Eng qedimiy islam aliy bilimgahi - ezher bilim yurti

Jümlidin Uyghur élidin kélip bu bilimgahida ilim sherbiti ichken Uyghur perzentlirimu az emes.

Se'udi erebistanining medine munewwere shehiridiki islam uniwérstétini püttürgendin kéyin, mekke shehiride ilmiy xizmetler bilen shughullinip kéliwatqan abdul'eziz ependige ezher bilim yurti heqqide bir qanche so'al bilen muraji'et qilghan iduq.

Ezherning 19 - esirdin burunqi telim - terbiye ehwali

Abdul'eziz ependi ezherni tonushturup mundaq dédi: "ezher meschiti miladiye 969 - yili bina qilinishqa bashlinip, 972 - yili6 - ayning22 - küni resmiy tamamlan'ghan. Ezher meschiti deslepte hem emel - ibadet qilinidighan hem diniy we penniy bilimler tehsil qilinidighan islam aliy darilfununi hem dunyaning her qaysi jayliridin kelgen alim - ölimalar yighilidighan we bashqa ellerge alim - ölimalarni ewetilidighan aliy ilim merkizi idi. Kéyinche ezher uniwérsitéti tesis qilinip, diniy we penniy bilimler ötilidighan islam bilim merkizige aylan'ghan. Miladiye 1005 - yili ezherde darulhikmet qurulup yalghuz bir türlük mezhebning telimlirini ögitish ehwaligha xatime bérilgen, fiqhi mezhebliridin meshhur töt mezhebning telimlirimu ayrim oqutulidighan halgha kelgen. Yene shu yilisi pelsepe, tibabetchilik we hésabqa oxshash penniy we eqliy bilimlermu oqutulushqa bashlighan."

Ezherning 19 - esirdin kéyinki telim - terbiye ehwali

Abdu'eziz ependi yene mundaq dédi:" 19 - esirning béshida, misirda ilmiy islahat bashlinip, hazirqi zaman ilimliri ezherning dersliklirige kirgüzülidu. Meshhur islahatchi alim muhemmed abduning tirishchanliqi bilen 1895 - yili " ezher yétekchilik hey'iti" qurulidu shundaqla ezherning dersliklirige matématika, fizika, jughrapiye, tarix, xettatliq qatarliq yéngi derslikler kirgüzülidu. 1961 - Yili misirning shu waqittiki re'isi abdunasir "ezherni tereqqiy qildurush toghrisidiki 103 - nomurluq perman"ni élan qilip" ezher dunyawiy islam darilfununi, u islam miraslirini qoghdash, tetqiq qilish we tarqitish shundaqla her millet musulmanlirigha xizmet qilish burchini üstige alghan, ereb medeniyitini tarqitish, islam sheri'iti, medeniyiti, ereb tili we edebiyati, qur'an kerim tetqiqati ishlirida islam elliri bilen bolghan alaqini kücheytishke zor ehmiyet béridu" dep chaqiriq qilghan. Shuning bilen bir waqitta ezherning peqet diniy bilimlernila béridighan emes, belki dunyaning bashqa jayliridiki uniwérsitétlirigha oxshash tebi'iy pen bilimlirinimu oqutidighan aliy mekteb bolushi kéreklikini tekitligen. Shuningdin kéyin ezher uniwérsitétida binakarliq, sana'et, méditsina, dorigerlik, yéza igilik, soda, chet'el tilliri we axbarat fakultitliri tesis qilinidu. Oqush püttürüsh diplomliri baklawir, magistir we doktor derijilirige ayrilidu."

Hazirqi ezher uniwérsitéti

Abdul'eziz ependining éytishiche, hazir ezher uniwérsitéti dunyadiki 100 meshhur aliy mektepning ichide 45 - orunda turidu, u pütün dunyadiki aliy mekteblerning tereqqiyatida zor töhpilerni qoshqan. Mesilen: hazirqi zaman aliy mektebliride yolgha qoyuluwatqan assistént (yardemchi oqutquchi) liq tüzümi13 - esirdila ezherde keng qollinilghan.

Ezher uniwérsitéti uniwérsal uniwérsitét bolup, uningda 26 aliy tetqiqat orgini bar. Hazir misirdiki ezher uniwérsitétida 43 oghul taliplar inisttoti, 18 qizlar inisttoti bolup, hazirgha qeder jem'i 61 inisttot tesis qilin'ghan. Bu inisttotlar misirning her qaysi rayonlirigha jaylashqan. Ezherning her derijilik medrise we'inistitotlirida oquwatqan taliplarning sani dunyada aldinqi qatarda turidu.

Misir döliti 2005 - yilliq yilnamisidiki sanliq melumatlargha qarighanda, ezher qurulghandin tartip 2004 - 2005 - yilighiche bolghan ariliqta ezherde telim alghan taliplar sani 205 milyon 9900 din ashqan. 2004 - 2005 - Yili oquwatqan taliplar sani 101 ming 200 ge yetken. Buning ichide 75 dölettin kelgen chet'ellik taliplarning sani 12 mingdin ashqan. Ezher sistémisidiki mekteb we medrisilerning sani 7100 ge yetken.