Кәлкүн апәтлири деһқан, чарвичиларға зор зиян салмақта

Сүрәттә қумулдики кәлкүн әһвалидин бир көрүнүш

Бир һәптидин буян һәрқайси хәвәр тор бәтлиридә, уйғур ели һәққидә бериливатқан хәвәрләрниң көп қисмини кәлкүн апәтлири һәққидики хәвәр һәм учурлар игиләп кәлди.

Уйғур елидики кәлкүн апәтлири һәққидә авғуст киргән мушу бир нәччә күн ичидә берилгән хәвәрләргә асасланғанда, 58 шәһәр һәм наһийиләрдә охшимиған дәриҗидики кәлкүн апити йүз бәргән. Қизилсу областиниң ақту наһийисидә, ақсу вилайитиниң куча наһийисидә, қәшқәрниң маралбеши, пәйзиват наһийилиридә вә йәнә савән наһийиси, манас наһийилиридә, болупму тағлиқ районларда вә бу районларға йеқин кәнт - йезиларда апәт кәлтүрүп чиқарған зиян әһвали бир қәдәр еғир болмақта икән.

Бу йил яз киргәндин буян узун давамлашқан һөл - йеғин сәвәбидин пәйда болған кәлкүн апәтлиридә, тәңритеғиниң җәнуб шималида бир милйондин артуқ адәм бивастә апәткә учриған. Ақту наһийисидә йүз бәргән кәлкүндә - 2 авғустқичә 6 адәм өлгән, 10дин артуқ адәм яриланған, кәлкүн еқитип кәткән йәнә икки кишиниң һазирғичә из - дерики болмиған.

Кәлкүн апәтлиридә өйләрниң өрүлүши, етиз - қирларниң вәйранчилиққа учришидин келип чиққан зиян бәкму еғир болуп даириләр давамлиқ статистика қилмақта икән.

Биз бу апәтләрниң кәлтүрүп чиқарған омумий зиян әһвали һәққидә мәлумат елиш үчүн аптоном районлуқ кәлкүндин мудапийәлиниш ишханисиға телефон қилған болсақму, улар бу һәқтики учурларни ашкарилиялмайдиғанлиқини билдүрди:

Апәттә адәм өлүш, ярилиниш, өй өзүлүшкә охшаш вәйран қилиш характеригә игә еғир ақивәтләр көрүлгән апәт районлиридин ақтуниң тағлиқ кәнтлиригә телефон алдуқ, хитай даирилири илгирикидәк апәттики хәлқни тез арида қутқузғанлиқини елан қилған иди, һалбуки тағлиқ кәнттики бир қирғиз аял кәлкүн апити давамлашқан төт күндин буян һечқандақ ярдәмгә еришәлмигәнликини, хәлқниң қийин күнләрдә өз - ара ярдәмлишип апәттин өз - өзини қутқузуватқанлиқини билдүрди.

Ақтуниң мәлум йезисида олтурушлуқ бир уйғур деһқан апәтниң даирисиниң хәвәрләрдә ейтиливатқандинму зор икәнликини, қәшқәрниң бәзи наһийилиридиму кәлкүн апитиниң еғир болғанлиқини, болупму деһқанларниң өйлири һәм етизлириниң еғир зиянға учриғанлиқини ейтти :

Ақсу вилайәтлик мәһкимә торида берилгән хәвәрләргә қариғанда, - 28 июлдин башлап ақсу вилайәт тәвәсидә яққан қаттиқ ямғур билән куча, бай, онсу, кәлпин наһийилиридә охшимиған дәриҗидә йүз бериватқан кәлкүн апәтлиридә, таш йол, електир сим йоллири, туралғу өйләр, етизлар еғир хәвпкә учриған. Мәзкур торда йәнә, кучаниң шималидики тағлиқ районда еғир кәлкүндә қапсилип қалған 1081 нәпәр кишини ақсуда турушлуқ хитай қораллиқ қисим һәрбий районниң тик учарлири билән келип, йөткәп қутқузувалғанлиқини язған. Биз кучадики кәлкүн апәт әһвалини игиләш үчүн куча наһийилик һөкүмәткә телефон қилғинимизда, тик учарлар билән қутқузувелинғанларниң көп сандикисиниң йол ясаш қурулушида ишләватқан хитай ишчилар һәм саяһәтчиләр икәнлики мәлум болди:

Бүгүн мәлум болған учурларға қариғанда, уйғур елиниң һәр қайси җайлирида йүз бериватқан кәлкүн апәтлири техи пүтүнләй тизгинлинип болалмиған болуп, нөвәттә куча дәряси су йүзи егизлики һәм еқим миқдари тарихтин буянқи әң юқири чәккә йәткән. Бу хил әһваллар кәлкүн апити вәзийитиниң йәнила җиддий икәнликидин шәпә бәрмәктә.

юқиридики улиништин бу прогирамминиң тәпсилатини аңлиғайсиләр.