Һиммәт ғайигә йетишниң алдинқи шәрти

Кишиләр һиммәт җәһәттә бир хил болмайду. Бәзиләрниң һимити алий, бәзиләрниң һиммити төвән болуп, төвәнликтин әң адди дәриҗиләргичә чүшүп қалиду.

Һиммәт дәриҗилири

Имам ибни қәййим али һиммәтни тонуштуруп мундақ дегән:" алий һиммәтниң адәттики һиммәтләргә нисбәтән үстүнлүки худди әң йоқири упуқта җәвлан қилған қошниң башқа қушларға болған үстүнлүкигә охшаш болуп, төвәндики қушларға йәткән бәхтсизликләр йоқири упуқтики қушқа йәтмәйду. У йоқири упуқта қанчилик өрлигәнсери балайи апәтләрдин шунчилик йирақ болғинидәк, қанчилик төвәнлигәнсери бәхтсизликләр уни шунчилик тез типивалиду."

Һиммәтниң түрлири

Имам ибни қәййим йәнә мундақ дегән:" һиммәт икки түрлүк болуп: бири, тәбиий һиммәт, йәнә бири, йетилдүрүлгән һиммәт йәни тиришиш билән қолға келидиған һиммәттур. Тәбиий һиммәт алий болсун, төвән болсун аллаһ тәрипидин берилгән һиммәт болуп, уни тиришчанлиқ билән өстүрүш мумкин болғандәк, бипәрвалиқ билән өз һали бойичә ташлап қоюшму мумкин. Игисиниң пәрвиш қилиши билән униңдики һиммәт дәриҗә қазинип алий һиммәткә айланғинидәк, уни пәрвиш қилмастин ташливетиш билән униңдики һиммәт түгишиду. Һиммәт бу җәһәттә әқил парасәт, гүзәл әхлақ вә башқиму сүпәтләргә охшаштур."

Алий һиммәт һәққидә қиссә

Мәшһур язғучи доктур тәвфиқ әл ваий "һиммәт" намлиқ әсәридә муну қиссиини баян қилған: японийә тәрәққи қилишиниң аввалқи һарписида германийигә оқуғучилирини әвәткәндә, әрәб дөләтлириму арқа арқидин оқуғучи әвәткәниди. японийидин барған оқуғучилар миллитини тәрәққи қилдуруш йолида дөлитигә қайтти. Әмма әрәб дөләтлиридин барған оқуғучилар сәрмайисиз қуруқ қол қайтти. Бу немә сәвәбтин шундақ болди? бу соалниң җавабини тепиш үчүн төвәндики муну қиссисини оқуп чиқишқа тоғра келиду.
 
Японийә һөкүмити тәрипидин германийигә техника өгинишкә әвәтилгән оқуғучи осаһер мундақ дәйду:

-- Әгәр мән германийидә оқуватқан мәзгилимдә муәллимниң нәсиһәтлиригила купайә қилип издәнмигән болсам, һечқандақ нәтиҗигә еришәлмигән болаттим. Дөлитим мени германийидә илмий техника қаидисини өгинишкә әвәткәниди. Кичик типтики моторни ясашни өгинишкә бәкму қизиқаттим. Лекин қандақла бир мотор болмисун, униң өзигә хас модили болидиғанлиқини биләттим. Бу һәр қандақ санаәтниң асаси еди. Муәллим мени әмәлий тәҗрибиләргә үндимәстин, һәмишә китабтики нәзәрийәләрнила оқушумни тәвсийә қилатти. Мән мотор ишләпчиқиришниң нәзәрийилирини пишшиқ оқиған вә чүшәнгән болсамму, моторниң йениға кәлгинимдә бу йочун дуня алдида гаңгирапла қалаттим.
 
-- Күнләрниң биридә, италийидә ясалған моторларниң йәрмәнкиси болидиғанлиқидин хәвәр таптим. Ай беши болғанлиқтин маашим қолумға тәккән еди. Йәрмәнкидин икки атниң күчи бар кичик типтики мотордин бирини бар пулумниң һәммигә сетивалдим. У бәкму еғир иди. Уни тәсликтә көтүрүп ятиқимға елип кәлдим. Моторниң һәр тәрипигә зоқ билән қарап чиқип, мана бу явропалиқлар күчиниң сири, әгәр мән мушуниңдәк берәр мотор ясап чиқалисам, японийә тарихида чоң өзгиришләр болатти, дедим ичимдә. Китаблирим арисидин моторниң сүрәтлик тәлиматини тепип чиқтим - дә, тәртиб бойичә моторни чувушқа башлидим. Һәр бир парчисини чувиғинимда ақ қәғәзгә униң рәсимини сизиш билән биргә номур қоюп маңдим. Һәммини парчилап болуп йәнә қайта қураштурдум. Һәр күни 15саәттин көпрәк ишләш билән бу ишни үч күн уда давамлаштурдум. Төтинчи күни бу хәвәрни бизниң гуруппа башлиқимизға йәткүзгинимдә у толиму мәмнун болди вә бузуқ мотордин бирини маңа берип уни ясап чиқишимни буйриди. Он күн қаттиқ ишләш җәрянида бу моторниң бузулған йерини тапалидим. Моторниң ичидики үч кичик парчә упрап кәткәнликтин иштин чиққан икән. Бу үч парчиниң орниға болқа билән уруп, қолум билән йеңи парчиларни ясап чиқтим.
 
-- Гуруппа башлиқимиз шуниңдин кейин мени мотор парчилирини өзүм ясап чиқип қураштурушумни тәвсийә қилғанлиқи үчүн төмүр, мис вә алюмин еритидиған завутқа ишчи болуп кирдим. Герман муәллимим маңа тапшурған доктурлуқ илмий мақалисиму қепқалди. Һәр күни 15 саәт ишләймән. Устиларниң хизмитини қилимән, гаһида тил аһанәтлириниму аңлаймән. Лекин буларниң һәммисини вәтиним японийә үчүнла қилдим.

-- японийә һөкүмәт башлиқи мекаду һалимни аңлиған вә өз йенидин 5 миң җүнәй истерлийини әвәткәникән. Униңға мотор сайманлиридин сетивалдим. Мән германийидин қайтип японийигә барғинимда, һелиқи башлиқ мени қобул қилидиғанлиқини ейтқан икән. Униңға җавабән, "мән башлиқ билән көрүшүшкә техи салаһийәтлик әмәсмән, пәқәт японийидә мотор ишләпчиқириш завутини қуруп болғандин кейинла униң билән көрүшүшкә салаһийәтлик болалаймән"дедим. 9 Йилда төмүр завутини қуруп болдуқ. Мекадуниң алдиға "японийидә ишләнди" дегән марка йезилған 10данә моторни елип кәлдим. Мекаду моторниң авазини аңлап "бу һаятимда тунҗи қетим аңлаватқан вә толиму яқтуруп қалған бир музика болди, чүнки у японийидә ишләнгән моторниң авази әмәсму!" деди. Шундақ қилип биз японлуқлар ғәрб күчиниң сирини биливалдуқ вә бу сирни японийигә елип кәлдуқ. Бу әмәлийәттә, явропаниң күчини японийигә йөткигәнлик вә японийини ғәрбкә йөткигәнлик еди.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.
 

• Принт
• Һәмбәһр
• Әвәтиш

Барлиқ пикир - баянларни көрүш.

• Бүгүнки аңлитиш
• Илгирики аңлитишлар