Kambodzha saqchiliri ghayip bolghan ikki Uyghurni izdimekte

Kambodzha hökümiti 19 - dékabir kech, panaliq tilewatqan 20 uyghurni xitaygha qayturup bergenliki üchün memnunlighini ipadiligen xitay hökümiti, 21 - dékabir küni, kambodzhagha "yardem" yüzisidin kambodzha hökümiti bilen milyard dollardin artuq qimmetke ige 14 kélishim imzalighan. Süret, xitay muawin reisi shi jinping bilen kambodzha bash ministiri xu sen qedeh soqushturuwatqan körünüsh.

Kambodzhada chiqidighan Phnom Penh Post gézitining bügün xewer qilishiche, kambodzha saqchiliri ghayip bolghan ikki Uyghurni tutush üchün heriket bashlighan. Kambodzha döletlik jama'et xewpsizlik ishliri mu'awin mes'uli Sok Phal, ghayip bolghan ikki Uyghurni kambodzhaning chégra qanunigha xilapliq qilish jinayet gumani bilen izdewatqanliqini bildürgen.

Eslide kambodzhada panahliq tilewatqan Uyghurlarning sani 22 bolup, kambodzha saqchiliri b d t xadimliri bilen birlikte, ötken charshenbe küni Uyghur muhajirlarni yighin'gha chaqirghanda 2 neper Uyghur yighin'gha kelmigen. Shu küni yighin'gha qatnashqan Uyghurlargha, ularning bixeterlikini qoghdash üchün bashqa jaygha yötkeydighanliqi uqturulghan. Orni yötkilip ikki kün ötkende, yeni dékabir küni kambodzha saqchiliri tuyuqsiz pozitsiye özgertip Uyghur muhajirlarni tutqun qilghan. Bu jeryan heqqide Uyghur muhajirlargha yardem qiliwatqan misyonirlerdin munax Denise Coughlan pinopen pochtisi gézitide mundaq deydu: " ehwaldin bekla chüchüp kettim, kambodzha hökümiti téxi aldinqi künila, ularni bixeter bir orun'gha yötkeydighanliqini bildürgen idi. Uyghur muhajirlarmu özlirini bixeter öyge köchüwatimiz dep ishen'gen idi."

Bügün birqisim metbu'atlarda ghayip bolghan ikki Uyghurning ikki bowaq ikenliki heqqide xewerler tarqalghan. Emma munax dinayz xanim, 16 ‏- chisla küni 20 Uyghur qoghdilish nami astida nazaret astigha élin'ghanda, 2 bowaqning ata -  anisi bilen birge 20 kishining ichide ikenlikini bildürgen.

Kambodzha saqchi tarmaqlirining mes'uli Sok Phal nöwettiki heriket heqqide mundaq dégen: "saqchi küchlirimiz kambodzhagha qanunsiz kirgen köchmenlerni tutqun qiliwatidu. Izdiliwatqanlar arisida (xitaygha qayturulushta ghayip bolghan) ikki Uyghurmu bar." U yene hazirgha qeder 40 neper chet'ellikning chégradin qanunsiz kirgenliki üchün tutqun qilin'ghanliqini bildürgen.

Xitay tashqi ishlash bayanatchisi bügün qayturulghan Uyghurlar heqqide toxtilip, ularning ichide ot qoyush jinayiti we bomba yasash jinayitige chétishliq kishiler barliqi éniqlandi dégen. Kambodzha saqchilirining ghayip bolghan ikki Uyghurni izdesh herikitining, xitayning yuqiriqi bayanatida déyilgenler bilen alaqisi bar-yoqluqi؛ yeni xitay terepning ghayip bolghan 2 Uyghurnimu tutup bérish heqqide kambodzhagha telep sun'ghan - sunmighanliqi melum emes.

Bügün kambodzhadiki b d t muhajirlar ishxanisining mes'uli Christophe Peschoux ghayip bolghan ikki Uyghurning nedilikini bilmeydighanliqini éytish bilen bille, kambodzha hökümitige eger bolar tutulghan teqdirde, choqum b d t muhajirlar ishxanisigha tapshurulushi kéreklikini, u ikkisining siyasiy panahlinish iltimasi tekshörösh jeryanida testiqtin ötmigen ehwalda, andin ularni qanunsiz köchmen déyishke bolidighanliqini eskertken.

Misyonirlerning bashliqi dinayz xanim bolsa, néme bolsa-bolsun, emdilikte kambodzhagha gep ishlimeydighanliqini, kambodzhaning bu ikki Uyghur üchün xeterlik jay ikenlikini bildürgen we ularnin'g bashqa bir döletke qéchip ketken bolushini ümid qilidighanliqini we ularning bixeterliki üchün du'a qiliwatqanliqini bildürgen.

20 Uyghurning xitaygha qayturulushi we ikki Uyghurning ghayip bolushi kambadzhadiki birqisim guruppa we jama'et arisida insaniy nuqtidin talash - tartish peyda qilghan. Kambodzha hökümitining bayanatchisi Khieu Kanharith düshenbe küni shi jinpingni kütüwélish murasimigha qatnishshning aldida muxbirlargha söz qilip, 20 Uyghur mesiliside b d t muhajirlar ishxanisining horunluq qilghanliqini, eslide 7- 8 kün ichide tekshürüp bashqa döletke yötkep kétishning ornigha, bir aydin artuq saqlitish arqiliq, kambodzha saqchilirini tekshürüsh élip bérishqa mejburlap qoyghanliqini bildürgen. Emma eyiblen'güchi terep özlirining panahlan'ghuchilarni peqet tekshürüsh wezipisi barliqini, kambodzhaning xelq'ara kélishim buyiche qoghdash wezipisi barliqini, shunga b d t muhajirlar ishxanisining Uyghur muhajirlarni kambodzha saqchisining qoghdishigha tapshurushining xata ish emeslikini bildürgen.

Nöwette bir qanche dölet we köpligen teshkilatlar ghayip bolghan ikki Uyghurning aqiwitidin endishe qilmaqta we ulargha köngül bölmekte.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglighaysiler.