Uyghur haji namzatliri qattiq bésimgha duch kelmekte


2006.09.27

hej-arafat.jpg
2006 – Yili 9 - yanwar küni musulmanlar mekkining gherbiy jenubidiki arafat téghigha yamashmaqta. Gerche xitay da'iriliri puqralirining diniy erkinliktin behriman boluwatqanliqini éytip kéliwatqan bolsimu, pakistandiki se'udi elchixanisi xitay da'irilirining Uyghur haji namzatlirigha wisa bermeslik heqqide bésim ishletkenlikini bildürmekte. AFP

Uyghurlarning diniy erkinlikining, xitay hökümiti teripidin türlük wasitilar arqiliq qattiq kontrol qiliniwatqanliqini tekitlep kéliwatqan xelq'ara kishilik hoquq teshkilatliri bolupmu nöwette Uyghurlarning hej qilish qiyinchiliqigha duch kéliwatqanliqini bildürmekte.

Islam dinidiki muhim besh perizning biri hésablan'ghan hej qilish pa'aliyiti, musulmanlar üchün intayin ulugh we shereplik bir wezipe bolup, her qandaq bir musulman özining hej qilish arzuyigha yétishni ümid qilidu.

Xitay hökümiti, Uyghurlarning hej qilishigha cheklime qoyup, yiligha cheklik san békitish arqiliq, nahayiti az bir qisim kishilerning hej qilishigha yol qoyidu. Shunga hökümetning hej qilish imtiyazigha érishelmigen Uyghurlar köp iqtisad we japaliq yollar bilen, hej qilish meqsitini ishqa ashurush üchün tirishchanliq körsitip, pakistan, dubey we türkiye qatarliq döletlerge chiqip, hej wizisini élish yolini izdep kelmekte. Biraq xitay, öz xirajiti bilen hej qilishni arzu qilghan hej namzatlirini, keynidin qoghlap yürüp, ularning hej pa'aliyitini tosmaqta iken.

Inkaslargha qarighanda, bu yilmu xitay da'iriliri mexsus adem teyinlep, yuqirida tilgha élin'ghan döletlerge shexsi xirajiti bilen chiqqan haji namzatlirining qaytip kétishini, eger derhal qaytip ketmise qattiq jazagha tartildighanliqi heqqide bésim ishletken.

Biz bu heqtiki inkaslar toghrisida melumat igilep béqish üchün, pakistandiki qeshqer rabatqa téléfun urduq. Qeshqer rabattin bizge melumat bergen ikki kishi, heqiqeten hazir xitay bixeterlik xadimlirining hetta, haji namzatlirining a'ilisige bésim ishlitish arqiliq, qaytip kétishke mejburlawatqanliqini éytip berdi.

Uyghurlarning milli rehbiri, kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanim ziyaritimizni qobul qilip, Uyghurlarning hej qilishqa oxshash diniy erkinlikidin mehrum qiliniwatqanliqini bildürdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.