Gumidiki weqege a'it tepsilatlar mexpiy tutulmaqta
2011.08.23
Aldinqi peyshenbe küni yeni 20-chésla xotenning guma nahiyisige qarashliq sanju yézisida yüz bergen zeherlinish weqeside 200 din artuq adem zeherlen'gen we 11 adem ölgen idi. Bu kishiler sanju baziridiki bir lengpungxanidin lengpung yégenliki we u lengpungchining achchiqsüyini ishletkenliki üchün zeherlen'gen. Tünügün igiligen uchurlirimizdin, bu bazadiki lengpungchining shu yézidiki Uyghurlar eng köp lengpung yeydighan orunluqi, peyshenbe küni shu lengpungchida lengpung yégen nurghun kishining qattiq qorsaq aghrish, bash qéyish, qusush qatarliq alametler bilen yéziliq doxturxanigha barghanliqi, yéziliq doxturxanidin ehwali éghir bolghanlarni nahiyilik doxturxanigha yötkigenliki éniqlan'ghan idi. Bügün igiligen uchurlirimizda, bezi kishilerning doxturxanigha bérishqimu ülgürmeyla öyide jan üzgenliki we bezi kishilerning xoten wilayetlik doxturxanida héléhem qutquzuluwatqanliqi melum boldi.
Xitay axbarat wasitiliri weqege alaqidar tarqatqan uchurida zeherlinishke seweb bolghan achchiqsuning adette aptomobillarning tonglap qélishining aldini élish üchün ishlitidighan suyuqluq toshulghan baklarda toshulghanliqtin, zeherlinishke seweb bolghanliqini éytqan bolsimu, emma zeherlinishke seweb bolghan we bir qanche sa'ettila jan alidighan bu ötkür ximiyiwilik maddining zadi némilikini éniq ashkarilimay kelmekte. Biz bügün guma nahiyilik doxturxanigha téléfon qilghinimizda xitay da'irilirining weqege alaqidar tepsiliy melumatlarni doxturlardinmu mexpiy tutuwatqanliqi melum boldi.
Téléfonni alghan nöwetchi doxtur bizge hazir weqege alaqidar barliq uchurlarning xoten wilayetlik hökümetke ketkenliki, bularning mexpiy tutulidighanliqini éytti.
Nöwette xitay da'irilirining weqege alaqidar tepsilatlarni mexpiy tutushi hem gumidiki xelq arisida türlük söz-chöcheklerning yéyilishigha seweb bolghan bolsa hem chet'ellerdiki Uyghur pa'aliyetchiliri arisida naraziliq peyda qilmaqta. Ular musteqil bir sehiye orginining gumidiki bu zeherlik achchiqsuni tekshürüshini telep qilmaqta. Shinxu'a agéntliqi ilgiri sürgen aptomobillarning tonglap qélishining aldini alidighan bu xil suyuqluq adem jénigha zamin bolamdu? biz buninggha jawab tépish üchün amérika kolombiye uniwérsitétining tébbiy penler doktori memtimin ependidin soriduq. U adette xelq'ara ölchem boyiche alghanda bundaq suyuqluqning ademning jénini alghudek derijide zeherlik bolmaydighanliqini éytti.
Bügün istansimizning gu'angdung bölümining gumidin igilishiche, sanju baziridiki bu lengpungchi xotendiki melum bir kichik achchiqsu zawutining achchiqsüyini ekélip ishletken bolup, bu achchiqsu zawuti achchiqsu toshushqa ishletken baklar hemmisi shendungdiki bir ximiye zawutigha a'it baklar iken. Weqe yüz bergendin kéyin xoten hökümet da'iriliri derhal uqturush tarqitip, barliq tungluq achchiqsu satidighan orunlarni péchetligen. Ashxanilargha kirip, ular tamaq etkende ishlitidighan achchiqsularning oxshash yerdin kelgen-kelmigenlikini tekshürgen. Bügün boshunda tarqalghan xewerlerde, xitayning gu'angdung ölkisidimu zeherlik achchiqsularning bayqalghanliqi xewer qilindi. Közetküchiler, gumidiki weqening nurghun so'allarni peyda qilidighan bir sirliq weqe bolush bilen birlikte, xitay hökümitining yémeklikler bixeterliki mesilisidiki mes'uliyetsizlikini yene bir qétim ispatlaydighan bir weqe ikenlikini éytip, gumidiki weqede xitay sehiye tarmaqlirining qattiq mes'uliyiti barliqini éytmaqta.
Sanju yézisidiki bu weqe ruqiye ablet isimlik bir uniwérsitét oqughuchisi, patigül metréhim isimlik bir yéza kadiri qatarliq 11 kishining jénigha zamin boldi.