Уйғур һаҗи намзатлири қаттиқ бесимға дуч кәлмәктә

• Мухбиримиз әқидәниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

2006 – Йили 9 - январ күни мусулманлар мәккиниң ғәрбий җәнубидики арафат теғиға ямашмақта. Гәрчә хитай даирилири пуқралириниң диний әркинликтин бәһриман болуватқанлиқини ейтип келиватқан болсиму, пакистандики сәуди әлчиханиси хитай даирилириниң уйғур һаҗи намзатлириға виса бәрмәслик һәққидә бесим ишләткәнликини билдүрмәктә. AFP

Уйғурларниң диний әркинликиниң, хитай һөкүмити тәрипидин түрлүк васитилар арқилиқ қаттиқ контрол қилиниватқанлиқини тәкитләп келиватқан хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилатлири болупму нөвәттә уйғурларниң һәҗ қилиш қийинчилиқиға дуч келиватқанлиқини билдүрмәктә.

Ислам динидики муһим бәш пәризниң бири һесабланған һәҗ қилиш паалийити, мусулманлар үчүн интайин улуғ вә шәрәплик бир вәзипә болуп, һәр қандақ бир мусулман өзиниң һәҗ қилиш арзуйиға йетишни үмид қилиду.

Хитай һөкүмити, уйғурларниң һәҗ қилишиға чәклимә қоюп, йилиға чәклик сан бекитиш арқилиқ, наһайити аз бир қисим кишиләрниң һәҗ қилишиға йол қойиду. Шуңа һөкүмәтниң һәҗ қилиш имтиязиға еришәлмигән уйғурлар көп иқтисад вә җапалиқ йоллар билән, һәҗ қилиш мәқситини ишқа ашуруш үчүн тиришчанлиқ көрситип, пакистан, дубәй вә түркийә қатарлиқ дөләтләргә чиқип, һәҗ визисини елиш йолини издәп кәлмәктә. Бирақ хитай, өз хираҗити билән һәҗ қилишни арзу қилған һәҗ намзатлирини, кәйнидин қоғлап йүрүп, уларниң һәҗ паалийитини тосмақта икән.

Инкасларға қариғанда, бу йилму хитай даирилири мәхсус адәм тәйинләп, юқирида тилға елинған дөләтләргә шәхси хираҗити билән чиққан һаҗи намзатлириниң қайтип кетишини, әгәр дәрһал қайтип кәтмисә қаттиқ җазаға тартилдиғанлиқи һәққидә бесим ишләткән.

Биз бу һәқтики инкаслар тоғрисида мәлумат игиләп беқиш үчүн, пакистандики қәшқәр рабатқа телефун урдуқ. Қәшқәр рабаттин бизгә мәлумат бәргән икки киши, һәқиқәтән һазир хитай бихәтәрлик хадимлириниң һәтта, һаҗи намзатлириниң аилисигә бесим ишлитиш арқилиқ, қайтип кетишкә мәҗбурлаватқанлиқини ейтип бәрди.

Уйғурларниң милли рәһбири, кишилик һоқуқ паалийәтчиси рабийә қадир ханим зияритимизни қобул қилип, уйғурларниң һәҗ қилишқа охшаш диний әркинликидин мәһрум қилиниватқанлиқини билдүрди.