Amérika dölet mejlisi kambodzhani jazalash qanun layihisini otturigha qoydi

Süret, amérikining muawin tashqi ishlar ministiri Scot Marciel ning seyshenbe küni kambodzhani ziyaret qilip, kambodzha tashqi ishlar ministiri Hor Namhong bilen körüshken körünüshliridin biri.

Layihide asasliqi kambodzha hökümiti 20 neper Uyghur panalan'ghuchini xitaygha qayturuwetkenliki üchün, kambodzhaning amérika bilen bolghan sodidiki imtiyazini bikar qilish otturigha qoyulghan. Layihe amérika dölet mesilisidiki démokratchi awam palata ezaliridin willi'am délixont we jumhuriyetchi awam palata ezaliridin dana rorabakér teripidin sunulghan.

Eslide amérika dölet mejliside 1961 ‏- yili maqullan'ghan chet döletlerge yardem bérish qanunida, bir qisim ajiz döletlerning amérikigha bolghan qerzini qismen yaki pütünley kechürüm qiliwétish békitilgen. Bügünki layihide, kambodzhaning mana bu qanundin paydilinishini cheklesh otturigha qoyulghan. Amérika dölet mejliside 1974 ‏- yili maqullan'ghan tashqi sodigha a'it bir qanunda, bir qisim ajiz döletlerning malliridin amérikida baj élinmasliqi békitilgen. Kambodzha yillardin béri amérika bilen tijarette mana bu qanundin paydilinip kelgen. Bügünki layihide kambodzhaning amérikigha toqumichiliq we kiyim- kéchek mehsulatlirini bajsiz éksport qilish imtiyazini qayta uzartmasliq pikri otturigha qoyulghan.

Layihini hazirlighuchilardin dana rorabakér, bügün, "kambodzha pochtisi géziti" ge söz qilip؛ layihining dölet mejliside testiqtin ötüsh ‏- ötmesliki muhim emeslikini, muhimi kambodzha hökümitining gheyriy insaniy qilmishigha xelq'ara jama'etning diqqitini tartish ikenlikini bildürgen. U yene, eger layihe seweblik kambodzha xelqi ziyan'gha uchrap qalsa, kambodzha xelqining bu ziyanni chet döletlerdin emes, kambodzha hökümitidin körüshi kéreklikini eskertken.

Layihide kambodzhaning amérika bilen bolghan sodidiki imtiyazini bikar qilishning zörüriyiti izahlinip 12 türlük seweb otturigha qoyulghan؛ bular xitay xelq jumhuriyitining, Uyghurlarning kishilik hoquqi we diniy hoquqini depsende qiliwatqanliqi, xelq'ara térrorchiliqqa qarshi herikettin paydilinip basturuwatqanliqi,5 ‏- iyul weqesidin kéyin Uyghurlargha qarita tutqun qilish we ölüm jazalirining shiddetlen'genliki؛ mana mushundaq bir weziyette, kambodzha hökümitining 20 neper Uyghur siyasiy panahlan'ghuchini iqtisadiy menpe'etni dep xitaygha qayturuwetkenliki؛ kambodzhaning b d t we amérikining agahlandurushlirigha qulaq salmighanliqi؛ shunga amérikining diktator hakimiyetler we uning shériklirige hergiz iqtisadiy jehettin imtiyaz bermesliki bayan qilin'ghan.

Layihini hazirlighuchilardin willi'am délixunt aldinqi küni bayanat élan qilip, amérikidin iqtisadiy menpe'et kütküchilerning aldi bilen özlirining insan heqliri xatirisini yaxshilishi kéreklikini éytqan. Dana rorabakér muxbirgha qilghan sözide mundaq dégen: "sherqi jenubiy asiya döletliri, bolupmu kambodzha xitay bilen bolghan munasiwette segek bolushi kérek. Xitay diktator hakimiyiti rayondiki eng ishenchsiz bir hakimiyettur. Xitay Uyghurlarni qayturup bergini üchün, kambodzhani mukapatlawatidu. Emma, biz shu Uyghur musapirlargha qilin'ghan bu heqsizliqni untup ketmeymiz."

Amérika tashqi ishlar ministirliqining sherqiy jenubi asiya ishliri mes'uli 2 ‏ayning aldida kambodzhani ziyaret qilghanda, kambodzha hökümitining kona qerzni kechürüm qiliwétish telipini ret qilghan؛ ötken ayda yene, amérika hökümiti kambodzhagha yardem yosunda bérilidighan herbiy aptomobillarni bérishni emeldin qaldurghan idi. Bu qétimqisi peqet kambodzhadin qayturulghan 20 Uyghur mesilisi seweblik kambodzhani 3 ‏- qétim menpe'ettin mehrum qaldurushidur.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.