Uyghurlar insanperwer bolush üchün turmush aditidin, diniy köz qarishidin waz kéchishi kérekmu?

Uyghur aptonom rayonning partkom sékrétari jang chünshyen. Resimning waqti éniq emes

Obzorda Uyghur rayonida insanperwerlik rohi berpa qilishning bir qanche xil shertliri otturigha qoyulghan bolup, oxshimighan milletlerning özining turmush alahidiliki, diniy qarishi qatarliqlarni tüzitishi we uningdin waz kéchishi buning shertlirining biri déyilgen. Chet'ellerdiki Uyghur ziyaliyliri we pa'aliyetchiliri bolsa insanperwer jem'iyet berpa qilishning shertlirige qarita oxshimighan köz qarashlarni ipade qildi.

Yéqinda Uyghur aptonom rayonning partkom sékrétari jang chünshyen Uyghur aptonom rayonluq partkomning kéngeytilgen yighinida qilghan sözide Uyghur rayonida yétildürüshke tégishlik bolghan roh heqqide qilghan sözide " idiyide azad bolush, keng qorsaq we minnetdar bolush, bir niyet bir meqsette güzel shinjang rohini yétildürüsh kérek" dégen. Yeni jang chünshyen sözide keng qorsaq we minnetdar bolushning rayonning iqtisadiy tereqqiyatini ilgiri sürüshte muhimliqini tekitligen.

Xitay da'iriliri hazir Uyghur rayonida idiyide azad bolush, keng qorsaq bolush, insanperwer bir jem'iyet berpa qilish dégen'ge oxshash sho'arlarni qattiq teshwiqat qiliwatqanliqi melum bolmaqta. Bu heqte tengritagh torida bir parche obzor élan qilin'ghan bolup, uningda qandaq qilghanda Uyghur rayonida insanperwerlik rohi berpa qilghili bolidu, dégen mesile heqqide bezi pikirler otturigha qoyulghan. Obzorda bir jem'iyette insanperwer lik rohini berpa qilishning töwendiki maddilarda öz ipadisini tapidighanliqi, yeni dölet we jem'iyet tüzümlirige hörmet qilishta, tereqqiyatta, axirida bolsa oxshimighan turmush aditi, tar millet qarishi, diniy qarash, fé'odal xurapatliq idiyisini tüzitish we uningdin waz kéchishte ipadisini tapidighanliqi bayan qilin'ghan.

Undaqta, heqiqeten déyilgendek saghlam jem'iyet berpa qilish yuqiridiki shertlerdin ibaretmu? biz Uyghur jem'iyitide insanperwerlik rohini berpa qilip, saghlam bir jem'iyet yaritishning shertliri toghri'isda aldi bilen türkiyidiki diniy penler doktori atawullah shahyar ependining köz qarishini alduq. Atawullah shahyar ependi sözide bir jem'iyette insanperwerlik rohini yétildürüshte aldi bilen dinning intayin muhim rol oynaydighanliqini, saghlam jem'iyet berpa qilishta din we exlaq éngining insanlarning öz - ara munasiwetliri we uning dölet bilen bolghan munasiwetlirini yürgüzüshide muhim ehmiyetke ige ikenlikini éytti. U sözide yene, Uyghur rayonida yuqirida éytilghandek jem'iyet berpa qilishta iqtisadiy tereqqiyatning muhimliqigha qoshulsimu, emma aldi bilen yenila xitay hökümitining bashqa milletlerge hörmet qilishida öz ipadisini tapidighanliqini bildürdi.

Biz yene bu heqtiki köz qarashlirini élish üchün türkiyide turushluq Uyghur pa'aliyetchi we jama'et erbabliridin abdukérim ependi bilen söhbet élip barduq. Abdukérim ependi sözide bir saghlam jem'iyet berpa qilishta, bir jem'iyette insanperwerlik rohini yétildürüshte shu jem'iyetni teshkilligüchi bolghan hökümetning qanuniy bolushining aldinqi shert ikenlikini éytti.

U yene iqtisadiy tereqqiyat üstide toxtilip, xitay hökümiti otturigha qoyuwatqan iqtisadiy tereqqiyat bilen Uyghurlarning neziridiki iqtisadiy tereqqiyatning mahiyitining perqliq ikenlikini éytti.

Abdukérim ependi sözining dawamida yene, "oxshimighan milletler oxshimighan turmush alahidiliki, diniy qarishi qatarliqlardin waz kéchishi kérek" dégen sözge qarita öz köz qarishini ipadilidi.