Heptilik xewerler ( 12 - iyuldin 18 - iyulghiche)

 Prézidént jorj bush nutuq sözlep, Uyghurlar qatarliq mustebit tüzüm astida, diniy erkinlikidin mehrum qalghan insanlargha hörmet bildürgen

14 - Iyul küni xelq'ara diniy erkinlik qanuni élan qilin'ghanliqining 10 yilliqini xatirilesh küni prézidént jorj bush nutuq sözlep, hazir dunyaning bir qisim jayliridiki mustebit tüzüm astida, diniy erkinlikidin mehrum qalghan hem diniy étiqad hoquqliri dexli - terüzge uchrawatqan insanlargha hörmet bildürgen.

Jorj bush, ene shundaq diniy hoquqliridin mehrum qalghan milletlerni sanap, tibet we Uyghurlarni tilgha aldi hem Uyghurlar heqqide mundaq dédi: " biz xitayda diniy erkinlik üchün izdiniwatqan ashu kishilerni unutmaymiz, biz yene Uyghur musulmanlirigha oxshash öz azadliqi üchün tirmishiwatqan ashu kishilerge éhtiram bildürimiz. Men rabiye qadir bilen körüshüsh sheripige muyesser boldum."

Uyghur diniy we insan hoquqi pa'aliyetchiliri prézidént bushning bu sözini özlirining pa'aliyetlirige jümlidin Uyghurlargha bérilgen eng yuqiri baha dep hésablashta.
Prézidént bush nutqida diniy erkinlik hoquqining kishilik hoquq qanunning birinchi maddisi ikenlikini otturigha qoyup: "ular bir insanning eng eqelliy hoquqining: özi muwapiq dep tonughan öz ilahigha choqunush hoquqi ikenlikini tonup yetken" dédi.

U yene mundaq dédi: "yene nurghunlighan döletlerde erkinlikni ipadilesh, mustebitlik, sebrisizlik we zulmet bilen jimiqturulup kelmekte. Shunga on yil ilgiri dölet mejlisi ezaliri, diniy rehberler we kishilik hoquq pa'aliyetchiliri, diniy erkinlikni yer sharining her bir bulung pushqaqlirighiche kéngeytish üchün bir yerge yighilghan idi. Xelq'ara diniy erkinlik qanuniy ularning tirishchanliqining mehsulidur."

Amérika dölet mejliside Uyghur medeniyet küni pa'aliyiti ötküzüldi

Amérika dölet mejlisining kishilik hoquq guruppisi bilen amérika Uyghur birleshmisi we xelq'ara Uyghur kishilik hoquq fondi jemiyiti birlikte 16 ‏ - iyul küni, amérika dölet mejlisi binasida 2 ‏ - qétimliq Uyghur medeniyet küni pa'aliyiti ötküzdi.

Birinchi qétimliq pa'aliyet ikki yil ilgiri 15 - martta ötküzülgen hemde dölet mejlis ezasi tom lantos ependi nutuq sözligen idi. Bu qétim medeniyet künining échilish murasimida dölet mejlisi kishilik hoquq guruppisining diréktori xans ependi söz qilip, Uyghurlarning medeniyet künini tebriklidi. Échilish murasimida yene Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim söz qilip, amérika hökümitige rehmitini we mezkur pa'aliyetni bashlap bérip, wapat bolghan lantos ependini esleydighanliqini tekitlep ötti.

Medeniyet küni pa'aliyiti Uyghurlarning milliy kiyimliri, yémek - ichmekliri we milliy naxsha - usulliri namayen qilin'ghan bolup, amérikining dölet mejlisi, tashqi ishlar ministirliki we bashqa munasiwetlik teshkilatlardin kelgen erbablar, amérikiliq Uyghur mesilisi tetqiqatchiliri Uyghur ta'amliri hem Uyghur usulliridin hozur élishti.

Dölet mejlisidiki bu pa'aliyetke washin'gton etrapi we bashqa shitatlardin kelgen xéli kop sanda Uyghurlar hem amérikiliq erbablar ishtirak qildi.

Ili tewesidiki Uyghurlar zich jaylarda tazilash élip bériliwatidu

Igilishimizche, ikki heptidin buyan Uyghur élining ili qazaq aptonom oblasti tewesidiki ghulja shehirini merkez qilghan her qaysi nahiyilerde ayrim - ayrim halda tazilash herikiti élip bérilmaqta.

