Gorbachéf yigirme yil burunqi weqelerni eslep yéngi pikir otturigha qoydi

8‏-Ayning 19-küni moskwada bir muxbirlar yighini échilghan. Bu yighinda, sabiq sowét ittipaqi prézidénti, démokratik islahat élip bérishta sherep qazinip nobél tinchliq mukapatigha érishken mixa'il gorbachéf buningdin yigirme yil burun sabiq sowét ittipaqida yüz bergen weqelerni eslep, özining yéngi köz qarashlirini otturigha qoydi.

Moskwada bügün échilghan bu muxbirlar yighini, del 1991‏-yili 8‏-ayning 19-küni sabiq sowét ittipaqi gumran bolush aldida turghanda, esheddiy kommunistlar sowét ittipaqini saqlap qélish üchün herbiy özgirish qilip, hakimiyetni tartiwalmaqchi bolghan kün'ge toghra kelgen. Yigirme yil burunqi bügünki künde, yeni sowét ittipaqida islahat élip bérish kélishimi imzalinishtin bir kün burun, esheddiy kommunistlar herbiy özgirish qilish üchün heriketke atlan'ghan. Gorbachéf qara déngizdiki bir aramgahida nezerbendke élin'ghan.

Emma shu küni, eyni waqittiki rusiye fédiratik jumhuriyitining bashliqi boris yéltsin démokratini qizghin söyidighan xelq ammisini seperwer qilip, parlamént binasigha tutushidighan yollarning hemmisige tosuq qoyghanliqi üchün, shu kündiki kommunist isyani tosuqlardin bösüp ötelmey emelge ashmighan. Netijide sowét ittipaqida islahat élip bérish kélishimi del waqtida imzalinip, rusiye musteqil bolghanliqini jakarlighan. Bu, bashqa jumhuriyetlerningmu musteqil bolushigha türtke bolghan. Shuningdin kéyin sowét ittipaqi biraqla gumran bolghan. Weqedin kéyin, esheddiy kommunistlar herbiy özgirish qilidighan tanka, bruniwiklar tosuqlarni buzup ötüshke urun'ghan. Eyni waqitta, tankilarni wujudi bilen tosqan, tanka zenjirige yögilip sörilip yürüp hayatidin ayrilghan qehrimanlar üchün xatire munari tiklen'gen idi.

B b s ning bayan qilishiche, moskwada bügün échilghan bu muxbir yighinida, gorbachif eyni waqittiki sowét kommunist partiyisi, eyni waqitta sowét ittipaqida yüz bergen ghayet chong özgirish, hazirqi rusiye prézidénti wéladimir putin we dunyada téxiche mustebitliktin waz kechmigen xitay kommunist partiyisi qatarliq témilarda soralghan so'allargha jawab bergen. Gorbachéfning bügün moskwada échilghan muxbirlar yighinida qilghan süzining mezmunliri wolt stérit zhurnili, hindistan xewerliri qatarliq xelq'arada oqurmenliri eng köp gézitlerdimu herxil témilarda élan qilindi. Emma bu heqtiki xewerlerni xitayning dölet ichidiki uchur wasitilirining héchqaysi basmidi.

Wolt stérit zhurnilida bayan qilinishiche, gorbachéf sowét ittipaqi gumran bolghandin kéyin xelq saylighan rusiye prézidénti yéltsindin kéyin, 2000-yili rusiye prézidénti bolghan, eslidiki sowét ittipaqi k g b sining kapitan mayori, eyni waqittiki islahatni “Sowét ittipaqining gumran bolghanliqi 20‏-esirdiki eng chong gé'opolitikiliq balayi'apet” dep qarighan wéladimir putin heqqide toxtalghanda, biz hazir wéladémir putin sabiq sowét ittipaqining kona yoligha qaytiwatqan dewrde yashawatimiz, dégen.

En'gliyide chiqidighan “Muhapizetchi” gézitining bayan qilishiche, gorbachifning moskwada bügün échilghan muxbirlar yighinida éytishiche, ö eyni waqitta sowét ittipaqi kommunist partiyisining bash sékritarliqidin istépa béripla qutulmay, belki hoquq tutuwatqan waqittila kommunist partiyini üzül-késil yoq qiliwetken bolsa, hazirqidek iqtisadiy qalaymiqanchiliq chiqmasliqi mumkin idi. Emma gorbachéf bu mesilini hés qilghanda, alliqachan nezerbendke élinip qalghan.

Moskwada bügün échilghan muxbir yighinida gorbachif, sowét ittipaqidin ibaret kommunizm qorghini gumran bolghandin kéyin, pütün dunyada xitay bashchiliqidiki bir nechchila kommunizm döliti qalghanliqi, bularning teqdiri buningdin kéyin qandaq bolidighanliqi heqqide soralghan so'allargha jawab bergende, xitayda islahatni yolgha qoyidighan waqit barghanséri yéqinlap qaldi, dégen.