'a agéntliqining in'glizche xewiride körsitilishiche,  wén jyabaw bilen wladimir putinning bu qétimqi uchrishishning netijisi süpitide ikki terep soda-iqtisad, énérgiye, transport, maliye, medeniyet we bashqa sahelerge a'it 20 ge yéqin kélishimge imza qoyghan.
 
  Xitayning shinxu'a agéntliqi wén jyabawning bu qétimqi ziyariti, bolupmu uning rusiye bash ministiri wladimir putin hem prézidént dmitry médwédéw bilen bolghan uchrishishlirini zor weqe süpitide xewer qilghan bolsimu, biraq rusiye metbu'atlirida adettiki uchurlar teriqiside bayan qilinish bilen birge yene rusiye-xitay hemkarliq munasiwetliridiki ixtilaplar we bashqa bir qatar mesililerge a'it türlük selbiy inkaslarghimu orun bérilgen.
 
 Ikki bash ministirning uchrishishi jeryanida wén jyabaw xitayning tinch tereqqiyat yolida qet'iy méngip, "rusiyining qaytidin güllinip, qudretlik dölet bolushini qollaydighanliqi"ni bildürgen.
 
  U, sözide yene ikki terepning énérgiye sahesidiki hemkarliqlarnila chongqurlitip qalmastin belki, soda we meblegh sélishnimu kéngeytip, yéngi hemkarliq sahelirini échip, birlikte pen-tetqiqati qilish arqiliq yéngiliq yaritish, pul-mu'amile hemkarliqini ilgiri sürüsh qatarliq mesililernimu tekitligen. Rusiye bash  ministiri putin bolsa ikki döletning istratégiyilik hemkarliq munasiwetlirige yuqiri baha bérish bilen birge yene rusiye terepning xitay bilen mashina éléktr we yadro éléktr sahesidiki hemkarliqni kéngeytishni xalaydighanliqi shuningdek xitayning rusiyining iqtisadiy alahide rayonliri qurulushi we igilikni xususiylashturush jeryanlirigha qatnishishi hemde medeniyet alaqilirini téximu ilgiri sürüshni xalaydighanliqini bildürgen.
 
 Mulahizichiler wén jyabawning bu qétimqi rusiye ziyaritidin közligen asasliq nishanning siyasiy jehetke qarighanda, yenila énérgiye sahesini öz ichige alghan iqtisadiy sahelerde xitayning menpe'etlirini kapaletke ige qilish ikenlikini otturigha qoymaqta. Bu nuqta "rusiye-xitay bash ministirlirining 15-qétimliq qerellik uchrishish birleshme bayanati"dimu gewdilen'gen.
 
 Roytérs agéntliqining xewer qilishiche, wén jyabaw bilen wladimir putinning bu nöwetlik uchrishishida rusiyining xitaygha satidighan tebi'iy gazlirining bahasi mesiliside pikir birliki shekillenmigen, yeni, ikki terep gaz bahasida kélishelmigen bolup, xitay terep rusiyidin alidighan gaz bahasining töwen bolushini sorighan. Emma, rusiye buninggha qoshulmighan.

B b s agéntliqining xewer qilishiche, xitay terep gaz bahasining her ming kub métirning 100 dollar etrapida bolushini ümid qilghan,biraq rusiyining gazprom shirkiti buninggha qoshulmighan. Chünki, rusiye yawropagha her ming kubmétir gazni 300 dollar etrapida satidu. Bundaq ehwal astida rusiye terepning xitay telep qilghandek mundaq erzan bahada gaz sétishi mumkin emes idi.
 
26-28-Séntebir küni rusiye prézidénti dmitriy médwédéw xitayni ziyaret qilghanda, xitay-rusiye néfit turubisini ishqa kirishtürüsh kunupkisini basqan hemde 2015-yilidin étibaren xitayni tebi'iy gaz bilen teminleshke qoshulghan idi. Biraq, ikki dölet arisidiki gaz bahasidiki ixtilaplar bu pilan'gha zitliship qalghan.

 Emma, rusiye we xitay bash ministirlirining 15-nöwetlik uchrishishining yenila melum netijiler bilen xulasilan'ghanliqi éytilmaqta. Bu bolsimu rusiyining bu yil 12-aydin étibaren xitayning xelq pulining rusiye  pul-mu'amile bazirigha kirishige qoshulushidur. Wahalenki, rusiyining rublisi bir qanche kündin buyan xitay pul-mu'amile bazirigha kirip bolghan.
 
Amérika bilen xitay arisidiki pul-mu'amile krizisning küchiyishige egiship, xitay tiriship, öz pulining tesir da'irisini kéngeytmekte. U, rusiye bilen bolidighan sodida dollar ishletmey, rubli bilen xelq pulini ishlitishni teshebbus qilghan.
 
Biraq, rusiye metbu'atliri rusiye bilen xitayning soda miqdarining töwenlep ketkenliki, eslidiki bu yil 60 milyard dollargha yetküzüsh pilani emelge ashmay, ikki döletning bu yilqi sodisining 50 milyard dollar etrapida bolidighanliqi perez qilinmaqta.
 
Rusiyining " yéngi waqit" uchur intérnét gézitining yézishiche, wén jyabaw 24- noyabir küni moskwada rusiye prézidénti médwédéwning qobul qilishigha érishken. U, moskwada "xitay tili yili" pa'aliyitining axirlishish murasimlirigha ishtirak qilish bilen birge yene bir qisim rusiye mutexessislirining xitay tili we xitay medeniyitini terghip qilishqa qoshqan töhpisini teqdirlep, ulargha " xitay tili we medeniyitige hesse qoshush mukapati" bergen. Wén jyabaw yene bir qisim énérgiye sahesidiki rusiyilik erbablarni" xitay -rusiye énérgiye hemkarliqi sahesidiki töhpikarliq mukapati" bilen teqdirligen.
 
Wén jyabaw rusiye ziyaritini axirlashturup, bolup, 24- noyabir küni tajikistan ziyaritini bashlighan bolup, u Uyghur élining jenubiy chégrisidiki mezkur dölette resmiy söhbetlerde bolush bilen bir waqitta yene düshenbe shehiride ötküzülidighan shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning bash ministirliri yighinigha qatnishidu.