Qazaqistanda panahlan'ghan ershidin isra'ilning xitaygha qayturup bérilgenliki ilgiri sürülmekte

Nöwette qazaq da'iriliri bu heqte resmiy bayanat élan qilmighan bolsimu, ershidinning qazaqistandiki uruq-tughqanliri uning yekshenbe küni kechqurun ilgiri tutup turuluwatqan orundin élip kétilgenlikini bildürdi.

Dunya Uyghur qurultiyi bu heqte bayanat élan qilip, dunya jama'etchilikini ershidin mesilisige köngül bölüshke chaqirdi.

Ershidin isra'il mesilisi heqqide söz échishtin ilgiri uning kim ikenliki we néme sewebtin qazaqistan'gha bérip qalghanliqi üstide ikki kelime toxtilip ötüsh, anche oshuq ketmise kérek.

Melum bolushiche, ershidin isra'il ghuljining qorghas tewesidin bolup, 1999-yili “Bölgünchilik” jinayiti bilen eyiblinip 6 yil qamaqta yatqan. U yene, 2009-yilidiki “5-Iyul weqesi” din kéyin tutqun qilinip, türmide urup öltürülgen shöhret tursun paji'esini xelq'ara metbu'atlargha ashkarilash jinayiti bilen ili da'iriliri teripidin izdesh obyéktigha aylan'ghan.

Undaqta shöhret tursun paji'esi qandaq bolghan? biz igilen'gen melumatlargha qarighanda, shöhret tursun “5-Iyul weqesi” ge chétilip ürümchide tutulghan we 40 neperche ghuljiliq tutqun bilen ürümchidin ghuljidiki yerlik türmilerge yötkelgen.

Halbuki, 2009-yili 18-séntebir shöhret tursunning tayaq zerbisidin tonughusiz bolup ketken jesiti uning a'ilisige qayturup bérilgen.
Eyni chaghda, radi'omiz bu heqte ölüm hazisi boluwatqan neq meydandin xewer igiligen iduq.

 Kéyin da'iriler bu xewerni xelq'ara metbu'atqa ashkarilighuchining ershidin isra'il ikenliki körsitip, uni izdeshke bashlighanliqi ilgiri sürülgen.

Ershidin isra'il eyni chaghda bu heqte ziyaritimizni qobul qilip, burun özige artilghan jinayetler we kéyinki gumanlardin chöchügenliki we 2009-yili 24-séntebir ghuljidin qéchip, töt kéche piyade yol yürüp, qorghas arqiliq qazaqistan'gha qéchip chiqqanliqini sözlep bergen idi.

U, qazaqistan'gha chiqqandin kéyin, b d t musapirlar ishxanisidin panahliq tiligen we 2010-yili martta panahliq iltimasi qobul bolghan.

Ershidin shu yili aprélda shwétsiyige teqsim qilin'ghan bolsimu, qazaqistan da'iriliri uning qazaqistandin chiqishigha kéreklik matériyallarni bérishni ret qilghan.

Ershidin 2010-yili 3-aprél qazaq saqchiliri muhapizet qilidighan bir turalghugha, andin resmiy tutup turush ornigha yötkelgen we shundin kéyin uning panahliq iltimasi üstidin 5 qétim sot échilghan.

Bu yil 27-may échilghan axirqi sotta ershidin tapshurghan panahliq iltimasining ret qilin'ghanliqi we uning xitaygha qayturulidighanliqi qarar qilin'ghan.
Mezkur xewer otturigha chiqqandin kéyin, ershidinning qazaqistandiki uruq-tughqanliri namayish qilip, qazaqistan da'iriliridin uni xitaygha ötküzüp bermeslikni telep qilghan idi.

Bügün égilgen xewirimizge qarighanda, ershidin isra'il yekshenbe küni kechqurun bir qisim hökümet xadimliri teripidin élip kétilgen.
Yuqiriqisi ershidin isra'ilning inisining ayali asiye kérimowaning bayanliri.

Uning bildürüshiche yene, ularning adwokati yuri sérgéyiwéch stukanof 27-may qazaq aliy sotigha erz yollap, ershidinning délosigha qayta qarap chiqishni telep qilghan.

Halbuki, qazaqistan yerlik da'iriliri yuqiri sotning jawabini kütmestinla ershidinni yötkep ketken.

Bu xewer otturigha chiqqandin kéyin, dunya Uyghur qurultiyi bayanat élan qilip, ershidinning teqdiridin qattiq endishe qilidighanliqini bildürdi we dunya jama'etchiliki ershidin üchün otturigha chiqishqa chaqirdi.

Bayanatta mundaq déyilgen: dunya Uyghur qurultiyi xelq'ara jem'iyettin ershidinni derhal qoghdashni telep qilidu we qazaq hökümitining xelq'ara kélishimlerde bergen wedisige emel qilishni uning ésige sélishqa chaqiridu.

Dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim bu xewerdin intayin perishan bolghanliqini bildürdi.

Qazaqistan birleshken döletler teshkilatining musapirlarni qoghdash we ten jazasigha qarshi turush kélishimlirige imza qoyghan döletlerning biri.
Hazirgha kelgüchi qazaqistan xitaygha qayturup bergen Uyghur musapirlar bir nechchige yétidu.

Melum bolushiche, qazaqistan da'iriliri exmet memet, turghun abbas qatarliqlarni 2001-yil dékabirda xitaygha ötküzüp bergen.

Halbuki, ershidin isra'ilning esli tutup turuluwatqan orundin élip kétilgenliki ilgiri sürülgen bolsimu, uning xitaygha qayturulghan yaki qayturulmighanliqi hazirche éniq emes.