Gü'entanamodiki Uyghurlargha yoruq dunya körünmekte

Qirghizistanning béshkek shehiride ilmiy xizmet bilen shughulliniwatqan misirliq yazghuchi fatime ibrahim menufi xanim Uyghurlargha yéqindin köngül bölüp kéliwatqan yazghuchilardin biri bolup, uning maqaliliri ereb dunyasidiki meshhur gézit, jurnallarda, xususen kuweyttin chiqidighan " el mujteme" jurnilida shundaqla éntérnét torlirida élan qilinip kelmekte.
Muxbirimiz ömerjan toxti
2009.06.16

Fatime ibrahim menufi xanim mundin burun Uyghurlar we ularning ana wetini heqqide köpligen qimmetlik maqalilarni yazghan idi. " Uyghurlarning kélip chiqishi ", " sherqiy türkistan'gha islamning kirishi", " shangxey ittipaqining arqa körünüshi"," Uyghurlar duch kéliwatqan paji'eler"," gü'entanamodiki Uyghurlar " dégen mawzularda yazghan maqaliliri islam dunyasida keng qollashqa ériship kelgen idi.

2009 - Yili 13 - iyun küni uning " gü'entanamodiki Uyghurlargha yoruq dunya körünmekte" dégen témidiki maqalisi"el hayat" gézitide élan qilin'ghan bolup, ereb dunyasidiki éntérnét torliri bu maqalini arqa - arqidin torlirida élan qilishqa bashlighan.

Yazghuchi fatime ibrahim menufi xanim maqaliside mundaq dep yazidu:" ikki yildin köprek waqittin biri gü'entanamo türmisidiki 17 neper Uyghurni qutquzush we ularni insan heqlirige hörmet qilidighan, erkin döletlerdin birersige orunlashturush heqqidiki telepler, insanperwerlik hés - tuyghuliridin kötürülgen awazlar hemmila yerde yangrap kelgen bolsimu, mundin burun albaniye hökümiti 5 neper Uyghurni dölitige qobul qilghinidin bashqa, hazirghiche qalghan 17 neper Uyghurni qobul qilidighan dölet otturigha chiqmighan idi. Melumki, gü'entanamodiki Uyghurlar 2002 - yili afghanistandin xataliq bilen tutup kélin'genler bolup, ular eslide, dölitidiki jebir - zulum tüpeyli qoshna döletke hijret qilishqa mejbur bolghan, térrorluq bilen héchqandaq alaqisi bolmighanliqi ispatlan'ghan, bigunah Uyghurlar idi. Ular emdila afghanistan'gha chiqip, aram alay dep turghan waqtida, amérikining elqa'ide we taliban'gha qarshi urushi bashlan'ghan, ular pakistan'gha qéchip bérip, shu jayda panahlinishqa mejbur bolghan bolsimu, pakistan eskerliri ichidiki bir tiyin üchün adem béshini satidighan bir qisimliri köp miqdarda pul élish bedilige yalghandin bu Uyghurlarni elqa'idening ezaliri süpitide, amérika qoshunlirigha sétiwetken idi."

Gü'entanamu türmisidiki Uyghurlar gunahsiz idi

Yazghuchi maqaliside yene mundaq dégen:" gü'entanamo türmisige tutup kélin'gen bu Uyghurlar nurghun qiyinchiliqlarni we zor künlerni bashliridin kechürgendin kéyin, ularning gunahsizliqi ispatlinip, ularni qoyup bérish qarari chiqqan bolsimu, ular hazirghiche bu türmidin qutulalmighan idi. Buningdiki seweb shuki, amérika hökümiti bu Uyghurlarni xitaygha qayturup bérishni xalimaydu. Chünki ularni xitay dölitidek ölüm jazasi bar bir döletke tapshurup bérishning özi ularni öltürgenlik hésablinidu. Shunga amérika hökümiti bu 17 neper Uyghurning hayatini kapaletlendürüsh üchün ularni erkin döletlerning qobul qilishini kütken idi."

Obama qolgha keltürgen netijilerdin biri Uyghurlargha qilghan ghemxorliqidur

Yazghuchi fatime ibrahim maqaliside yene mundaq dégen :" obama gü'entanamo türmisini yapidighanliqini sözlep, tunji ishi Uyghurlarning ishi boldi. Obama da'iriliri gü'entanamodiki Uyghurlarni hör döletlerdin birsige orunlashturush üchün küch chiqiriwatqan mushu peytlerde, xitay hökümiti mezkur Uyghurlarni qayturup bérishini telep qilmaqta. Amérika gü'entanamodiki Uyghurlarni xitaygha hergiz qayturup bermeydighanliqini burunla éniq jakarlighan idi. 4 Neper Uyghurni palaw dölitining qobul qilishqa hazir bolghanliqi obama siyasitining awwalqi ghelibiliridin biri boldi we gü'entanamodiki qalghan Uyghurlar üchün chiqish yoli hazirlan'ghan boldi. Dunyadiki hör döletlerning bu Uyghurlarnimu dölitige qobul qilip, ularni wetensizlik derdidin qutquzushini arzu qilimen. Chünki gü'entanamo türmiside qalghan Uyghurlarmu hör döletlerning méhribanliqini we insaniy hésdashliqini kütüp turmaqta. Uyghurlar ming yildin köprek waqittin biri musulman xelq. Ular musulman döletlerningmu qérindashlarche yardimige muhtaj."

Qatarning" el jezire" téléwizor qanili 14 - iyun künidiki anglitishida, obamaning qolgha keltürüshke bashlighan ijabiy netijiliri heqqidiki xewiride, gü'entanamo türmisidiki 4 neper Uyghurning hör dunyagha chiqish aldida turuwatqanliqini bayan qilip mundaq dédi:" amérika hökümiti heqiqiy tinchliqni emelge ashurushni asasliq istratégiyisi qilghan halda, yéngi dewrge ötken boldi, gü'entanamo türmisidiki Uyghurlardin bezisining azadliqqa érishkenliki bu siyasetning emeliy ipadiliridin biri sanilidu."

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.