Enqerediki sherqiy türkistan teshkilati türk siyasetchilerge iptarliq ziyapet berdi

11 Ayning sultani dep atalghan ramizan éyini purset dep bilgen türkiyidiki sherqiy türkistan ammiwi teshkilatliri, her küni dégüdek teshkilat merkizide iptarliq ziyapet ötküzüp, Uyghurlarning bir yerge jem bolup wetinige bolghan hesritini azaytishqa tirishsa, yene bir tereptin türk siyasetchilerni iptarliq ziyapetke chaqirip xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan diniy bésimini anglatmaqta. Bu jümlidin 15-awghust küni axsham enqerede pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti shöbe bashliqi xeyrullah efendigil bashchiliqidiki jem'iyet ezaliri iptarliq ziyapet ötküzdi. Ziyapetke enqerediki Uyghurlardin sirt parlamént ezasi doktor rishat doghru ependi, shenol bal xanim, 450 ming ezasi bar bolghan türkiye kadirlar uyushmisi re'isi isma'il qonjuq ependi, bash sékrétari fahrettin yoqush ependi we her qaysi uniwérsitétlardin kelgen oqutquchilardin bolup 100 etrapida kishi qatnashti. Iptar jeryanida parlamént ezasi, sabiq dölet ministiri doktor rishat doghru ependi, xeyrullah ependidin sherqiy türkistanning hazirqi weziyiti toghrisida so'al soridi. Iptarliq ziyapette méhmanlargha Uyghurlarning leziz ügre, pétir manta, polu we zix kawapliri tartildi.

RFA/Erkin Tarim

Iptar ziyapitidin kéyin sherqiy türkistanning erkinliki yolida jénidin ayrilghan shéhitlerge du'a qilindi. Iptarliq ziyapet axirlashqandin kéyin mikrofonimizni méhmanlargha uzattuq.

Parlamént ezasi sabiq dölet ministiri rishat doghru ependi ramizan éyi munasiwiti bilen Uyghurlargha néme démekchisiz dégen so'alimizgha mundaq jawab berdi:
-Bügün bizni iptar ziyapitige teklip qilghan sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyitige milletchi heriket partiyisi namidin rehmet éytimen. Dunyaning nurghun jaylirida türkiy xelqlerge qarshi zulum élip bériliwatidu, bulardin biri sherqiy türkistanda Uyghur qérindashlirimizgha élip bériliwatqan zulum. Biz igiligen melumatlargha qarighanda, xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan bésimi kéyinki yillarda qatmu-qat kücheygen. Bolupmu ramizan éyi jeryanida xitay hökümiti eqilge sighmaydighan derijide zulum qiliwétiptu. Men buni qattiq eyibleymen. Xitay xelq'ara qanunlargha ri'aye qilmastin musulmanlargha xalighanche bésim ishlitiwatidu. Xitayning bu qilmishlirini herqaysi döletlerning siyasiy partiyiliri, ammiwi teshkilatliri dunyagha pash qilishi kérek. Chünki, xitay eqelliy insan heq we hoquqlirighimu hörmet qilmaywatidu.

Parlamént ezasi shenol bal xanim muqeddes ramizan éyida Uyghurlarning erkinliki üchün du'a qilish bilen birlikte Uyghurlargha sewr-taqet tileydighanliqini bayan qilip mundaq dédi:
-Sherqiy türkistanliq qérindashlirimgha sewr-taqet tileymen. Xitayning musulmanlarning eng muhim shertliridin biri bolghan rozini cheklewatqanliqini angliduq. Bügünki künde insanlargha bu xil bésimlarni ishlitishning xata ikenlikini sözleshning hajiti yoq. Uyghur qérindashlirimiz uzun yillardin béri zulum körüwatidu, zulumgha qarshi küresh qiliwatidu. Men Uyghur qérindashlirimgha sewr-taqet tilesh bilen birlikte, küreshlirining muweppeqiyetlik bolushini tileymen. Uyghurlarning tartiwatqan zulumini türk jama'etchikige we dunyagha anglitish bizning wezipimiz. 3-Kündin kéyin rozi héyt yétip kélidu. Eng axirida Uyghur qérindashlirimning rozi héytini tebrikleymen.

Burundin tartip sherqiy türkistan ammiwi teshkilatlirini qollap-quwwetlep kelgen 450 ming etrapida ezasi bar, türkiye kadirlar uyushmisi bashliqi isma'il qonjuq ependimu iptarliq ziyapetke uyushmining kadirliri bilen birge kélip qatnashti. U ramizan munasiwiti bilen radi'omizgha munularni dédi:
-Sherqiy türkistandiki hadisilerge eng bashta türkiye köngül bölüshi kérek. Türkiye xelq'ara tengpungluq siyasitige sherqiy türkistanni pida qiliwetmesliki kérek. Sherqiy türkistanning nopusining köpining Uyghur türkliri ikenlikini bilimiz. Sherqiy türkistanda uzun yillardin béri irqiy qirghinchiliq élip bérip Uyghurlarni tamamen yoq qilish siyasiti élip bériwatqanliqini pütün dunya bilidu. Sherqiy türkistan xitayning ishghali astida, xitay bésiwalghan zémindiki xelqqe zulum qiliwatidu, buninggha dunya döletliri, b d t bir nerse démeywatidu. Bu, dunya üchün uyat bir ish.