Sana'etleshken 20 dölet neziridiki xitay

Süret, 24 - iyun, kanada bash ministiri stefén xarpér xitay prézidénti xu jintawgha sowgha teqdim qiliwatqan körünüsh.

Bu maqalilerning köpinchiside G20 ning dunyadiki aldinqi qatarda turidighan iqtisadi jehettiki küchlük ezasi xitayning dunya mesililirige anche perwa qilmaywatqanliqi, uning sana'etleshken 20 döletning bir ezasigha munasip halda dunya mesililiride aktip rol oynimaywatqanliqi tilgha élin'ghan.
 
Yéqinda kanadada chiqidighan yer shari pochtisi gézitide, aptor mark makkinnonning qelimi bilen yézilghan "xitay G20 din némilerni kütidu" mawzuluq bir parche maqale élan qilindi. Maqalide aptor, "biz sana'etleshken 20 döletning aliy derijilikliridin, siler xitaydin némilerni kütisiler dégen so'alni sorighandin köre,sana'etleshken 20 döletning eng téz yüksiliwatqan qudretlik küchi xitay, 20G din némilerni kütidu dep sorighinimiz yaxshiraq, chünki xitay G20 ge bir ish qilish üchün emes, belki dunyadin bir nersiler élish üchün qatnishiwatidu dep yazghan. Aptor yene maqaliside xitayning kütidighini dunya mesililirige arilishish emes, belki qandaq qilip dunya fondidin köprek yardemni qolgha keltürüsh, qandaq qilghanda dunyani iqtisadi krizistin qutuldurush emes, belki xitay pulining tashqi péréwot qimmitini bir nuqtida saqlap qélish, xitay G20 ning her da'im öz kömichige chogh tartidighan bir ezasi" dep yazghan.

Bu qétim kanadaning toronto shehiride 26 - 27 - iyun künliri ötküzülidighan sana'etleshken 20 dölet aliy derijilikler uchrishishining asasliq küntertipliri ichide xitayni rahetsiz qilidighan bir küntertip bar. U bolsimu, xitay xelq pulining tashqi priwottiki qimmitini munazire qilish we bu heqte bir ünümlük bolghan istratégiye tüzüp chiqishtin ibaret.
 
Ötken hepte, xitay xelq pulining qimmiti mesilisining sana'etleshken 20 dölet aliy derijilikler uchrishishi arqiliq, xelqara küntertipke kilidighanliqidin intayin bi'aram bolghan idi we arqa - arqidin bayanat élan qilip, "xitay pulining qimmiti mesilisining sana'etleshken 20 dölet aliy derijilikler uchrishishida munazire qilinishining héchqandaq ehmiyiti yoq, sana'etleshken 20 dölet bashliqliri uchrishishi xelq pulining qimmiti mesilisini muzakire qilidighan toghra jay emes" dep kéliwatqan idi.
 
Ötken heptining axirlirighiche xitayning mu'awin tashqi ishlar ministiri süy tyenkey, xitay bankisining bashliqi jang taw qatarliqlar arqa ‏ - arqidin bayanat élan qilip, xitayning tashqi péréwot belgilimilirige tashqi küchlerning tosalghuluq qilmasliqini otturigha qoyup, "xelq pulining qimmiti mesilisi xelq'ara jama'et munazire qilidighan mesile emes, xelq pulining qimmiti mesilisi G20 uchrishishining küntertipidin chiqiriwétilishi kérek, 20G xelq pulining qimmiti munazire qilinidighan toghra jay emes, bu mesilini béyjing özi hel qilidu" dep qattiq pozitsiye bildürgen idi.

Xitay terepning bu xil qattiq teleppuzidiki bayanatlirigha qarita ötken jüme küni ottawa terepmu bir bayanat élan qilip, xitay terepning bu naraziliqlirigha qarimay G20 öz küntertipide xitay pulining qimmiti mesilisini dawamliq munazire qilishni saqlap qalidighanliqini we xitay pulining qimmiti istratégiysini tüzüp chiqidighanliqini bildürgen idi.

Amérika pul mu'amile sahesidiki erbaplarmu, G20 xitayning yüen mesilisidiki qélipliship ketken meydanini özgertishtiki yaxshi purset dep qarighan.

Emma, yekshenbe küni xitay terep bir az yumshap, xelq pulining qimmitide azraq tengshesh élip baridighanliqi heqqide bayanat élan qildi. Kanada metbu'atliri yéqinqi künlerdin buyan xitayning öz pozitsiyisini téz özgertiwatqanliqini diqqetke almaqta.

Kanada bash ministiri stefén xarpér we amérika prézidénti barak obamamu, xitayning bu ijabiy yéqinlishishidin ümidlen'genlikini, xitayning bu qararini qarshi alidighanliqini we bu qararning xitay pulining dollargha tégishish qimmitini östürüshte muhim rol oynaydighanliqini bildürdi.

Néme üchün xitay xelq pulining qimmiti mesilisidiki meydanini shunche téz özgertti we shunche qattiq pozitsiyisidin birdinla érip ketti?
 
Közetküchiler, xitayning xelq'ara bazarlardiki eng muhim riqabet üstünlüki hésablan'ghan erzan emgek küchi kozoridin ayrilip qélish girdabigha bérip qéliwatqanliqini munazire qiliwatidu.
 
Kanada metbu'atlirining mulahizilirige asaslan'ghanda, xitayning uzun yillardin buyan dawamlashturup kéliwatqan erzan emgek küchi üstünlükige qarshi, xitayda we xitaydin bashqa 20 dölettiki xitay shirketliride ishlewatqan ishchilarning keng kölemlik ish tashlash heriketliri shuningdek amérika we yawropadiki köpligen döletlerning naraziliqliri xitayni xelq pulining qimmiti mesilisidiki meydanini özgertishke mejbur qilghan sewebler bolushi mumkin iken.
 
Kanada metbu'atliri xitay ishchilirining naraziliq heriketlirini, asiyadiki derijidin tashqiri zor küch hésablan'ghan xitayni, riqabet küchini yoqitishqa sörep kirishi mumkin dep mulahize qilishmaqta.
 
Yéqindin buyan xitaydiki xonda we toyota shirketliride ishleydighan ishchilar eslidiki 170 dollar ayliq ish heqqini 250 dollargha östürüp bérishni telep qilip namayish qiliwatqan bolup, bu xildiki ish tashlash heriketliri xitay ölkiliridin halqip chet'eldiki 20 dölettiki xitay shirketlirige qeder kéngeygen. Bu sewebtin xitay bezi ölkilerdiki ishchilarning ma'ashini östürüp bérishke mejbur bolghan.
 
Amérika 2 yildin buyan, xitayning yüenning tashqi priwottiki qimmitini kontrol qiliwtqanliqigha izchil naraziliq bildürüp kéliwatqan bolup, amérikidiki ishsizliqning sewebinimu shuningdin körüp kelgen idi.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.