Uyghur hajilarning sepiri pakistanda xitay da'irilirining tosalghusigha uchridi

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

2003-Yili séntebirde, Uyghur musulmanlar héytgah meschitide ibadet qilmaqta. Xelq'ara teshkilatlar, xitay hökümitining Uyghurlarning diniy erkinlikini boghiwatqanliqini eyiblep kelmekte.

Bu yilqi ömür hej pa'aliyiti we hej ibaditige ülgürüsh üchün se'udi erebistan'gha mangghan we pakistanda wiza alalmay sepirini dawamlashturushqa amalsiz qalghan Uyghur hejichilarning ehwalida hazirghiche özgirish bolmidi. Ularning weziyiti "yurtigha qaytip kétishke étiqadi yol qoymaydighan, lékin sepirini dawamlashturushqa amalsiz qalghan" ehwalgha chüshüp qaldi.

Xitay da'iriliri se'udi elchixanisigha Uyghurlargha wiza bermeslik telipini qoyghan

Pakistan'gha toplan'ghan hejichilerning sani az dégende 3000 etrapida bolushi mumkin. Lékin bu yerdiki bezi muhajirlarning perez qilishiche, wiza élishni kütüp yatqan Uyghur hejichilarning sani az dégende 5000 gha yétidiken. Uyghur hejichilarning eskertishiche, ularning "yigha - zarisigha yer - jahan érip kétip barghan bolsimu", lékin anglaydighan adem chiqmighan. Ismini ashkarilashni xalimaydighan bir hejichi muxbirimizgha " xudadin telep qilmaqtin bashqa amalimiz qalmidi " deydu.

Se'udi erebistan elchixanisi hazirghiche Uyghur hejichilerge wiza bérishni ret qilish siyasitide ching turmaqta. Ular xitay elchixanisi Uyghur hejichilerge wiza bérilse bolidu démigüche, wiza bérelmeydighanliqini bildürgen. Se'udi erebistan elchixanisining bash konsuli awad el- eseri, hajichilarning wekillirini qobul qilghanda pakistandiki xitay elchixanisining se'udi da'iriliridin Uyghur hejichilargha wiza bermeslikni telep qilghanliqini ashkarilighan. Lékin xitayning pakistanda turushluq bash elchisi jang chünshyang charshenbe küni Uyghur hejichilerning wekillirini qobul qilghanda se'udi erebistan elchixanisigha wiza toghrisida bésim ishletkenlikini ret qildi.

Xitay da'irilirining "junggu" puqralirigha qilghan mu'amilisi

Pakistandiki weziyettin xewerdar bir Uyghur muhajirning ashkarilishiche, xitay bash elchisi hejichilerning wekillirige se'udi erebistan elchixanisini wiza bérishke mejburliyamaydighanliqini we hejichilerning yurtigha qaytip kétishini telep qilghan. Ismini ashkarilashni xalimaydighan bu zat, xitay elchixanisining wekillerge tehdit salghanliqini bildürdi.

Biz islam'abadtiki xitay elchixanisigha téléfon qilip ehwalni igileshke tirishqan bolsaqmu, lékin téléfonimizni alidighan adem chiqmidi.

Bu zatning eskertishiche, nöwette özlirini aptonom rayonluq diniy ishlar idarisining xadimliri, dep atiwalghan kishiler rawalpindiki Uyghur jama'et erbaplirigha hejichilerni qaytip kétishke ündesh toghrisida xizmet ishlimektiken. Yuqirida ziyaritimizni qobul qighan hejichining eskertishiche, xitay elchixanisi hejichilerge wekil bolup elchixana bilen sözleshkili barghan kishilerni "gep qilmas" qiliwetken.

Uyghur hejichilerning köpchiliki yashan'ghan kishilerni asas qilghan bolup, bu ehwal seper üstidiki hejichiler ichide ölüm - yitim weqelirining yüz bérish ihtimalini keltürüp chiqarmaqta.

Buningdin bir qanche kün ilgiri hej wizisi alalmighan bir Uyghur hejichi rawalpindida wapat boldi. 45 Yashlarning qarisini alghan bu kishi yürek késili qozghilip kétip wapat bolghan. Gerche se'udi erebistan elchixanisi Uyghur hejichilerge wiza bérishni ret qilghan we xitay elchixanisi hejichilerning yurtigha qaytip kétishini telep qilghan bolsimu, lékin hejichiler diniy perhizni ada qilmighiche yurtigha qaytip kétishke razi emes.

Yuqirida ziyaritimizni qobul qilghan hejichi zat, gerche qolida xitay pasporti bolsimu, lékin xitay elchixanisigha qorqup baralmaywatqanliqini bildürdi.

Yuqirida ziyaritimizni qobul qilghan hejichi zat, gerche qolida xitay pasporti bolsimu, lékin xitay elchixanisigha qorqup baralmaywatqanliqini bildürdi.

UAA Xitay we se'udining siyasitige étiraz bildürdi

Pakistandiki hejichilerning weziyiti chet'eldiki Uyghur teshkilatlirining diqqitini qozghighimaqta. Merkizi washin'gtondiki amérika Uyghur jem'iyiti peyshenbe küni bayanat élan qilip, xitay elchixanisining Uyghur hejichilerge tutqan pozitsiyisini eyiblidi.

Amérika Uyghur jem'iyiti bayanatta "xitay hökümiti se'udi erebistan wizisigha xitayda iltimas qilishni telep qilishta buni Uyghur hejichilerning se'udi erebistan'gha bérishini kontrol qilishning bir yoli, dep qarighan bolushi mumkin, " deydu.

Weqedin xewerdar kishilerning ashkarilishiche, xitay elchixanisi Uyghur hejichilerge hazirche xitaygha qaytip kétip, kéler yili hej ömiki bilen chiqishni yaki hej wizisige xitayda iltimas qilishni telep qilghan. Bash elchi jang chünshyang, xitayning se'udi erebistan hökümiti bilen 3 - döletke chiqip hejge barmaqchi bolghan xitay puqralirigha wiza bermeslik toghrisida kélishimi barliqini bildürgen.

Uyghur kishilik hoquqi yitekchisi rabiye qadir, "xitay hökümiti Uyghur musulmanlirining islamdiki besh perhizning biri hej ibaditini ada qilishigha yol qoyushi kérek, " dep körsetti. Rabiye qadirning eskertishiche, u se'udi erebistan elchixanisi, tashqi ishlar ministiri, rabutul islam we amérikidiki islami teshkilatlargha xet yézip, Uyghur hejichilerning ehwalni melum qilghan we ularning Uyghur hejichilerge wiza bérish toghrisida se'udi hökümitige bésim ishlitishini telep qilghan. Rabiye qadir, "biz pakistandiki se'udi erebistan elchixanisining Uyghur musulmanlirigha hayatidiki bu arzusini bija keltürüsh üchün wiza bérishni telep qilimiz, " deydu. (Erkin)