Inkaslargha tayan'ghanda "merkezlik tazilash," dep nam bérilgen bu heriketning nishani asasliqi Uyghurlar köp sanliqni igileydighan atalmish "tasadipiy weqeler yüz bérish éhtimali zor yéza - kent we mehelliler" ge qaritilghan. Bu heriketning oblastliq partkom teripidin chiqirilghan qarar boyiche élip bériliwatqanliqi inkas qilinmaqta.

Ili oblasti j x idarisining " qisqa xewerler géziti" de élan qilin'ghan bu heqtiki melumatlarda ghulja sheherlik j x idarisi toghraq saqchixanisining qarmiqidiki haji mehelle we qariway mehelliside "tazilash" élip barghanliqini, mezkur mehellidiki 279 a'ilining tazilan'ghanliqini ilgiri sürgen bolsimu, lékin qanchilik ademning qolgha élin'ghanliqi heqqide héchnéme démigen.

Toghraqtiki saqchixanining bir xadimi muxbirimizning téléfon ziyaritini qobul qilip, tazilash herikiti élip bériliwatqanliqini étirap qilghan bolsimu, lékin heriketning tepsiliy ehwali üstide toxtilishni ret qildi.

Xitay hökümiti aliy mektep püttürgen xitay yashlirini Uyghur diyarigha yötkimekte

Xitayning shinxu'a xewer toridiki uchurdin ashkarilinishiche, bu yil "gherbiy rayonlarni échish pida'iyliri" dégen nam bilen Uyghur élige yene 908 neper aliy mektep püttürgen xitay oqughuchi ewetilidighan bolup, xewerde körsitilishiche, aliy mektep püttürgen bu xitay yashlar Uyghur élidiki bingtu'enning organlirigha teqsim qilin'ghan.

Hökümet bu yashlarni yaxshi xizmet we ma'ash qatarliqlardin behrimen qildurup, ularning Uyghur éligha makanlishishini teshebbus qilghan. "Pida'iylar" nami astida ichkiridin yashlarni yötkesh bir qanche yillardin buyan dawamlishiwatqan bolup, xitay metbu'atlirida bu yashlarning xéli köpining partkom sékritari wangléchu'enning yurti shendung ölkisidin ikenliki bildürülmekte.

Londondiki Uyghur naxsha - usul ömiki sen'et bayrimigha qatnashti

London Uyghur naxsha - usul ömiki 7 - ayning 12 - küni london shehiridiki padishahliq baghchisida ötküzülgen en'gliyige köchüp kelgen milletlerning sen'et bayrimigha qatnashti.

Her yili ötküzülidighan bu sen'et bayrimigha bu yil makédoniye, bosniye, kuba we türkiye qatarliq 20 dölet we rayondin kelgen sen'et ömiki qatnashqan bolup, london Uyghur sen'et ömiki birinchi bolup sehnige chiqip, Uyghur naxsha - muzikilirini orundighan shuningdek sehnide Uyghurlarning tarixi, kimliki we hazirqi weziyiti heqqide qisqiche melumat bérip ötülgen.

London Uyghur ansambili bir qanche yillardin buyan her qaysi jaylarda Uyghurche naxsha - muzikilarni orundap, en'giliyiliklerge Uyghur sen'itini namayen qilmaqta.

Bir qisim xelq'ara teshkilatlar, prézidént bushni xitaygha kishilik hoquq mesililiride bésim ishlitishke chaqirdi

Amérika diniy erkinlik komitéti, xelq'ara kechürüm teshkilati qatarliq xelq'ara teshkilatlar, amérika prézidénti jorj bushning 8 - ayda béyjinggha olimpik yighinning échilish murasimigha barghanda xitaygha kishilik hoquq mesililiride qattiqraq bolushini telep qilghan.

Amérika xelq'ara diniy erkinlik komitéti, xelq'ara kechürüm teshkilati qatarliq organlar arqa - arqidin axbarat élan qilip, prézidént bushtin béyjingda xitay re'isi xu jintaw bilen sözleshkende xitay kishilik hoquq xatirisige a'it bir qatar mesililerni otturigha qoyushini körsitip, xitayning kishilik hoquq weziyitige a'it bir qatar mesililerni eslitip ötti.