Русийә қошунлири чекинишкә башлиди

Сүрәттә, 11 - авғуст күни, давамлишиватқан оссиетийә урушида, русийә армийиси тәрипидин пачақлап ташланған грузийә танкиси.

 Русийә бесим астида қошун чекиндүрди

Келишим бойичә русийә оз қошунлирини грузийидин елип чиқип кетиши керәк иди. Бирақ, чәтәл вә грузийә көзәткүчи лири русийиниң техи әскәр чекиндүрмигәнликини тәнқид қилған. Ройтерисниң хәвәр қилишичә, саркозий медведевдин келишимгә риайә қилип, қәтий түрдә қошунлирини елип чиқип кетишни, әгәр ундақ болмиғанда еғир ақивәт келип чиқидиғанлиқини тәкитлигәндә медведев дүшәнбидин етибарән қошун чекиндүридиғанлиқини билдүргән. Америка, германийә рәһбәрлириму русийиниң қошун чекиндүрүшини тәләп қилған.

Б б с ниң хәвәр қилишичә, русийә қошунлири дүшәнбә күни чекинишкә башлиған болсиму, лекин русийә баш қоманданлиқ шитабиниң бир қомандани әгәрдә һөкүмәт тәрәп қошулса, русийиниң йәнила грузийигә тәвә мәлум бир җайда русийә һәрбий базиси қуруп, 4 миң әтрапида тинчлиқ сақлаш қисимлирини турғузуши мумкинликини әскәрткән. Грузийиликләрму русийиниң бирақла өз қошунлирини елип чиқип кетишигә ишәнмәйдиғанлиқини изһар қилишқан иди. Президент сакашивели грузийиниң русийигә бир ғерич йериниму бәрмәйдиғанлиқини тәкитлигән. Америка авазиниң йезишичә, америка президенти җорҗ бушму русийиниң җәнубий ассетийә вә абхазийидин ибарәт икки җайни мустәқил қилип айриветишни ойлашмаслиқи лазимлиқини тәкитлигән болуп, америка башлиқ ғәрб дөләтлири грузийиниң парчилинишини қоллимиған.

Кона қәртниң йеңидин ойнилиши

Грузийә тәвәсидики абхазийә билән җәнубий ассетийә грузийә мустәқил болған вақитлардила мустәқил болуш үчүн һәрикәт қилған болуп, бу икки җай биваситә русийә билән қошна. Ленин вә сталинларму өткән әсирниң 20 - 30 - йиллирида грузийиниң хәритисини бекиткәндә, бир пүтүн ассетин миллитини иккигә айрип, ассетинларниң бир қисимини грузийә тәвәсидә қалдуруп, уларға аптоном област, йәнә бир қисимини русийә тәвәсидә қалдуруп, уларға аптоном җумһурийәт қуруп бәргән. Униңдин башқа йәнә абхазларғиму аптоном җумһурийәт қуруп бәргән болуп, бу икки җай әзәлдинла грузийиниң мурәккәп вә аҗиз нуқтиси болуп кәлгән иди.

Тәһлилчиләр грузийә мустәқил болуп, бу дөләттә русийигә қарши милләтчилик күчәйгәндә һәмдә русийә тәсирини сиқип чиқириш һәрикәтлири әвҗи алғанда, русийиниң мәзкур җайларни қоллап, тиблисқа қарши қойғанлиқини оттуриға қоюшиду. Нөвәттә, ассетинларниң көпинчисиниң қолида русийә паспорти бар. Сакашивели һакимийәткә чиққандин кейин ғәрб билән қоюқ мунасивәт орнитип, русийә билән көп җәһәтләрдин риқабәтлишип қалған һәтта нато ға киришкә һәрикәт қилған иди.

Русийә немә үчүн һуҗум қозғиди?

Русийиниң уруш қозғишидики түп сәвәбләр һәққидә америка авазида тохталған ғәрблик мулаһизичи арил коен русийиниң кавказийидин бәш мәқсәтни көзлигәнликини шәрһиләйду. Униң қаришичә, биринчи русийә грузийини җәнубий ассетийидин пүтүнләй сиқип чиқиришни көзлигән болуп, буниңға еришкән. Иккинчидин сакашивелини йоқитиш. Үчинчидин грузийидин өтидиған нефит вә газ туруба йоллирини өз қолиға елиш һәмдә қазақистан нефит мәнбәлиридин қара деңиз бойидики портларғичә болған тәминат түзүмигә хоҗайинлиқ қилиштин ибарәт.

Булардин башқа йәнә русийиниң грузийигә һуҗум қилиш арқилиқ нато ға киримән дәватқан украинийигә шуниңдәк ғәрб билән иттипақлишиватқан оттура асия енергийә дөләтлиригә өзини көрситип қойғанлиқиму пәрәз қилинмақта.

Омумән, русийиниң бу қетимқи уруш арқилиқ сакашивелини йиқитип, униң орниға бир русийәпәрәс грузин һөкүмитини чиқиришни мәқсәт қилғанлиқи көпинчә көзәткүчиләр тәрипидин тәһлил қилинмақта. Бирақ, буниңға сакашивелиниң иттипақдашлири америка вә явропа иттипақи йол қоймиди. Ундақта, немә үчүн русийә ғәрбниң тәлипигә бинаән уруш тохтитишқа мақул болуп қалди? арил коенниң қаришичә, буниң үч хил сәвәби бар. Униң қаришичә, әгәрдә русийә ғәрб билән дүшмәнләшсә, биринчидин униң дуня сода тәшкилатиға кириш йоли тосилиду, иккинчидин сәккиз санаәтләшкән дөләтләр тәшкилатидин чиқирилип кетәлиши мумкин , үчинчидин хәлқара җәмийәтниң 2012 - йили қишлиқ олимпикни русийидә өткүзүш қарарини бикар қилиши мумкин. Русийиниң мана мушу нуқтиларни нәзәргә елип, уруш тохтитиш вә қошун чекиндүрүшкә мақул болғанлиқ еһтималлиққа йеқин.

Грузийә - русийә тоқунуши тәһлилчиләргә түрлүк қиясларни ата қилди. Әлвәттә, русийиниң путин - медведев дәвригә тез тәрәққи қиливатқанлиқи һәмдә сабиқ совет иттипақиниң тәсир күчини әслигә кәлтүрүшкә тиришиватқанлиқи омумлашқан йәкүн. Русийә бу уруш арқилиқ өзиниң йәнила явро - асиядики әнәниви қудрәтлик күч икәнликини, дуня вә район мәсилилирини һәл қилишта русийини қайрип қоюшқа болмайдиғанлиқидин бишарәт бәргән болса керәк.