Камбодижадики 22 уйғурниң нөвәттики әһвали

Сүрәт, 7 - ийул күни елинған бу чәтәл мухбирлириниң хәвиридә, 6 - ийул күни кәч йолдиши тутулуп кәткән бир йаш уйғур айал, миңлиған башқа ана, һәдә-сиңил вә айаллар билән бир сәптә, нарсидә балиси қолида, мухбирларға йиғлап туруп дәрт төкүватқан көрүнүш.

Бүгүн хитай ташқи ишлар министирликиниң баянатчиси җяң йү бу уйғурларниң җинайәт гумандарлири икәнликини илгири сүргән. Уйғур паалийәтчилири хитайниң бу сөзини қәтий рәт қилип, хитайниң уйғур болған һәрқандақ бир кишини җнайәтчи дәп қарайдиғанлиқини ейтти.

22 Нәпәр уйғур камбодҗаға қечип келип бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң камбодҗада турушлуқ мусапирлар ишханисидин панаһлиқ тилигәндин кейин, бу уйғурларниң "панаһланғучи" салаһийитигә еришип 3 - бир дөләткә сақ - саламәт орунлишиши үчүн җиддий хизмәтләр ишләнмәктә. Әмма хитай даирилири болса бу уйғурларниң җинайәт гумандарлири икәнликини илгири сүрүватқан болуп, хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси җяң йү бүгүн бирләшкән дөләтләр тәшкилатини җинайәтчиләргә панаһлинидиған йәр болмаслиққа чақирди.

Җяңйүниң юқириқи сөзлиригә нисбәтән уйғур тәшкилатлириму инкас қайтурди.

Дуня уйғур қурултийи ички ишлар бөлүминиң мәсули елшат әпәнди бизниң зияритимизни қобул қилип, хитай һөкүмитиниң бу 22 нәпәр уйғурни җинайәтчи дәп әйиблишиниң тамамән асассиз икәнликини, буниң һәргизму хәлқараниң көз қариши әмәсликини ейтти.

Ройтерс вә бирләшмә агентлиқиға охшаш һәрқайси муһим ахбарат вастилириниң бүгүнки хәвәрлиридин мәлум болушичә, хитай даирилири бир һәптә бурунла камбодҗа һөкүмитигә бу уйғурлар һәққидә дипломатик нота бәргән болуп, камбодҗа ташқи ишлар министирликиниң баянатчиси кой коң хитайдин дипломатик нота кәлгәнликини етирап қилған болсиму, әмма униң ичидики мәзмунидин хәвириниң йоқлиқини билдүргән.

У йәнә камбодҗа даирилириниң бу уйғурларни хитайға қайтуруш - қайтурмаслиқи һәққидики соалға җаваб берип, " камбодҗа һөкүмитиниң һазирчә бу мәсилигә ениқ бир ипадиси йоқ, бирләшкән дөләтләр тәшкилати вә камбодҗа даирилири бирлишип, бу 22 нәпәр уйғурниң һәқиқәтән панаһланғучи салаһийитигә тошуш - тошмаслиқини ениқлаш үчүн җиддий хизмәт қилмақта," дегән.

Камбодҗа һөкүмити 22 нәпәр уйғурниң мәсилиси ашкариланғандин кейин, әгәр бу уйғурларниң мәсилиси иҗтимаий мәсилә болса хитайға қайтурулидиғанлиқини, әгәр сиясий мәсилә болса, буниң башқичә бир тәрәп қилинидиғанлиқини, әгәр йәнә иҗтимаий мәсилә болған тәқдирдиму, дөлитигә қайтса өлүм җазаси берилидиған иш болса, охшашла хитайға қайтурулмайдиғанлиқини билдүргән иди.

Елшат әпәндим болса һазирқи омумий вәзийәттин қариғанда бу уйғурларниң мәсилисини яхши йөнилишкә қарап тәрәққий қиливатиду, дейишкә болидиғанлиқини ейтти.

Гәрчә чәтәлләрдә бу уйғурларниң тәқдиригә болған баһалар иҗабий болсиму, әмма хитай даирилири чәтәлләр билән болған алақиси пүтүнләй үзүветилгән уйғур дияриға пәрқлиқ тәшвиқатларни елип бармақта.

Йеқинда хитайда чиқидиған "йәршари вақти" гезити 22 нәпәр уйғурни камбодҗа даирилириниң хитайға қайтуруп беришкә мақул болғанлиқи һәққидә хәвәр бәргән. Әмма, бу хәвәр хәлқарадики башқа һечқандақ мәтбуаттин орун алмиған һәм камбодҗа даирилири тәрипидинму дәлилләнмигән. Униң үстигә бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң камбодҗадики ишханиси һазирға қәдәр камбодҗа һөкүмитидин 22 нәпәр уйғурниң бу йәрдә панаһлинишиға қарита һечқандақ наразилиқ сөз вә һәрикәтниң болмиғанлиқини билдүрди.

Йәнә бизгә кәлгән башқа хәвәрләрдин "үрүмчи кәчлик гезити"ниң камбодҗаға қечип келип панаһланған уйғурлар һәққидә бәргән хәвиридә "камбодҗада бир қисим уйғурлар қолға чүшти" дегән ибарини қолланғанлиқи мәлум.

Елшат әпәнди буларниң һәммисиниң вәтән ичидә башқа хәвәр мәнбәси болмиған уйғурларни ялған хәвәрләр арқилиқ алдап, уйғурларниң чәт мәмликәтләргә қечиш йолини тосуш үчүн хитай һөкүмитиниң ойнаватқан оюни икәнликини ейтти.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.